Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego

A

Abd- Dank, Haben, Od.
Aber- por. Eber.
Abr- por. Eber.
Abschatz – od średnio-dolno-niemieckiego czasownika afschatten ‘pobierać podatek’ i średnio-wysoko-niemieckiego czasownika abschätzen ‘uznawać jakiś towar za gorszy od innego’.
Abschatz; Abstac, Awstac.
Achman – od staro-wysoko-niemieckiego aha ‘płynąca woda, ciek wodny’; od średnio-wysoko-niemieckiego ahe ‘rzeka, woda’. Nazwę osobową Achmann tłumaczy się: ‘ten, co ma pieczę nad wodą’ lub ‘ten, co odbywa podróż do miejscowości Aachen’.
Ochman.
Ochmankowa fem.
Adel – od staro-wysoko-niemieckiego adal ‘szlachetny ród’; od średnio-dolno-niemieckiego adel ‘ród, ród szlachecki, stan szlachecki’.
Adalbert, por. Adalbert, Adalpert; Adilhedis fem., Adilheid fem., Aidelheidis fem.; 2. Adelart (Adelbert), Adelhedis fem., Adelheidis fem.; Ademarus, Adibaldus, Adolf, Adulf, Ederer, Ederherr, Edrer ,Odolf; Alardus ,Albart, Albert, Alboldus, Albracht, Albrand, Albrecht, Albrechtus; Aleidis fem., Alheidus fem., Alides (< Adilheidis) fem., Elbron, Elricus, Holbroch, Holbrach, Holbracht, Holbrocht, Olbrach, Olbracht, Olbrachtin fem., Olbrachtine fem., Olbrat, Olbrecht ,Olbrechtinne fem., Olbret, Olbrocht; Adlart, Adleidis fem., Adletis fem., Adlodus, Atleidis fem., Hadlart; Oberlin, Obert, Obracht, Owracht, Owrecht; Abart, Abhart, Habart, Habert.
 Adel, Edel, Edeling, Edelinger ,Odelina fem.; Eding, Edlin, Edyko (?); Almanus, Eling, Elino, Olong; Edlin, Edling, Edlinger ,Hedling; Azo; Abel, por. Abel, Apec, Apicius, Epec, Opec, Opic.
Adalberta fem., Adilhejda; Alberta fem., Albrycht, Alenta (?) fem., Holbrycht, Holdrzych, Holrzych, Jalbert, Jalbrecht, Jolbracht, Olbert, Olbrocyja fem., Olbrych, Olbrycht ,Oldrzych, Oldrzyk, Olgierz, Olrzych, Olrzyk, Olsand; Holbrachtowa fem.; Adlejda, fem, Adlejta fem., Atlejda fem., por. Adlejda; Adlartowic; Olbrych, Obrycht;  Ulbertyn – Albert.
Adela fem.; Ada fem.; Alesz, Alisz ,Alsz, Alszyk, Alusz fem., Alusza fem., Halsz, Halusza fem.; Ober(ek), Oberko; Apecko, Opac(z), Opac(z)ek, Opac(z)ko, Opecko; Owruta.
Adl- por. Adel.
Af- por. Ek(e).
Agl- por. Ek(e).
Aim- por. Heim.
Ain- por. Ek(e).
Ainolfus- por. Arn.
Aks: od średnio-wysoko-niemieckiego akces, aks, ax, axt ‘siekiera’. Przezwisko cieśli albo rzemieślnika wyrabiającego siekiery.
 Aks, Akslar (por. Akser).
Al- por. Adel.
Alb: od staro-wysoko-niemieckeigo alb ‘elf’, średnio-wysoko-niemieckiego alp, genetycznie albes ‘elf’.
Albeg, Albwig, Albicius, Albin, Albrant, Albericus, Elpinus (< Albwin), Elbnicus (< Albwin + -icus), Olbeg, Olbig; Alwericus, Elwebert (< Alvibert) ,elwer (< Alviheri).
Elbel (< Albila).
Albierz, olbierz, Albir(z) (< Alberi), Albatko, Halbatko, Jałbrzych, Albrzyk, Jałbrzyk (Jawrzyk), Elwatek, Elatko, Ełbrzyk (Hełbrzyk), Jełbrzyk, Ołbrzyk; Albinow, Albirzewic, Jałbrzykowic; Alwatek, Halwatek, Alwatko ,alwietko; Alwatkowic, Alwietkowic.
Albasz, Halbasz, Albosz ,Halbosz , Albiszek, Albiszko, Helbasz, Helmbasz; Helbaszowic, Holbaszowic, Alboszowa fem.
Albach: od licznych nazw miejscowych Albach.
Albach.
Ald: od staro-wysoko-niemieckeigo ald, od średnio-wysoko-niemieckiego olt, alt ‘stary’.
Aldegundis fem., Aldir (< Altheri), Aldmirus ,Aldwigus ,Oldmirus.
Olt, Olto, Holt ,Holto.
Aldegunda fem.; Holdrzych, Oldrzych por. Abel; Pldrzysz; Oltmanowic (= Otmanowic).
Jolda, Jelda, Olda; Ałtazyja fem, Hałtazyja fem. (romański sufiks –asia).
Alt: od średnio-wysoko-niemieckiego alt ‘stary’.
Altgrosz.
Altgrosz por. Alt, Grosch.
Alw- por. Alb.
Am- por. Amal.
Amal: od staro-zachodnio-nordyckiego aml ‘gorliwy’, od gockiego amals ‘dzielny, aktywny’; może od staro nordyckiego ama ‘dręczyć, męczyć kogoś’.
Amboldus.
Amleta, Emleta fem. Amleius; Amelingus, Ameltung, Amilius, Amisius; Amileius, Amileus, Amilius, Ameleius.
Amalija fem., Amelija fem. (= Emilija).
Aman : od staro-wysoko-niemieckiego ambetman, amtman > Amman ‘dzierżawca, zarządca dobrami państwowymi’.
Aman, Amen, Amin, Amon (= Aman).
Aml- por. Amal.
Ampel por. Hagen.
Amp(l)- por. Hagen.
Amr od germańskiego Amaro, odmianki członu imion złożonych Amal; od amra ‘okropny, straszny’.
Aimeryk, Amrych, Embrych, Embryk, Emeryk, Emrych, Hamrych, Hemeryk, Hembrych, Hymrych, Imbrych, Imroch, Imrych, Imbrzech, Jambrych, Jambrzech, Jamrych, Jenrych; Embrychow, Imrychowic. Por. Emeryk.
Andr(z)- por. Hein.
Anefal: od staro-wysoko-niemieckiego aneval ‘spadek’. Możliwe pochodzenie greckie, por. Anfał.
Anefal.
Ang – skrócenie członu imienia złożonego Angil.
Engebert.
Angel: od germańskiej nazwy etnicznej pełniącej też funkcję członu imienia złożonego Angil ‘plemię Anglów’. Nazwa plemienna wywodzi się z staro-wysoko-niemieckiego angul ‘kąt, zakątek’. Możliwy wywód z greckiego w znaczeniu ‘posłaniec, anioł’, kontynuowanego w staro-wysoko-niemieckim angil, engil.
Angelotus, Angilwalt, Engelbert, Enbilbert, Engilbrecht, Hengelbert, Henhelbert, Engelger, Engilger, Engelradis fem., Engelweid.
Angelus por. Angelus, Angelinus, Engel, Engil, Engelinus, Englinus, Englisius.
Anglowa fem.
Ans: od germańskiego ans ‘pogański bożek’.
Anzelm, Hanzelm, Henzelm; Osigar, Osiger, Oskar, Osmund, Oswald, Hoswald.
Osman.
Jaskotel, Jeskotel; Oswaldow.
Apt: od staro-wysoko-niemieckiego abbet, abet, apt ‘opat’, także ‘przełożony bractwa, cechu’.
Apt.
Aran- por. Arm.
Archam- por. Erken.
Archan- por. Erken.
Arg od staro-wysoko-niemieckiego człony imion złożonych na Arch-, Archu (od gockiego arwhus, anglosaskiego earh ‘ łucznik’, który wskutek procesów romanizacyjnych przeszedł w Arg.); też od od średnio-wysoko-niemieckiego argen ‘być drażliwym’; zmian wskutek procesów polonizacyjnych, np. Jargołowa fem, Jargosz.
Jargolowa fem.
Jargosz.
Ark- por. Erken.
Arkem- por. Erken.
Arken- por. Erken.
Arn 1: od staro-wysoko-niemiecko – frankońskiego, średnio-dolno-niemieckiego arn ‘orzeł’.
Arnoldus, Arnaldus, Arnuldus, Arnolf, Arnolfus, Arnulf; Ernoldus, Hernold; Arand.
Ernus, Hernus.
Arnołt por. Arnołt, Arnułt, Harnołt ,Jarnołt ,Jarnułt, Jernołt, Jernułt; Jarand, Jarant, Jerant, Jirant, Jorant; Arnołtowa fem., Arnołtowic, Harnołtowa fem., Hyrnołtowa (?) fem., Jarantow, Jarantowa fem, Jarnołtow, Jarnołtowa fem., Jarontowa fem., Jerantowic.
Arnek, Arnko, Ernusza fem., Harnek, Jarno.
Arn 2: od członu imienia złożonego arn, ten od staro-wysoko-niemieckiego i staro saskiego ernust ‘walka, wytrzymałość, decydujące rozstrzygnięcie’. Możliwość pomieszania z wczesno-średnio-wysoko-niemieckim harnest ‘pancerz’.
Arnast, Arnest, Harnast, Harnest, Ernest, Ernst, Hernast, Hernest.
Harnasz, Harnisz, Harnisza, Harnuk, Harnusz, Harnut, Hernasz, Jarnusz.
Arzt: od średnio-wysoko-niemieckiego arzat, arzet ‘lekarz’.
Arct.
Ask: od członu imienia złożonego Ask (od germańskiego skiz, staro-wysoko-niemieckiego ask ‘jesion, włócznia z drzewa jesionowego’. Też por. wczesno-średnio-wysoko-niemiecki apelatiw asch, esche ‘jesion’ też ‘włócznia’ lub ‘mały stateczek’ lub średnio-dolno-niemieckiego esche ‘jesion’. Por. także Hasz od imienia chrześcijańskiego Gaweł. Też od spolonizowanej nazwy osobowej Jaszczołt.
Ascoldus.
Asz, Esz, Hasz.
Jaszczołt, Jeszczołt; Jaszczołtow.
Ast: od germańskiego asti, staro-wysoko-niemieckiego ast ‘gałąź, konar’, średnio-dolno-niemieckiego ast ‘konar, także poprzeczka krzyża, szubienicy’; w przenośni ‘gbur’ lub ‘człowiek krzepki, mocny; nieprzystępny, nietowarzyski’, względnie ‘robotnik obcinający sęki z pni drzew’.
Estke.
Aster: Astan, Astar – staro saskie warianty germańskich członów imion złożonych Austan, Austar, te od staro-wysoko-niemieckiego ostan ‘wschód’; od średnio-wysoko-niemieckiego osten, ost ‘wschód’. Por. też Aster.
Astar fem., Aster fem.
Astreta fem., Astrena fem. (< Asterina), Esterna fem.
Asz por. Ask.
Aub- por. Od.
Aud por. Od.
Auras: od nazwy miejscowej Auras, dziś Uraz, gmina Oborniki Śląskie, woj. wrocławskie.
Owras, Owros.
Awa: od germańskiego Aba, gockiego Aba ‘naczelnik rodziny odpowiedzialny za spawowanie obrzędów rytualnych, później mężczyzna, małżonek’; od staro - saskiego Ava, Afa, od Avi w gockim avi-liub ‘pieśń dziękczynna; szczęście, dobro’. Może też od członu imienia złożonego Av < aval ‘siła’; stąd spolonizowane nazwa osobowa Jawita < Awita lub Avitta.
Awa fem., Awinek, Awelina fem., Awilina fem., Jawita fem.
Awd por. Od.
Azo por. Adel.

B
Bach: staro-wysoko-niemieckie bach; od średnio-dolno-niemieckiego bach ‘strumień, potok’.
Bach.
Bachowic.
Bächler: różnego pochodzenia 1) Bächler ‘ktoś, kto mieszka nad potokiem, albo pochodzi z miejscowości Bächen’; 2) od średnio-wysoko-niemieckiego bëch, pëch ‘’pech’, Bechler w znaczeniu ‘ktoś, kto przynosi pecha’; 3) od średnio-wysoko-niemieckiego bachelaere ‘pachołek, giermek’. Baza zachowała się też w spolonizowanej formie Pachlerz i jej derywatach pochodzących od średnio-wysoko-niemieckiego bachelaere ‘pachołek, giermek’, patrz polskie apelatywy pachoł, pacholę.
Pachlerz, Pachlerzewic, Pachlerzow, Pachlerzowic(z).
Bad: człon imion złożonych zachowany w staro-wysoko-niemieckich Baddo, Betto; od anglosaskiego beadu, beado, od staroniemieckiego bödh ‘walka’. Spolonizowane imię złożone może pochodzić Baderich jak i przez pośrednictwo czeskie Bedřich < Fridurich.
Badrzych, Badrzyk.
Bag: od staro-wysoko-niemieckiego bägan ‘sprzeczać się’; od średnio-wysoko-niemieckiego bägen ‘sprzeczać się, kłócić’, także ‘chełpić się czymś’.’
Bechardus, Begardus.
Bagrel < Baggerel, Bego, Begil.
Bagwołt.
P(i)egil < Bagilo.
Baier: od celtyckiej nazwy etnicznej Baiohaemum, od germańskiego Bai(a)haim ‘kraj plemienia Bojów’, skąd w dalszym rozwoju pochodzi Bëheim ‘bohemia’. Postać Baier < Baiahaim-wawroiz ‘mieszkańcy kraju Bojów’. To samo złożenie stało się podstawą zlatynizowanej przez Rzymian nazwy kraju w formie Bawaria. Uważa się też formę Bawor za łużycki etnonim odnoszący się do Bawarczyka i w ogóle do Niemca. Por. też Bajer (nazwa pochodzenia etnicznego).
Bajer, Bejer, Bejir.
Bawor, Bawar; Baworow, Baworowa fem.
Bal- por. Bald.
Bald: od staro saskiego, od staro-wysoko-niemieckiego bald ‘odważny, śmiały’; Bal – od germańskiego bala ‘błyszcząco biały’.
Baldewin, Balduwinus, Baldwin, Baltmar; Balar, Baler, Balwin; Beldwin.
Erlebald, Sebald, Teobals (Zebalt); Archamboldus, Archanboldus, Arkanboldus, Arkenboldus, Erkamboldus, Erkenboldus, Erkinboldus, Harkemboldus, Harkomboldus ,Herchenboldus, Herkamboldus, Herkanboldus, Herkemboldus, Herkenboldus, Herkomboldus, Amalboldus; Goldbold; Gotpold, Hillebold, sibold, dunobold; Libelt, Ropelt, Zebelt.
Balc, Bolc, Polc.
Bałdrzych, Bałdrzyk.
Archambołt, Archembołt, Archenbołt, Arkambołt, Arkembołt, Jarchumbołt, Jarkambołt, Jarkanbołt, Jarkembołt ,Jarkenbołt, Jarkiebołt, Jatkombołt, Jerkenbołt.
Bałdo (por. odapelatywne Bałdo), Bałduj; Bałdowic, Bołdo, Bołdyn, Polczak, Bełdo.
Ban: od staro-wysoko-niemieckiego bana ‘rzeź, mord’ lub ban, w starym znaczeniu ‘rozkaz’.
Bangierz, Bengierz, Bangierzewic, Bangierzowic.
Baner: od staro-wysoko-niemieckiego, od średnio-wysoko-niemieckiego banie re, banier, baner ‘chorągiew, chorągiewka na włóczni; także kobieca opaska na głowie’.
Banar.
Bang: od staro- nordyckiego banga ‘uderzać’; od nazwy miejscowej Bankau na Górnym Śląsku; też od  średnio-wysoko-niemieckiego banc ‘lada ,stół’. Forma spolonizowana Banek – wtórna na zasadzie analogii licznych form obocznych –ek, -ko. Forma spolonizowane Panka może pochodzić od Banka, Banko < Bang albo od imienia chrześcijańskiego Pancratius.
Bang, Bank, Banko.
Banek, Panka, Bankiel, Benkiel; Banklowa fem.
Bar por. Ber.
Barchant: od średnio-wysoko-niemieckiego barkan, barchant, barchat ‘tkanina z koziego włosia i i wielbłądziej lub owczej wełny’.
Barchant.
Bardun: od średnio-wysoko-niemieckiego bardun ‘tenor; także instrument muzyczny o bardzo niskich tonach, tak zwany burdumbas;.
Burdunowa fem.
Bark: od staro-wysoko-niemieckiego, staro saskiego barc ‘knur kastrowany’; może mieć związek z polskim apelatywem bark, por. Bark (odapelatywne).
Barch, Bark.
Barlin por. Ber; od nazwy miejscowej Barlin w Meklemburgii.
Barlin, Parlin.
Barn por. Ber.
Bart: 1. od średnio-wysoko-niemieckiego bart ‘broda’, 2. od imion złożonych z pierwszym członem barda ‘broda’ lub od staro-wysoko-niemieckiego barta ‘topór wojenny’; 3. Od nazw złożonych z pierwszym członem Brecht; 4. Od chrześcijańskiego imienia Bartholomaeus, por. Bartłomiej.
Suchobart.
Bart.
Bartyszar: 1. Może to być forma patronimiczna niemiecka utworzona od polskiego Bartysz; 2. Od Bartisch  schar, od -sche(e)r,- scherer ‘balwierz i postrzygacz sukna’; też od nazwy osobowej jako spolonizowanego złożenia Bartscher (od średnio-wysoko-niemieckiego bart ‘broda’ + scherer ‘balwierz’). Por. Scherer.
Bartyszar.
Bauch: od średnio-wysoko-niemieckiego buch ‘brzuch, żołądek’.
Bauchel, Beuchel, Baychyl, Beuchyl.
Bauchlowa fem.
Bauda: od nazwy miejscowej Bauda, pow. Grossenhein, okręg Dresden.
Baude.
Bauda, Baudak, Baudek.
Baum: od średnio-wysoko-niemieckiego boum ‘drzewo, pień’.
Baumek.
Baumgart: od nazw osobowych od licznych nazw miejscowych Baumgarten.
Baumgart.
Baumgartowa fem.
Bauzer: od średnio-wysoko-niemieckiego buzen ‘gdakać’, później tauzen ‘ganić, wymyślać’; też może od imienia chrześcijańskiego Baltazar.
Paucer, Paucyr.
Bawa: nazwa osobowa o zagadkowej genezie: od staro wysokoniemieckich nazw osobowych Bobo, Buobo, staro saskiego Bovo ‘chłopiec’ lub ‘brat’ w języku dziecinnym; od średnio-wysoko-niemieckiego bove, babe ‘matka’.
Bawa fem.
Bawar por. Baier.
Be- por. Ber.
Beber: od średnio-wysoko-niemieckiego biber ‘bóbr’, od średnioniemieckiego beber ‘bóbr’.
Beber, Bebir.
Bebo por. Bib.
Beck od średnio-wysoko-niemieckiego becke, starszej formy późniejszego becker ‘piekarz’. Nazwa osobowa Beck może też mieć genezę dolnoniemiecką (od średnio-dolno-niemieckiego beke ‘potok’) = wysokoniemieckie bach.
Beck.
Bekiel; Bekow.
Becker: od średnio-wysoko-niemieckiego becker ‘piekarz’, nowszej formy średnio-wysoko-niemieckiego becke. Por. Bek. Przezwisko piekarza.
Bekier.
Beiel: od średnio-wysoko-niemieckiego beiel, beigel, beile, beil ‘badanie, sprawdzianie miary w naczyniach’, od średniodolnoniemieckiego pegel ‘znak wyznaczający wysokość wody na naczyniach’. Inne znaczenie to ‘małe naczynie’. Też od średnio-wysoko-niemieckiego bihel ‘topór, siekiera’ – przezwisko dla cieśli.
Pejel.
Beiler: od średnio-wysoko-niemieckiego beigle, beigler 1. ‘osoba sprawdzająca miarę’2. Ktoś pochodzący z miejscowości Peilau (Peylow).
Bejlarowa fem., Pejlarowa fem.
Beiersee: od nazwy miejscowej Beiersee ,zapisywanej też Beyersze, spolonizowanej na Bajerze (wieś w gminie Kijewo, woj. toruńskie). Por. odmiejscowe Bejersz.
Bejersze, Beiersee, Bejersz.
Beld por. Bald.
-Beld por. Bald.
Belser: od nazwy miejscowej Belsen.
Pelser.
Bem: od średnio-wysoko-niemieckiej nazwy etnicznej Behëim ‘Czech’. Też możliwe od nazwy osobowej Benedictus. Por. Benedykt, Bem.
Bem, Beem, Behem, Bejm, Bohem, Bohemus, Boemus; Bemin.
Bemek, Bemko, Bemisz, Bym, Biemek, biemko; Bemowa fem.
Bendel: od średnio-wysoko-niemieckiego bendel ‘wstążka, taśma’. Nazwa odnosząca się do rzemieślnika wyrabiającego te przedmioty lub kupca je sprzedającego, a także przezwisko osoby lubiącej ozdabiać wstążkami swoje ubranie. Niewykluczona tez geneza od bando’chorągiew, sztandar’ lub od rodzimego człony imion złożonych z  Będzi-.
Bendel, Bendel, Będel.
Ber, Bern: od germańskiego beran > od staro- wysoko-niemieckiego bëro ‘niedxwiedź’.  Też od 1. od średnio-wysoko-niemieckiego bër ‘kwiat, owoc’; 2. od średnio-wysoko-niemieckiego ber ‘jagoda’; 3. od średnio-wysoko-niemieckiego bër ‘kiernoz rozpłodowy’.
Berwin, Birwan, Beringerius, Berengarius; Bernard, bernart, Bernhard, Bernahardus, Berntidus, Birnat; Barnard, Barnat.
Herber, Renber, Ruber; Weisber.
Bar, Barlin, Parlin; Berninius.
Ber, Bero, Bar, Baro.
Bierołt, Bierwołt, Bierwałt ,Browałd, Birołt;Barołt, Biernatek, Biernat, Biernata fem., Biernacz, Biernatow, Biernatowa fem., Biernatowicz, Biernatowic, biernatowięta, Biarnatow; Bengierz < Beningier.
Perlik < Berli, Bero, Brech; Baraj; Barow; Berna ,Bernasz, Bernisz, Bernast, Biern ,Biernast, Biernek, Biernko, Biernkow; Barnast, Barnasz ,Barnusz, Barnut, Barnkowo, Benwa, Benwic, Banwa.
Bercht: od germańskiego berhta ‘jasny’; też od imienia chrześcijańskiego Bartolomeus, por. Bartłomiej.
Beltrandus, Bertok, Berthoh ,Bertolfus ,Bertradis  fem., Bertram, Bertrandus; Bartog, Bartol, Bartold, Bartram, Betradis fem., Betram.
Ulbrech, Ulbrecht, Adalbert, Adalpert ,Adelbert ,Dalbert, Dolbert, Egbert, Eigilbert, Ekbert ,Eembert, Elwebert ,Engbert, Engelbert ,Engilbert, Flaber, Fladbert, Gerbert, gilbert ,Gizebert, Gizelbert, Gizilbert, Gobert, Godobert ,Grinbert, Gumbert, Gumbirt, Gumpert, Gunbert, Gwibert, Habert, Hampert ,Harpert, Hegbert, Hekbert ,Hengelbert ,Henhelbert ,Herbert ,Hubert ,Hukpert, Humbert, Hymbert, Ingbert ,Lambert ,Lampert ,Lembert ,Libert, Lubert, Lupert, Lutbert ,Norbert, Obert ,Olbert, Rambert ,Ronbert ,Robert ,Rubert, Rudbert, Rumpert, Typert, Szambert ,Schambert, Wibert, Zybert.
Albracht, Gizbracht, Gizelbracht ,Gumpracht ,Hizbracht, Olbracht, Holbrocht ,Izbracht, Lampracht, Olbracht, Olbrocht ,Ropracht ,Rumpracht, Rupracht, Wiprach, Zybracht. Albrecht, Engilbrecht, Gizbrecht, Gizelbrecht, gumprecht ,Lambrecht, Lamprecht, Olbrecht ,Ruprecht ,Ulbrecht; Olbrat, Wanbrat, Olbret ,Sebrert, Zebret; Owracht, Owrecht; Albart, Gambart, Gumbart, Gumpart, Herbart, Hubart, Lambart, Lampart ,Lumbart, Rambart, Romfart, Rumfart, Rumpart ,Zybart.
Bertcha fem., Berta fem., Berda, Pertes; Barto. Bet, Betkinus.
Biertołd, Bertułt. Bartołt; Bartołow; Biotran, Bietran, Biertołdowic, Biertołtowa fem.
Adalberta fem., Alberta fem., Jalbert, Ulbertyn; Albertowic ,Gumbertow, Jizbracht, Olbracht, Jalbrecht, Albrycht, Holbrycht, Obrycht, Olbrycht, Ulbrycht ,Ulrycht.
Bertek. Bertko, Bertok, Biert; Breta fem., Bretka fem. Barta, bartak; Brytek; Betek, Betko, Betk, Bietka, Bietko.
Berger: 1. od staro-wysoko-niemieckiego bergaere ‘ten, co coś ukrywa’; 2. od Berger ‘mieszkaniec gór’; 3. od starej nazwy złożonej berhar, -her, - herius (  od staro-wysoko-niemieckiego bergan ‘ukrywać, ochraniać’ + heri ‘drużyna wojenna’. Też od staro-wysoko-niemieckiego i starosaskiego –gër ‘włócznia’
Barger, Berger
Bargar, Bargerowa fem.
Berin- por. Ber.
Bern- por. Ber.
Bert- por. Bercht.
-Bert por. Bercht.
Beserich: od staro-wysoko-niemieckiego beззeraere ‘ten, co z mocy sądu upoważniony był do ściągania kar’.
Beserich.
Bet- por. Bercht.
Betlam – prawdopodobnie od Bettelheim ‘schronisko dla żebraków’.
Betlam.
Betman: od średnio-wysoko-niemieckiego bëtemann ‘modlący się, czynszownik’.
Betman.
Bezelinus: 1. od nazwy miejscowej Beselin; 2. od średnio-wysoko-niemieckiego apelatywu bezel ‘czepek’.
Bezelinus.
Bib: od członu i złożenia powstałego w języku dziecinnym.
Bebo, Pepchen, Pipchen.
Biberstein: od nazwy miejscowej Biberstein lub Bieberstein (w granicach Polski dawny Biberstein, dziś Bobrowo, gmina Barciany, województwo olsztyńskie; Bobrów, gmina Miłkowice, województwo legnickie, Wólka Baranowska, gmina Mrągowo, województwo olsztyńskie; na terenie Niemiec Bieberstein, gmina Freiberg, okręg Chemnitz. Por. Bibersztyn (nazwy odmiejscowe).
Beberszten, Bebersztyn, Bibersztajn, Biberszten, Bibersztyn ,Wibersztyn.
Bicerz por. bitzer.
Biedrzych por. Frid.
Biegel: 1. Biegel (od średnio-wysoko-niemieckiego biegel ‘kąt’); od nazwy terenowej Biegel. 2. Bügel (od średnio-wysoko-niemieckiego bühel ‘kopiec, wzniesienie’).
Biglowa fem.
Bier: od średnio-wysoko-niemieckiego bier ‘piwo’. Por. Bir.
Birwan.
Bind: od członu imienia złożonego Band (od bando ‘chorągiew, sztandar’).
Pindrych, Pendrych, Pindrysz.
Biner: 1. od nazwy osobowej od nazwy miejscowej Biene. 2. Od apelatywu bie, bin ‘pszczoła’, stąd biener ‘pszczelarz, bartnik’; 3. od  Binner < Binder ‘bednarz’.
Binar.
Bir: od średnio-wysoko-niemieckiego bir, bire ‘gruszka’; może też od apelatywu bier ‘piwo’.
Birsak, Birszak (?).
Bir- por. Ber.
Birke: od średnio-wysoko-niemieckiego birke, birche ‘brzoza’.
Birke.
Birn- por. Ber.
Birszak (?) por. Bir, Sak.
Birwan por. Bier.
Biryjasz (?) – nazwa niejasnego pochodzenia. Może od Bier Jasch, czyli Johannes Bier.
Biryjasz.
Bis(s): od członu imienia złożonego Biz (od gockiego bitan, staro-wysoko-niemieckiego biзan ‘kąsać’); pierwotnie zapewne w znaczeniu ‘rozłupać, rozpłatać w odniesieniu do rezultatu cięcia mieczem.
Pisrich.
Biss: od średnio-wysoko-niemieckiego biз, biz ‘kęs, kąsek’. Przezwisko może oznaczać ‘miłośnik gęsiej pieczeni’. Por. Ganze.
Gancbis, Gancebis, Gancbic.
Bitzer: od nazwy mieszkańca derywowanej na gruncie niemieckim przyrostkiem –er od miejscowości Bitz.
Bicerz.
Blaser: od średnio-wysoko-niemieckiego bläsaere, bläser ‘trębacz’.
Bleser.
Blazar.
Blat: 1. od średnio-wysoko-niemieckiego blat ‘liść’; 2. od średnio-wysoko-niemieckiego blat ‘liść, języczek, język, przyrząd tkacki’. Por. też odapelatywne Blat.
Blat.
Blide: 1. od gockiego bleips, staro saskiego blipi ‘wesoły, łagodny, ważny’; od średnio-wysoko-niemieckiego blide ‘wesoły, radosny’.
Blida.
Bochner: od zgermanizowanej nazwy miejscowej Bochnia (miasto w województwie tarnowskim). Por. Bochnar (nazwy osobowe odmiejscowe).
Bochner.
Bochnar.
Bod: od członu pierwszego imion złożonych Bod- (od staro-wysoko-niemieckiego gi-biotan ‘rozkazywać, nakazywać’).
Bodardus.
Berbot, Trajbot.
Bodo, Bodel, Bodlungus; Boto, Botel.
Merbota, Nierbota; Nierbocin, Nierbocina fem.
Bodusz, Bota, Botysz; Botyszewic.
Bodener: derywat od średnio-dolno-niemieckiego bode ‘mały domek, barak, namiot, kram’.
Bodnar, Bodnark.
Bognar: od średnio-wysoko-niemieckiego bogenaere ‘łucznik, także ten, co robi łuki’.
Bogner.
Bognar.
Bolz: od średnio-wysoko-niemieckiego bolz, bolze ‘trzpień, sworzeń’; w znaczeniu przenośnym ‘wysoki, szczupły człowiek’. Por. Bald.
Bolc, Polc.
Bolczak.
Bolcewa fem.
Boner: od średnio-wysoko-niemieckiego böne ‘groch’, stąd Bo(h)ner ‘hodowca grochu’.
Boner.
Bont por. Bunt.
Born: 1 od członu imienia złożonego Boranolt, Boranulf (od staro-wysoko-niemieckiego boran ‘urodzony’); 2.  od średnio-dolno-niemieckiego borne, średnio-niemieckiego burne, średnio-wysoko-niemieckiego brunne ‘studnia, źródło’ oraz przezwiska od średnio-dolno – niemieckiej nazwy terenowej born, zob. Borner, Börner ‘ten, co mieszka przy studni’.
Borningus.
Burneta fem., Burleta fem. Burneta, Burnetko, Borneta fem.
Piechborner.
Burna fem., Burnak, Burnosz, Bornosz, Burnoszowic.
Bornbach: od nazwy miejscowej Bornbach (w źródłach: Pornbach, Burnetach, Bornbach).
Bornbach, Borenbach, Burnbach.
Bonbachowic.
Bort: od staro-wysoko-niemieckiego brort ‘ostrze, grot, brzeg’; od od średnio-wysoko-niemieckiego apelatywu borte ‘brzeg, obszycie, lamówka’. Por. też Burtarka, odapelatywne Borta.
Bortard.
Lichoport (?) ,Lichport, Likport, Lichtport, Lichtbort.
Bortan, Bortinus.
Bortak.
Bosch: od średnio-wysoko-niemieckiego busch, bosch, bosche ‘krzak,krzew, zagajnik, lasek’.
Posz.
Bosza, Posza.
Botman: 1. od dolnoniemieckiego Botman ‘przewoźnik po Łabie’; 2. Botman (od średnio-wysoko-niemieckiego bote ‘posłaniec, goniec’).
Botmanowa fem.
Bowo: od zlatynizowanego Bövo, odpowiednik staro-wysoko-niemieckiego Bobo, Buobo ‘chłopiec’. Por. też Bawa fem.
Bowo.
Bowic.
Bracht por. Brecht.
Brand: od germańskiego branda ‘ogień, głownia, żar’; od średnio-wysoko-niemieckiego brant ‘głownia, błyszczący miecz’.
Albrant, Gebrand, Haldebrand, Helbrand, Helibrand, Helwrand, Herbrand, Hilbrand, Hildebrand, Hillebrand, Husbrant, Ilbrand, Imbrant, Inbrant, Librant, Luprand, wilbrand.
Brandel, Brandl, Brando.
Dyprand.
Brandek, Brandysz, Brenlik; Brandnic; Brandlowa fem.
Brat por. Berche.
Breda: od nazwy miejscowej Breda lub terenowej Brede (od średnio-wysoko-niemieckiego brede, breide ‘kawałek gruntu, płaszczyzna’. Jako nazwa terenowa Brede tłumaczona jest: ‘wilgotna, bagnista nizina’. Co do nazwy osobowej Breda por. także odapelatywne Breda.
Bredo, Breda.
Bredyr.
Brel: 1. od średnio-wysoko-niemieckiego brellen ‘ryczeć’, górno-niemieckiego Prell ‘krzykacz’; 2. od średnio-wysoko-niemieckiego brüel ‘moczar’.
Brelewic.
Brenner: od średnio-wysoko-niemieckiego brennaere, brenner ‘podpalacz, pustoszący kraj ogniem’.
Brenner.
Brennik.
Brennar, Brannarowa fem., Brennerowa fem.
Bret por. Brecht.
Brieger: od nazwy miejscowej Brieg, zniemczonej nazwy rodzimej Brzeg.
Brygier, Brygar.
Brok: 1. od nazw osobowych pochodzących od nazw miejscowych i terenowych Brok; 2. od staro-wysoko-niemieckiego Broc(c)o < Brockhard < Burghard. Por. również odapelatywne Brodzi-.
Brok.
Brol: 1. od miejsca pochodzenia Broel, Bröl , to od średnioniemieckiego broil ‘teren bagnisty, moczar’; 2. Broll ‘gruby człowiek’.
Brol.
Brot: od średnio-wysoko-niemieckiego bröt ‘chleb’, por. Käse, Salz, Wasser.
K(i)ezembrot, Wasserbrot, Zelcenbrot.
K(i)ezembrotowa fem.
Bruch: od średnio-wysoko-niemieckiego bruch ‘coś złamanego’.
Bruchnal.
Brückner: 1. od nazwy miejscowej Bruchen; 2. Brückner ‘ktoś zamieszkały przy (obok0 moście’ (od średnio-wysoko-niemieckiego brucke, brücke ‘most’.
Bryknar.
Bruder: od średnio-wysoko-niemieckiego brüel ‘moczary’; niewykluczone etymologia od apelatywu brügel ‘pałka, drąg, kij’.
Brygiel.
Brül: 1. od średnio-wysoko-niemieckiego brüel ‘moczary’. Por. Brel, Brügel, Brol; 2. Od nazwy osobowej Bryl, od imienia biblijnego Gabriel.
Bryl, Brylik, Brylar.
Brun: 1. od staro-wysoko-niemieckiego brunia ‘napierśnik, pancerz, kolczuga’; 2. od staro-wysoko-niemieckiego brün ‘lśniąco brynatny’. Także od średnio-wysoko-niemieckiego brün ‘brązowy, ciemny w kolorze’. Też od imienia niemieckiego świętego Brunona. Rozważane jest odapelatywne pochodzenie niemieckiej nazwy osobowej Braun, wiążące je z określeniem karnacji, koloru oczu lub włosów. Może też od rodzimch członów imion złożonych Broni-, por. odapelatywne Broni-.
Brunar.
Brum, Bruno.
Brun, Bron.
Braunar.
Brunik, Brunusz, Brunow, Brunowa fem., Brunowic, por. Bruno.
Brüne: może od nazwy miejscowej Brün, Brünen lub Brüne. Możliwe także wywód od brünne ‘napierśnik, pancerz’, skąd też nazwa osobowa Brünner ‘rzemieślnik, który wyrabia te części uzbrojenia’. Co do zmiany ü > i (y) por. Brückner.
Bryna.
Brunswig: od nazwy miejscowej Brunswige, Brunswich, dziś Braunschweig w dolnej Saksonii. Por. Bruncwik.
Bruncwik, Brauncwik, Braunswik.
-Brycht por. Brecht.
Bryt por. Bercht.
Buch: od średnio-wysoko-niemieckiego büch ‘brzuch, żołądek’. Por. Füllen.
Ful(l)ebuch.
Buckel: 1. od średnio-wysoko-niemieckiego buckel ‘półokrągłe wypukłe okucie w środku tarczy’, stąd buckelaere ‘wojownik uzbrojony w tarczę z wypukłym metalowym okuciem’; 2. od staro -wysoko-niemieckiego Bucco, pochodzącego od nazw złożonych z pierwszym członem Burg. Por. Burg.
Buklo.
Bukiel, Buklowic.
Bügel: od średnio-wysoko-niemieckiego biuge ‘krzywizna, zagięcie’; od późno- średnio-wysoko-niemieckiego bügele ‘pałąk; kabłąk; strzemię’.
Bugiel.
Bul: 1. od średnio-wysoko-niemieckiego buole ‘bliski krewny, zalotnik’; 2. od średnio-wysoko-niemieckiego bühel ‘kopiec, wzgórze’.
Bul.
Bulik.
Bulowic.
Bulmar: etymologia zagadkowa; może od nazwy miejscowej Bullen – Heim.
Bulmar.
Bundo: 1. od średnio-wysoko-niemieckiego bunde ‘wolny kmieć’; 2. od średnio-wysoko-niemieckiego biunte, biunde ‘wolny, na specjalną uprawę przeznaczony i ogrodzony kawałek gruntu’. Też od nazwy miejscowej Bün.
Bundo, bunerius.
Bunda.
 Bunt: od średnio-wysoko-niemieckiego bunt w znaczeniach: 1. ‘kropkowany na czarno lub biało, pasiasty’ oraz 2. ‘pasiaste futro, coś pstrokatego’; od średnio-dolno-niemieckiego bunt ‘wyrób futrzarski’.
Bont.
Bur: od średnio-wysoko-niemieckiego büre, bür ‘chłop, wieśniak’.
Bur, Baurus.
Burg: 1. od członu imienia złożonego Burg-, Berg- (od staro saskiego, staro-wysoko-niemieckiego bërgan ‘ochraniać, chronić’), od staro-wysoko-niemieckiego burg, dolnoniemieckiego borg ‘zamek, gród’. 2. od średnio-wysoko-niemieckiego apelatywu burc ‘zamek, gród, miasto’, średnio-dolno-niemieckiego borch ‘zamek, gród, miasto’. 3. Prok z Borg z romańską przestawka or w ro; 4. Boss – od Bosso, Busso < Burghard. Por. też Buckel.
Burkart, Bukart, Burchram; Borkat, Boszkart; Prokulf; Boβkart, Bos(z)kart.
Erkenburg fem., Frankenburg, Frejburg, Golburg, Hamelburg, Henzelburg ,Ilburg, Rotemburg, Rotenburg, Tamburg, Walpurg fem; Walpurgis fem., Wazemburg, Wilburg, Wisemburg; Hansborg, Hansbork, Hanzelbork, Hajlesborg ,Rokemborg, Rotemborg, Rotembork, Rotenborg ,S(z)warcbork, Wezemborg, Wezenborg, Wisemborg ,Wisembork.
Burg, Burch, Buklo, Borg.
Burkatowic, Burkartowa fem., Burkhartowa fem., Burghartowic.
Hanzylburk, Herburga fem., Rydburg; Handzelbobrk, Handzylbork, Herborga fem., Wezynborg, Wisynbork.
Bukiel, Buklowic.
Burn: od średnio-wysoko-niemieckiego burn < burnen ‘błyszczeć się, palić’; Burneisen = Brenneisen ‘przezwisko kowala’.
Burnejserowa fem.
Burtarka – nazwa spolonizowana za pomocą formantu –arka, od przypuszczalnej podstawy słowotwórczej Borte = Bortner=Bortenmacher ‘pasamonik, tasiemkarz’ (od średnio-wysoko-niemieckiego borte ‘brzeg, obszycie, lamowka’. Por. też odapelatywne Burtarka.
Burtarka fem. (?).
Bus: od członu imienia złożonego Bus (z germańskiego Bötö, staro-wysoko-niemeickiego buoз(a) ‘poprawa, polepszenie, korzyść’.
Pusołt.
Bute: 1. od średnio-wysoko-niemieckiego büte ‘naczynie, kadź, beczka’; 2. od średnio-dolno-niemeickiego bute ‘ul, barć’; 3. od dolnoniemieckiego Buthe, Bute ‘chłop nie należący do gminy; poddany dworski bez ziemi ,ogólnie obcy, nie rodak’; od dolnoniemieckiego przyimka buten ‘poza’.
Buto.
Bütner:  od średnio-wysoko-niemieckiego bütenaere ‘bednarz’.
Betner, Botner, Butner, Boetnerin; Betnerowa fem.
Betnar, Bytner, Bytmar (?).

C

C por. Z.
Chodner: od nazwy miejscowej Chodnów, gmina Rawa Mazowiecka. Stąd hybrydalny derywat Chodner, utworzony za pomocą niemieckiego przyrostka –er wskazującego na pochodzenie.
Chodner.
Crapoldus por. Krapold.
Cy- por. Zie-, Zi-.
Cybek por. Sig.
Cymbark por. Zegenberg.
Czesołt por. Sig.
Czuder por. Suder.
Czukta – nazwa pochodząca najprawdopodobniej od apelatywu schuchter, odmianki średnio-wysoko-niemieckiego schuochwürchte ‘szewc’. Por. wyjaśnienia przy Zana.
Czukta.
Czurman – nazwa zagadkowa, nieznana w takiej lub podobnej formie słownikom niemieckim. Może przezwisko Zornman zapisywane Cornman (od średnio-wysoko-niemieckiego zorn ‘gniew, złość’. Por. także Suder.
Czurman.
C(z)yrner: od średnio-wysoko-niemieckiego züner, zöner ‘człowiek skłonny do gniewu’. Możliwa również hybryda od staropolskiego przymiotnika czyrny z patronimicznym w funkcji przyrostkiem –er.
C(z)yrner, C(z)yrnyr, C(z)yrnar. Por. odapelatywne Czarny.

D

Dadfryd por. Diet.
Dag: od germańskiego daga ‘płonący, jasny, błyszczący’, od czego później staro saskie dag ,średnio-dolno-niemieckie dach, ale starowysoko-niemieckie, średnio-wysoko- niemieckie tac, genetycznie tag ‘dzień’.
Dego, Degil.
Dal: 1. od germańskiego pnia Dala, zachowanego w staroangielskim deall ‘sławny, dumny’, od czego też starowysoko-niemieckie, nowoniemieckie Dahl, Tahl. 2. od czlonu imion złożonych Dal- od przedgermańskiego Dhalo ‘kwitnący, świeży, wesoły’ (od staro saskiego däd, staro-wysoko-niemieckiego tät ‘czyn, dzieło’. 4. od nazwy osobowej dalk, co wiąże się z nieznanym skądinąd znaczeniem ‘niezdara’.
Dalbert, Colbert, Dolbricus, Dalwin.
Talk < Taliko.
Dalbertowic.
Talka.
Damald por. Dom.
Dank: od germańskiego pankjan, staro-wysoko-niemieckiego denken ‘myśleć’; rzeczownik starosaski thank ma znaczenie ‘podziękowanie, dzięka’, w starowysoko-niemieckim i średnio-wysoko-niemieckim danc, nowoniemieckim Dank.
 Człon imion złożonych Tam – od członu imienia złożonego Dag: Dagemar > Damar > Damo > po przesuwce Tamo. Por. Dag.
Tanard – funkcja odimienna od nazwy terenowej Tanhar(d)t ‘las jodłowy’.
Dankwar, Dankwart, Tanarf.
Abdank, Awdank, Habdank, Hawdank, Hebdank.
Tamm, Tammo, Tachim, Tamod (?).
Abdanczek, Habdanczek, Habdanczko, Abdanek, Abdanko, Habdanek, Habdanko, Hawdanek, Hebdanczek, Hebdanczko. 
Darot: od nazwy osobowej równej nazwie miejscowej pochodzenia pruskiego Darot, dziś Dorotowo, gmina Stwiguda, województwo olsztyńskie.
Darot.
Dau: odstarosaskiego thau, genetycznie thauwes ‘zwyczaj, obyczaj’; Dau, Daue, Dauman < starowysoko-niemieckie dau ‘zwyczaj, obyczaj, prawo’ od nazwy osobowej Dauman z nazwy terenowej Daue ‘duży kawałek pola’.
Dauman.
Daume: od średnio-wysoko-niemieckiego düme ‘kciuk’.
Daume.
Debel por. Diet.
Degen: od starosaskiego thëgan, od staro-wysoko-niemieckiego degan ‘wasal, lennik’. Zapis Degno jest formą zlatynizowaną.
Degno.
Dejnkowa fem.
Degil por. Dag.
Dego por. Dag.
Deka – najprawdopodobniej spolonizowana forma nazwy osobowej Decke, Skrócenie na terenie Saksonii i Śląska pochodzą od takich pełnych nazw osobowych, jak Deckewert = Deckenmacher= Deckner ‘ten, co plecie kosze, maty; rogożnik’ lub w znaczeniu dekarz ‘ten, co pokrywa dachy’.
Deka.
Delfnad – etymologia niejasna: może od imienia Adolf. Może od starosaskiego  nenden ‘ważyć’, od staro-wysoko-niemieckiego nindan  ‘mieć odwagę’. Niewykluczone też złożenie typu przezwiskowego od średnio-wysoko-niemieckiego delf ‘dół’ i nat ‘wilgotny’.
Delfnad.
Delle: od nazwy osobowej równej nazwie topograficznej westf. delle, gniem. telle ‘zagłębienie, mała dolina’. Nazwa w formie Dellen może pochodzic od wyrażenia przyimkowego von der Dellen. Spolonizowane nazwy osobowe Dela i Delak pochodzić też mogą od hipokorystykum De(h)le < Dietilo. Por. Diet.
Delen.
Dela, Delak.
Demut: od średnio-wysoko-niemieckiego diemüete, diemuot, dëmuot ‘pokorny, pokora, skromny, skromność’. Nierzadkie żeńskie imię chrzestne nawiązujące do pokory, skromności chrześcijańskiej. Też od nazw złożonych Demuot, Thiomunt.
Denundis fem., Demudis fem., Demut fem.
Den: 1. od członu imienia złożonego Den nawiązującego do nazwy etnicznej pochodzenia staro nordyckiego Danir ‘Duńczycy; o róznej możliwej etymologii; 2. od staro-wysoko-niemieckiego den(n)en, starosaskiego thennian ‘rozciągać, napinać; od członu pierwszego Den w nazwach osobowych Denhard przez Deinhard z Degenhard (od srednio-wysoko-niemieckeigo dëgen ‘chlopiec, wojownik, bohater’ również ‘wasal, lennik’.
Denhard.
Dener: od średnio-wysoko-niemieckiego dëner ‘sługa’. Niewykluczone tez na gruncie polskim przejęcie frankońskiego derywatu odmiejscowego lub pochodzącej od nazwy terenowej nazwy osobowej Denner < Tenner (od średnio-wysoko-niemieckiego tanne ‘jodła’, od średnio-dolno-niemieckiego danne ‘jodła’.
Dener.
Denar.
Depa por. Diet.
Derw: od starosaskiego thervi ‘nie kwaszony, przaśny’; później też ‘mocny’; od średnio-dolno-niemieckiego derve ‘to samo’. Od Derwinus < Derwini. Co do znaczenia członu drugiego złożenia por. Win.
Derwinus.
Deutsch: od średnio-wysoko-niemieckiej nazwy etnicznej diutisch, diutsch, tiusch ‘niemiecki’. Por. też Deutsch.
Deutsch, Ducz.
Dieb: 1. od średnio-wysoko-niemieckiego diep, diup, gen. – bes ‘złodziej’; 2. spolonizowana forma Dyp pochodzić również może od Diep < Diepold < Diebald. Por. Diet.
Kuchendieb.
Dyp.
Diebolt: od średnio-wysoko-niemieckiego diebolt, przezwisko tłumaczone „diebischer Mensch”, u nas chyba „złodziejskie nasienie”.
Dypołt.
Diet: od germańskiego peudo, starosaskiego thioda, staro-wysoko-niemieckiego diot ‘lud’; średnio-wysoko-niemieckiego diet ‘lud’. Formy Deb, Dep, Di(e)p , Teb, Tem powstały w wyniku skrócenia dwutematowego złożonego z części członu pierwszego Diet (Tiet) lub Det i pierwszej głoski członu drugiego –bald, -bert, - mar. Spolonizowana forma Dyp może tez pochodzić od średnio-wysoko-niemieckiego dieb; por. Dieb.
Średnio-dolno-niemiecka forma Dël < Dëd + ilo < staro saskiego Thiad-ilo. Por. też Delle.
Forma Teobald < germańskiego Theudobald jest formą zhellenizowaną z odniesieniem w czlonei pierwszym do greckiego deos ‘bóg’.
W polskiej literaturze onomastycznej wyrażany jest pogląd, że nazwa osobowa Szczedrzyk wywodzi się od nazwy osobowej Teodoryk < germańskiego Theudorich. Nie znajduje to jednak potwierdzenia w źródłach. Zatem Szczedrzyk por. Szczodry. Do form Tader, Tadyr por. Teodor; do niektórych form Tym-, por. Tymoteusz.
Teodericus, Teodoricus, Teodrucus; Teobald; Thedricus; Deder; Tader < Tadheri < Thiadheri; Diterich; Detelb, Detmar, Detrusius, Detwig, Detwin; Tebrich.
Debel, Dedel, Dedo; Ditus; Temchen, Temchin, Temo; Dodo; Tuto.
Dadfryd; Dederek, Dederka, Dederko; Tadyr; Dyter, Dytwin, Dzidrzych, Dzieciart, Dziećmar, Dziedrzych, Dziedrzyk, Dietmar, Dzietrzyck, Dzietrzyk, Dzietrzyszek, Dzietrzyszko, Dzitrzych, Dzitrzyk; Tycer, Tycmar; Tymenhar, Tymhar; Temarowa fem.; Wietrzych; Dypołt, Dziepołt, Tybald; Dzieciartowa fem., Dzietrzychowa fem., Dzietrzychowa fem., Dzietzychowic, Wietrzychow, Wietrzychowa fem., Wietrzychowic.
Dedak, Dela, Delak; Depa; Dydo, Dydziec; Dyp, Dytek, Dytko, Dytel, Dytka, Dytlin, Dytusz, Dytyl, Dzietko, Dziec(z)ko; Tema, Tycman, Tycz, Tycza, Tyczan, Tycze, Tyczek, Tyczko, Tycznar, Tyczner, Tyczko, Tydek, Tydko, Tydeman; Tyl, Tylam Tylasz, Tyle, Tylek, Tylik, Tyliszek, Tylko, Tylo, Tykosz, Tyluszek, Tyluszko; Tyma, Tymajer, Tymak, Tymka, Tymnar, Tymnajer; Tyrman, Tymo, Tytel, tytak, Tyto, Tytusz; Dziepowicc, Tyczewa fem., Tyczewic, Tycznerowa fem., Tylkowicz, Tylmanowicz, Tylpwa fem., Tyluszowic, Tyluszyna fem., Tymnajerowa fem., Tymnarowa fem., Dyko, Dykasz, Dykiel, Dykusz.
Ding: od staro saskiego thing, staro-wysoko-niemieckiego dinc ‘proces sądowy’; od średnio-wysoko-niemieckiego apelatywu dinc ‘przedmiot, rzecz; termin sądowy, rozprawa sądowa, pojedynek’; od średnio-wysoko-niemieckiego dingaere, średnio-dolno-niemeickiego dinger ‘sędzia, rzecznik’.
Dynkwar, Tynhar.
Dyng, Dyngowic.
Dok: od średnio-wysoko-niemieckiego tocke ‘pal, podpórka, zamachowa część kolumbryny’.
Dok, Dokosz.
Dol(t): od staro-wysoko-niemieckiego dult, dulti ‘cierpliwość’, także od od staro-wysoko-niemieckiego tuld ‘święto’.
Dolbert, Dolbricus.
Dom: od starosaskiego döm ‘sąd’; od  staro-wysoko-niemieckiego tuom ‘stanowisko, godność, stan’.
Damald.
Domsler: od nazwy miejscowej Domslau, dziś Domasław, gmina Kobierzyce, województwo wrocławskie; od niej nazwa osobowa Domsler utworzona przyrostkiem przynależnościowym –er.
Domsler.
Domslar, dumslar; Domslarowa fem.
Dond: od członu imienia złożonego Dund (nazwa osobowa Dado).
Dondo.
Drabant: od średnio-wysoko-niemieckiego drabant, trabant ‘żołnierz służący w piechocie’. Por. odapelatywne Drabant.
Drabant, Drabantowa fem., Trabantowa fem.
Draheim: od nazwy miejscowej zapisywanej Tragehheim, Draheym, Drahim, dziś Drahimek, gmina Czaplinek ,województwo koszalińskie; por. Drahym.
Drahem, Drahejm.
Drahym, Drahyn.
Dral: od średnio-dolno-niemieckiego dral ‘kręcący się, wirujący’; też ‘szybki, krzepki’. Tez od nazwy  osobowej Drall, od średnio-wysoko-niemieckiego troll, trolle ‘nieokrzesany gbur’, dziś ‘czlowiek niezgrabny, niezaradny, ociężały’.
Dral.
Drelic.
Dreiger: od średnio-dolno-niemieckiego dreien, dreigen ‘kręcić, obracać’, od tej podstawy Dreiger, Treiger = Dreger= Dreher ‘tokarz’.
Trejger.
Dremel: - od bawarsko-austriackiego rzeczownika tremel ‘grubianin’; też ‘mocny, masywnie zbudowany czlowiek’ (od średnio-wysoko-niemieckiego dräm, träm, dräme, träme ‘belka, rygiel’.
Dremling, Dremlink.
Dremel.
Dresler: od średnio-wysoko-niemieckiego draehseler, drëhseler ‘tokarz’.
Dresler; Dreslerinne.
Dreslar; Traksarowa fem.
Driesch: od średnio-wysoko-niemieckiego driesch; od średnio-dolno-niemieckiego drësch (drisch) ‘teren nie zabudowany albo użytek zielony’. Por. tez odapelatywne Drzewo.
Drzeszek, drzeszko, Drzysz.
Drod: od dolnoniemieckiego odpowiednika starosaskiego członu imienia złożonego druht ‘drużyna wojenna, orszak’.
Drod.
Drodko.
Drol – możliwa różna geneza: 1. Por. Dral; 2. od Dröll, Drühl < staro-wysoko-niemieckiego Drüdilo (od staroislandzkiego prüdr ‘moc, siła’). 3. Możliwa też geneza słowiańska, por. czeskie drol, drola ‘skała’, rosyjskie drolь ‘ukochana kobieta’.
Drol.
Drola, Drula.
Droschel: od średnio-wysoko-niemieckiego droschel, troschel, trostel, od nowoniemieckiego Drossel ‘drozd’.
Drossil.
Droszla.
Dryczołt: - nazwa nieznana słownikom niemieckim; może od pierwszego członu nazwy osobowej złożonej Trietsch, od staro-wysoko-niemieckiego Drudso (od staroislandzkiego prüdr ‘moc, siła’).
Dryczołt.
Drzeszla: prawdopodobnie od Dreschler < Drischler ‘młocarz’ (od średnio-wysoko-niemieckiego drischel ‘cep’).
Drzeszla.
Dug: - od członu imion złożonych na Dug-, Tug- (od staro-wysoko-niemieckiego tugan, starosaskiego dugan ‘nadawać się do czegoś’.
Dugiel.
Turing: od nazwy etnicznej plemienia Turyngów, od germańskiego puringoz ‘odważni, dzielni’ (od staro-nordyckiego pora ‘odważyć się na coś’). Por. też nazwa etniczna Duryng.
Duryng, Deryng, Doryng, Doryng, Turyng.
Durma: prawdopodobnie Dürmer < Durner < Turner (od średnio-wysoko-niemieckiego turner, türner ‘strażnik na wieży’.
Durma.
Duster: od średnio-dolno-niemieckiego düster ‘ciemny, mroczny, ponury; niejasny, wątpliwy’.
Duster.
Duvel: od średnio-dolno-niemieckiego duvel ‘diabeł’.
Dynkwar por. Ding.
Dyp por. Dieb, Diet.
Dziepowic por. Diet.

E

Eber: od staro-wysoko-niemieckiego ëbur, starosaskiego ebur ‘dzik, odyniec’; od średnio-wysoko-niemieckiego ëber ‘kiernoz rozpłodowy’; od wariantów członu imienia złożonego Ebur-, Eber-, Ewer-, Ebr-, Ewr-, Er-. Por. także Ehe.
Eburhardus, Abarmut, Aberhard, Eberardus, Eberhard, Ebwerhardus, Ebermut, Ebernardus, Ebirhard, Hebermut, Oberwin, Obirmut;
Ewerwin, Ewergunius fem., Ewerardus , Ewerhardus, Ewarhardus, Ewernandus, Ebrardus, Ebrhardus, Ebriardus, Hebrahardus, Hebrarnard (?); Abrart, Abhart, Hobart, Habert, Obert, Ebert, Erwin;
Abor, Ebelin, Obelin, Ubelin;
Hewrontowna fem.
Aberko, Abirko, Eberko, Ebirko, Habarko, Haberko; Ebermanowa fem., Haberkowa fem., Hebermanowa fem., Ewerko, Abrek, Abrko, Ebrko, Habrek; Abrczykowic, Abrkowa fem.
Ehe: od staro-wysoko-niemieckiego ewa ‘prawo, trwały porządek’; od staro saskiego eo ‘prawo, trwały porządek’; od średnio-wysoko-niemieckiego ëwe, ë ‘wieczność, trwałość ,prawo, umowa; małżeństwo’, od nowoniemieckiego Ehe ‘związek małżeński’; od nazwy osobowej Ewardus < Eheward ‘strażnik prawa’; od nazwy osobowej Evert, Ewert z imienia złożonego Eberhard, z dolnoniemieckim w <b. Por. Eber.
Ewert ,Ewart.
Jewart.
Eichel: od średnio-wysoko-niemieckiego eichel ‘żołądź’; od nazw osobowych Eichmann i Eichelmann raczej od średnio-wysoko-niemieckiego eich, eiche ‘dąb’ i przyrostka man-.
Eichilman.
Eid: od członu imienia złożonego aibaz, staro-wysoko-niemieckiego eid ‘przysięga’, również od wariantu członu imienia złożonego Ěd; od germańskiego Aid, staro-wysoko-niemieckiego eit ‘ogień, płomień’; od germańskiego haidu, staro-wysoko-niemieckiego heit ‘stan, sposób’, starosaskiego hëd ‘stan, godność’.
Eidero; Edrare.
Idelko.
Einfalt: od średnio-wysoko-niemieckiego einsidel ‘pustelnik’.
Einsidel, Eisidel.
Eisner por. Isner.
Eisolder por. Isin.
Eissel por. Isin.
Ekke, Eg(e): od staro-wysoko-niemieckich członów imion złożonych Egi (od gockiego agis, od staro-wysoko-niemieckiego agi, egi ‘strach, trwoga’; Eg(g)i, Ek(k)i (od gockiego agja, starosaskiego eggia,  od staro-wysoko-niemieckiego egga, ecka ‘kąt, kant, ostrze, ostrze jakiejś broni, miecz’; od średnio-wysoko-niemieckiego egge ‘kąt, kant, ostrze, ostrze jakiejś broni, miecz’. Od członów imion złożonych Agil, Egil, Agl, Egl; El.
Egbert, Ekbert, Ekwert, Hegbert, Hekbert, Eghard, Ekard, Ekehard, Ekhard ,Ekirt, Hekard, Hekehard; Egler ,Eglar, Ogler (< Agilheri); Eigilbert; Ekembert (< Ekinbert); Elmericus.
Eiko (< Agiko).
Jekert; Agleta fem., Jagleta fem., Jagletka fem.
Hekiel, Hekosz.
Elche: od średnio-wysoko-niemieckiego elch, elhe ‘łoś’.
Elke, Elka.
Eldester: od średnio-wysoko-niemieckiego olt, alt ‘stary’.
Eldester, Eldstir.
Elenschmid por. Ellend, Schmit.
Elfent: od średnio-wysoko-niemieckiego eluent ‘słoń’.
Elfent.
Eli: od germańskiego alja ‘obcy, obcokrajowiec’.
Eligast.
Ligaszcz.
Ellend: od średnio-wysoko-niemieckiego ellende ‘obcy, także biedny’. Por. też Schmit.
Elenszmid.
Elsner: od nazwy miejscowej Elsen (Westfalia). O tej nazwy utworzony za pomocą przyrostka er wskazującego na pochodzenie.
Elsner.
Elsnerowa fem.
Empitz(e): nazwa zagadkowa, prawdopodobnie pochodzi od przymiotnika emiз, emitz ‘stały, niezmienny’.
Emptz fem., Empc, Emptze fem.
Engel: od średnio-wysoko-niemieckiego engel ‘anioł’.
Liberangel, Liberengel, Liberhengel.
Eni: od staro-wysoko-niemieckiego ano lub ana fem. ‘przodek’.
Enimerus.
Ent: od staro-wysoko-niemieckiego enti ‘koniec’.
Ent.
Ere: od staro-wysoko-niemieckiego era ‘honor, godność’; może też nawiązywać do Her. Por. Her; Geist.
Erhard; Erkard; Erengeist.
Eremberg: 1. Eremberg, Kamieniec, nazwa zamku dziś na terenie wsi Odrzykoń, gmina Wojaszówka, województwo krośnieńskie; por. Erembarg (nazwy odmiejscowe); 2. Od licznych nazw miejscowych Erenberg na terenie Niemiec: Ehrenberg, gmina Altenburg, okręg Leipzig, gmina Heinichen, okręg Chemnitz, dawniej Karl-Marx-Stadt; gmina Hilburghausen, okręg Suhl.
Erembarg.
Erken: od staro-wysoko-niemieckiego ërchan ‘szlachetny, wolno urodzony’.
Archambaldus, Archanboldus, Arkanboldus, Arkenboldus, erkamboldus, Erkenboldus, Erkinboldus, Harkemboldus, Harkenboldus, Harkomboldus, Harchenboldus, Herkamboldus, Herkanboldus, Herkemboldus, Herkenboldus, Herkomboldus, Erkenburg fem.; Erker.
Archambołt, Archembołt, Archenbołt, Archobołt, Arkambołt, Arkembołt, Jarchumbołt, Jarkambołt, Jarkanbołt, Jarkembołt, Jarkenbołt, Jarkiebołt, Jarkombołt, Jarkenbołt.
Arka fem., Erka fem., Herka fem.
Erl: od starosaskiego erl ‘szlachcic’.
Erlebald.
Erler.
Erlar.
Ermen: od członu imienia złożonego Ermen- (od germańskiego ermana ‘wielki, wszechogarniający’.
Ermentrudis fem., Hermentrudis fem., Hermenwolf; Ermegardis fem., Hermtrudis fem.; Emnildis fem., Emata fem. (< Ermhardt); Irmegardis fem.; Inmar, Inmer, Imbner; Imbrant ,Inbrant, Inmerat, Imierat (?), Inwarius (< Irminwar).
Emma fem., Imma fem.
Herzmin, Ermusza fem., Himka, Imek, Jimek, Imbek, Imko, Jimko, Imka fem., Jimka fem.
Ern por. Arn 1, Arn 2.
Eryk: imię o możliwej różnej genezie: 1. Zapożyczenie z języków skandynawskich, od Eric < einrikr ‘jedyny + potężny’; 2. od staro saskiego ehu ‘koń’. W członie drugim –rik, -rich ‘potężny, mocny, olbrzymi’; 3. od skróconego członu imion złożonych Er- < Eran-, Erin- < Ermana, Ermina + przyrostek – ik < -iko.
Eryk, Heryk.
Est- por. Ast.
Esz por. Ask.

F

Fad- por. Frid.
Faf por. Pfaffe.
Fake: od średnio-wysoko-niemieckiego vake ‘świnia’.
Fek(i)el.
Faker: 1. od górnoniemieckiego Facker, Fäcker (od górnoniemieckiego facken ‘łamać konopie, len’; 2. od imion złożonych Fagher, Fager, Fäcker (od staro-wysoko-niemieckiego faginon ‘cieszyć się’ + staro-wysoko-niemieckie –heri ‘drużyna wojenna’, także ‘dowódca wojskowy’.
Fakrowa fem., Wakrowa.
Falk: 1. od germańskiego falha, staro saskiego falaha ‘pole, równina’; od Falko < Faliko; 3. od średnio-wysoko-niemieckiego valk(e) ‘sokół’; od nazwy osobowej – przezwiska Falk(e) o znaczeniu ‘człowiek o bystrym spojrzeniu, człowiek bystry’.
Falkar, Falker.
Falk, Falkin, Folkin.
Falkenau: od licznych nazw miejscowych Falkenau, np., Falkenau, dziś Chróscina, powiat Dąbrowa; Lewin Brzeski; Skoroszyce, województwo opolskie, oraz dwie miejscowości o nazwie Falkenau w Saksonii. Por. także Falknow nad Obři w Czechach < średnio-wysoko-niemieckie owe, ouwe ‘woda, grunt otoczony wodą’ por. Falkenow (nazwy odmiejscowe).
Falkenow.
Falkenberg: od licznych nazw miejscowych Falkenberg.
Falkenberg, Falkemberg, Falkinberg, Folkemberg.
Falkenhain: od nazw miejscowych Falkenhein < Falkenhagen.
Falkan, Falkehan, Falkelhan, Falkenhaj (!), Falkenhajn, Falkenhan, Falkenhanowa fem., Falkhanowa fem., Felkanowa fem.
Falkanowa fem., Falkenhanowa fem., Falkenhajnowa fem., Falkenhanowa fem., Falkhanowa fem., Felkanowa fem.
Falkenow por. Falkenau.
Falz: od średnio-wysoko-niemieckiego valz, valze, falz, velze ‘rowek wzdłuż klingo miecza’; od nazw osobowych Falz, Felz, Folz. Por. Felz, Volk.
Falc, Felc.
Fan: Fan < Fagan, Fagin (od germańskiego faginon ‘cieszyć się’).
Fanat.
Faner: od średnio-wysoko-niemieckiego vaner, ner, venre, vener ‘podchorąży’; możliwy też wywód od nazwy miejscowej Fahner, po północny wschód od Gothy, w dokumentach zapisywanej Vanari (od van ‘bagno’). Nazwa zlatynizowana Phanarus.
Fanarus.
Fanko: od średnio-wysoko-niemieckiego vanke ‘iskra’; inna możliwość od Fan < Stephanus + przyrostek –ko. Por. Szczepan II.
Fant: baza trudna do objaśnienia; od staro nordyckiego fantr ‘oszust, kuglarz’ lub od nazwy osobowej Fandt, od średnio-wysoko-niemieckiego vant ‘dochody w postaci darów ziemi’.
Fanta.
Fart: od germańskiego fardhi ‘jazda’; od starosaskiego fard, staro-wysoko-niemieckiego fart ‘jazda’, średnio-wysoko-niemieckiego vart, średnio-dolno-niemieckiego vart; od nazwy osobowej Fartmann z Fortmann ( od średnio-dolno-niemieckiego vord ‘bród, płytkie przejście przez rzekę’).
Fard, Fart.
Fas: od germańskiego fas- ‘rosnąć, rozwijać się, być płodnym’.
Vasold, Wasold.
Fasant: od średnio-wysoko-niemieckiego fasan, fasant ‘bażant’.
Fasan, Fasant, Fazan.
Faschank: od średnio-wysoko-niemieckiego vaschanc ‘karnawał, zapusty’.
Faszank.
Fasche: od średnio-wysoko-niemieckiego fasch, fasche ‘opaska, przepaska’.
Feszer, Feszerowa.
Fasser: 1. od średnio-wysoko-niemieckiego vaззer ‘ładowacz’; 2. Możliwe także pomieszanie z Fässer = Fäsler (od średnio-wysoko-niemieckiego veззeler ‘bednarz’.
Fasserling.
Faust: od średnio-wysoko-niemieckiego vüst, voust ‘pięść’.
Faust, Feust.
Fech: od średnio-wysoko-niemieckiego vëch o podwójnym znaczeniu: ‘nieprzyjazny, wrogi’ i ‘barwny, cętkowany w szczególności w odniesieniu do wyrobów futrzarskich’. Od nazwy osobowej Fech uważanej za przezwisko kuśnierza. Por. Fej.
Fech.
Fechter: 1. od średnio-wysoko-niemieckiego vëhter ‘pojedynkujacy się, walczący’, od nowoniemieckiego Fechter ‘szermierz, wojownik’, od średnio-dolno-niemieckiego vechter ‘szermierz, wojownik’; 2. niekiedy od górnoniemieckiego fehter < średnio-wysoko-niemieckiego pfechter ‘ten, co legalizuje ,cechuje, mierzy pojemność’; od nazwy miejscowej Vechta.
Fektyr.
Feder: od średnio-wysoko-niemieckiego vëdere, vëder ‘pióro’; od Federle ‘sprzedawca pierza pościelowego’. Por. Vogel.
Fogelweder.
Federlin.
Fogielweder.
Fefrikorn por. Korn, Pfeffer.
Feige: od średnio-wysoko-niemieckiego veige ‘ten, co musi umrzeć lub pozostać nieszczęśliwym lub ten, co niesie śmierć’; 2. na terenie wschodnim w znaczeniu ‘człowiek bojaźliwy, tchórz’; 3. od  średnio-wysoko-niemieckiego vige ‘figa’; ‘sprzedawca fig, ten, co lubi figi’; 4. Na terenie zachodnioniemieckim Fige< Fije < Fye: Sophia.
Fejgar.
Feilensmit: od synonimu średnio-wysoko-niemieckiego vilenhouwer ‘rzemieślnik wyrabiający pilniki’ (od średnio-dolno-niemieckiego, średnio-wysoko-niemieckiego vile ‘pilnik’.
Fejls(z)med.
Feindlich: od średnio-wysoko-niemieckiego vientlich, vintlich ‘nieprzyjazny’; też od średnio-wysoko-niemieckiego vintlich ‘ten, który się trudzi’.
Veindlich.
Feistrep: może od przezwiska złożonego Veistripe (od srednio-dolno-niemieckiego vei, vë ‘bydło’ oraz stripe ‘rzemień, postronek’.
Fejstrep, Pejstrep.
Fej: od średnio-wysoko-niemieckiego vëhe ‘wrogość, spór’, w przenośni także ‘koczownik’.
Fej.
Felber: od średnio-wysoko-niemieckiego vëlwer, vëlber ‘wierzba’.
Felbir.
Felbuch: podstawa pochodząca z średnio-wysoko-niemieckiego buochvel ‘pergamin’. Por. nazwa osobowa Buchfeller < buochwell lub przezwisko motywowane zestawieniem vëlles buoch ‘książka oprawna w skórę’ (od vël ‘skóra, pergamin’ + buoch ‘książka’.
Felbuch.
Felk- por. Volk.
Fellenberg: od nazwy miejscowej Vellenberg w Szwabii. Por. odmiejscowe Fellenberb.
Fellenberg.
Felsdorf: może od nazwy miejscowej Felsendorf, części wsi Opaka w powiecie cieszanowskim, w województwie przemyskim; od nazw pospolitych na określenie skały: Fels, Felsen genetycznie Felsens. Por. nazwy odmiejscowe Felsdorf.
Felsdorf.
Felsztyn: od nazwy miejscowej Felsztyn, osady założonej przez Herbutów na Rusi. Por. nazwy odmiejscowe Felsztyn; od nazwy miejscowych Felestein i Fallstein.
Felsztyn, Felsztynek.
Felz: 1. od nazwy osobowej Felz < Fels (od średnio-wysoko-niemieckiego vels, velse ‘skała, zamek na skale’; 2. od słowiańskiego imienia złożonego Wielisław, które uleglo zniemczeniu w Fellitz, Felz.3. od nazw złozonych z członem  Fulk-, Folk- . Por. Falz, Volk.
Felc.
Fener: 1. od średnio-wysoko-niemieckiego ventre, vener, vaner ‘podchorąży’; 2. od  staro-wysoko- niemieckiego fenn, od średnio-wysoko-niemieckiego ven, vën ‘teren bagnisty, torfowy’; od spolonizowanej nazwy osobowej Feneruszka.
Feneruszka.
Fer: od średnio-wysoko-niemieckiego ver, vere ‘przewoźnik’; por. Fehr, Fer, Verr, Fehrman.
Fer, Ferman.
Fert por. Pfert.
Ferdwedel: geneza niejasna; może jakiś skrót od złożenia feder wedel (od średnio-wysoko-niemieckiego vëdere, vëder ‘ptasie pióro’ + wedel ‘wachlarz; kropidło’.
Ferwedel.
Fest: od średnio-wysoko-niemieckiego veste, vest ‘mocny, twardy, nie dający się zmiękczyć’ albo od wschodnio-średnio-niemieckiego Fehst < Faist (od veiβ ‘otyły’).Przezwisko Festkögel < Festkegel. Por. Kegel.
Vestkogil.
Festkogel por. Fest, Kegel.
Fett: od średnio-dolnoniekieckiego vet ‘tłusty’. Feter Nikiel, Fetir Nikiel, Feter Niklowa fem., Feter Niklewa fem., Fetir Niklewa fem., Fetrowa fem.
Feter: od średnio-wysoko-niemieckiego veter(e) ‘stryj’; później ‘każdy krewny ze strony mężczyzny, kuzyn’.
Fetirlin.
Feter, Fetir.
Paulferowa fem.
Fib- por. Frid.
Ficker: od średnio-wysoko-niemieckiego ficken ‘trzeć, pocierać; spółkować’; w innym znaczeniu ficken ‘spinać, upinać’.
Fiker.
Fidler: od średnio-wysoko-niemieckiego videlaere,vidler ‘skrzypek’; od średnio-dolno-niemieckiego vedelëre, veddeler.
Fidler, Fedler, Fedlir.
Fidlar, Fedelar.
Fi(e)ck: od starosaskiego Vicko, od nazwy osobowej Fieckel.
Fiekiel, Wiekiel (?).
Fi(e)r: od średnio-wysoko-niemieckiego fier, vier ‘dumny, wytworny, piękny’.
Firynk.
Fierlich: od średnio-wysoko-niemieckiego vierlich ‘poczwórny, czterokrotny’; od nazwy osobowej Führlich w znaczeniu ‘poród wieloraczków’ (to odniesienie pochodzi dopiero z początku XVIII wieku).
Fierlich.
Fierling: od średnio-wysoko-niemieckiego vierdelinc, vierlinc ‘czwarta część jakiejś masy jako daniny’.
Firlink.
Fierląg, fierlążek, Firlik.
Fifer por. Pfifer.
Figot (?)  - nazwa niejasnego pochodzenia; może forma spolonizowana przyrostkiem – ot od podstawy Fige (Fije< Fye), może od Sophia.
Figot (?).
Fijo (?): może od średnio-dolno-niemieckiego vi(e), vë, od średnio-wysoko-niemieckiego vihe, vehe ‘zwierzę, bydło’.
Fijo (?).
Fijow.
Fil por. Pfil.
Filz: od średnio-wysoko-niemieckiego vilz ‘filc, pleśń, slomiana mata’, w przenośni także ‘grubianin, skąpiec’.
Filc.
Finger: od średnio-wysoko-niemieckiego vinger ‘palec’. Przezwisko złotnika robiącego pierścionki.
Finger.
Fink(e): od średnio-wysoko-niemieckiego Linke ‘zięba’; nazwy osobowe Fink, Finke sa przezwiskami ludzi lubiących śpiewać, towarzyskich, wesołych, ale także swawolnych.
Finko.
Firnest: od średnio-wysoko-niemieckiego virnest ‘stary, doświadczony, mądry, przebiegły, chytry’.
Firnest, Fornest.
Firniz: od średnio-wysoko-niemieckiego firniз ‘szminka’; ‘osoba wyrabiająca lak do pieczętowania albo szminkę’.
Furnic.
Firszolt: od imienia zlożonego Friedwald.
Friszoltowa fem.
Firynk por. Fi(e)r.
Fisch: od średnio-wysoko-niemieckiego visch ‘ryba’, także od nazwy osobowej Fusch.
Fiszel.
Fiszer, Fus(z).
Fiszak, Fiszk, Fus(z)ek, Fus(z)ko.
Fiszar; Fus(z)owic.
Fischen: od licznych nazw miejscowych Fischen.
Fiszanowa fem.
Fistel: od średnio-wysoko-niemieckiego fistel ‘fistula’. Zob. Fister.
Fistel, Wistel.
Fister: od średnio-wysoko-niemieckiego: visten ‘pierdzieć’; od łac. pistor ‘piekarz’.
Fister, Fejster.
Fistrowic.
Flaber por. Flad.
Flach: od średnio-wysoko-niemieckiego vlach, flach ‘gładki, równy, płaski’. Przezwisko przejęte od nazwy terenowej.
Flach.
Flad: od staro-angielskiego flaed, od średnio-wysoko-niemieckiego vlät ‘czystość, piękność’.
Flaber.
Flader: od średnio-wysoko-niemieckiego vlader ‘cukiernik’.
Flader.
Flanc(z)ar por. Pflanzer.
Flasche: od średnio-wysoko-niemieckiego vlasche, flesche ‘cynowa albo drewniana butelka’; od vlaschener ‘rzemieślnik wyrabiający takie butelki’.
Flasz, Flesz.
Flaszner, Flosznar (< Flöschner).
Adamflaszowa fem.
Flaschnor: może od vlasche ‘cynowa albo drewniana butelka’ oraz średnio-wysoko-niemieckie hor < hoher ‘wyższy’. Byloby to zatem ironiczne przezwisko w znaczeniu ‘wyższy od flaszki’.
Flaszhor.
Fleg: 1. od średnio-wysoko-niemieckiego vlëge ‘mucha’; 2. możliwe od od średnio-wysoko-niemieckiego vlegel ‘cep’; wtórnie też ‘grubianin’.
Fleg.
Fleisch: od średnio-wysoko-niemieckiego vleisch, fleisch, fleis ‘ciało; mięso’; od vleischer ‘ rzeźnik’.
Harynflesch, Haseflejsch.
Flejsz, Flejszer.
Fleszar.
Flek: od średnio-wysoko-niemieckiego clv, vlëcke ‘kawałek pola, miejsce, miejscowość’ lub ‘znamię na twarzy’ i ‘przezwisko krawca’.
Flekin, Flekil.
Flek.
Fleming: od średnio-wysoko-niemieckiego vlaeminc ‘Flamandczyk; wtórnie także człowiek o bardziej wykwintnych obyczajach i dobrym wychowaniu’.
Fleming, Flaming.
Flenz: od górno-niemieckiej nazwy osobowej Flent(z) (od średnio-wysoko-niemieckiego vlans ‘wykrzywione usta, pysk’).
Flenc(z).
Flikebir (?) – może Flihebir (od średnio-wysoko-niemieckiego vliehen, vlien ‘uciekać’ oraz ëber ‘dzik, knur’ albo bier ‘piwo’.
Flikebir.
Flob por. Lut.
Floder: od średnio-wysoko-niemieckiego vloder, vluder ‘ciek wodny, woda poruszająca młyn, przepływ’ lub od szwabskiej nazwy terenowej Flader, Fluder i ma znaczenie ‘miejsce bagniste’.
Flodir.
Flosch: od średnio-wysoko-niemieckiego vlosch ‘sadzawka; rów z wyciekającą z niego wodą’; nazwa osobowa Flosch ‘ktoś, kto mieszka przy kałuży’, spolonizowane Floszka por. Floryjana II.
Flosz.
Floszka fem.
Floss: od średnio-wysoko-niemieckiego vlöз ‘prąd wodny, rzeka, koryto rzeki; także katar’.
Floc(z)ko.
Flösser: od średnio-wysoko-niemieckiego vloeзer ‘flisak’.
Flosser.
Flowert por. Lut.
Foksal: od średnio-wysoko-niemieckiego vuchszagel, vuohszagel ‘lisi ogon’; Fuchszagel ‘przezwisko kuśnierza’.
Fochscagil, Fochscal, Fokscal, Fochcal, Foksal.
Fokstat: od nazwy miejscowej zapisanej też w dobie staro-wysoko-niemieckiego Focstat, dziś Voighstadt, powiat Sanderhausen w dolnej Saksonii.
Fochsztat, Foksztat.
Fochsztatowa fem.
Foldan: od nazwy miejscowej zapisanej też w dobie staro-wysoko-niemieckiego Folda.
Foldan.
Fordan (?): od nazw osobowych Vordrans, Vordran(n), Ford(t)ran ( od średnio-wysoko-niemieckiego vorne, vorn ‘na przodzie, z przodu + od średnio-wysoko-niemieckiego där, dä, do ‘tam’), a więc określających położenie ‘(mieszkający) tam na przoszie (wsi)’.
Fordan.
Forest: od germańskiego forhist, średnio-wysoko-niemieckiego forest ‘zagospodarowany las’.
Fores(z)t.
Fors(z)tek, Fer s(z)tek, Frus(z)tek.
Forheim: od licznych nazw miejscowych Forchheim.
Forhym, Forymowa.
Frank: od germańskiego franca ‘dzielny’ (sprzed 1228 roku, czyli sprzed kanonizacji św. Franciszka), pozostałe zapisy od imienia chrześcijańskiego. Por. Franciszek, Franka fem.
Franka fem., Franko.
Franna fem.
Frankenberg: od licznych nazw miejscowych Frankenberg. Por. Frankenbarg, Frangebarg.
Frankenbarg, Frankemberk, Frankenburg, Frankenberg, Frangebarg, Frambark.
Frankstein: od nazwy miejscowej Frankenstein, dziś Ząbkowice Śląskie, siedziba gminy, województwo wałbrzyskie.
Franksztej.
Frauendienst: od średnio-wysoko-niemieckiego vrouwendienst ‘dworska służba damie’.
Frauendinst.
Frei: od średnio-wysoko-niemieckiego vri ‘wolny, wolno urodzony, z pochodzenia szlachcic’.
Frej.
Fryj.
Freidank: od średnio-wysoko-niemieckiego vridank ‘wolnomyśliciel’ < vri denken ‘wolno, swobodnie myśleć’.
Freidank, Fridan.
Frydanek.
Frydankowa.
Freigut: od średnio-wysoko-niemieckiego vriguot ‘dobra wolne od czynszu’. Niewykluczone też interpretacja np. formy Frikot jako złożenia przezwiskowego od vrikore, vrikot (od średnio-wysoko-niemieckiego vri por. Frei + kote ‘chałupa’).
Frejgut.
Frykot.
Freude, Friede: od średnio-wysoko-niemieckiego rude, vreude z odmianką froede ‘radość’.
Habenfrede.
Friberg: od nazw miejscowych średnio-wysokoniemieckich i staro-wysoko-niemieckich Vriberc, dzisiaj liczne nazwy miejscowe Freiberg i Freyberg, także Freiburg, dziś Świebodzice w województwie wałbrzyskim. Por. Frybarg.
Frejberg, Frejburg.
Frybarg, Fryberg.
Frid: od germańskiego fridu ‘przyjaźń, pokój’,
Fredhalm, Fredhelm, Fredland, Fredolin < Fridelind, Fadrich, Ferdelip.
Godefridus, Godofridus, Lafaret, Lutfrid (?), Lifrid, Lufrid, Maffridus, Saifrit, Seifrit, Sigfrit, Sifrit; Godefreudus, Gofred, Gotfred.
Fred, Fredel, Fredeman.
Fryc(z)ber, Fredan (< Fridwan), Fryderych, Fryderyk, Frydlin, Frydolin (< Fridulint), Frydrych, Frydryk, Drydrysz, Frydryszek, Frydyryk; Frydrychowa fem., Frydryszowa fem., Frysznatowa fem.; Frederych, Frederyk, Fredrych, Fredryk, Fredryszek, Fredryszko, Fredryk, Freryk; Fredrychowic, Fredrykowic, Fredrzychowa fem., Fredrzychowic; Biedrzych, Biedrzysław, Biedrzyk, Biedrzychowic.
Cyfryt, Dadfryd, Gofryd, Gotfryd, Zajfryt, Zefryt, Zejfryt; gotprzyd, Niewrzyd, Niebrzyd; Gosprzydowa fem., Gotprzydowic, Gotprzydowna fem.
Fryc(z), Fryc(z)a, Fryc(z)ek, Fryc(z)ka, Fryc(z)ko, Fryd, Frydak, Frydek, Frydel, Frydko, frydo, Frydro, Frydrusz, Frydusz, Frydyl, Frysz, Frysza fem., Fryszczak; Fryc(z)ew, Fryc(z)ow, Fryc(z)owic(z), Fryc(z)yc, Frydlowa fem., Frydlowic, Frydowic(z), Frydruszowa fem.; Fredek, Fredko, Fredro, Fredrusz, Fredusz; Fredrowa fem., Freduszowa fem., Freduszowic; Fibek, Fiwik, Frejta.
Fris(e): od Fris ‘Fryzyjczyk’.
Fryzko, Fryzo, Fryzon.
Fro: 1. od przedstaro-wysoko-niemieckiego frawo, od staro-wysoko-niemieckiego frao, frö ‘pan’; od staro-wysoko-niemieckiego frao, frö – forma mocna frawer ‘zwinny, wesoły’; 2. od staro-wysoko-niemieckiego frauwi, frewi ‘radość’.
Frewin, Wrowin, Frawin, Frobin, Frajn, Frejn, Frojn.
Froling.
Frower.
Freling.
Frölich: od średnio-wysoko-niemieckiego vroelich ‘wesoły’.
Frelich, Frelichowa fem.
From: od staro-wysoko-niemieckiego fruma ‘korzyść, zysk’.
Fromałt.
Frosch: od średnio-wysoko-niemieckiego vrosch ‘żaba’.
Frosz.
Früge: od średnio-wysoko-niemieckiego vrüeje ‘wczesny’.
Fruger, Frugir.
Frugisz.
Frünt: od średnio-wysoko-niemieckiego virunt ‘przyjaciel’; od średnio-niemieckiego vrünt, vrunt.
Frynt.
Frychwoter: od średnio-niemieckiego vrivechter ‘szermierz zawodowy’.
Frychwoter.
Fuchs: od średnio-wysoko-niemieckiego vuhs, vouhs ‘lis’.
Fuchs, Fochs, foks.
Ful: od średnio-wysoko-niemieckiego vül, voul ‘opieszały, leniwy, gnuśny’; od średnioniemieckiego vül ‘to samo’, od niskoniemieckiego faul.
Ful Jope, Fail Jope. (por. Job.)
Fül(e)n: od średnio-wysoko-niemieckiego vülin, vüln, vüle, vül ‘źrebię’. W przenośni o ‘człowieku żywotnym, ruchliwym’.
Fulnik.
Füllen: od średnio-wysoko-niemieckiego vüllen ‘napełniać’.
Full(e)buch.
Funk: od średnio-wysoko-niemieckiego vunke ‘iskra’. Od XIII wieku w znaczeniu ‘mały, pełen życia, ruchliwy, łatwo unoszący się gniewem człowiek’.
Funk.
Pfunczek.
Funkowa fem.
Furnic por. Firniz.
Furtat (?): od średnio-wysoko-niemieckiego vuore ‘jazda, orszak, świta’ albo od średnio-wysoko-niemieckiego vurt ‘bród; także droga’ +tat ‘czynność’.
Furtat.
Fuss: od średnio-wysoko-niemieckiego vuoз ‘noga, podnóże góry’.
S9Z0tejnfus.
Cyrfus.
Fusz por. Fisch.
Futer: od średnio-wysoko-niemieckiego vuoter ‘pożywienie, pasza’.
Futor, Fautyr, Pfutyr, Pfautyr.
Futerer: od średnio-wysoko-niemieckiego vuotereare, vüetereare, vuoterer ‘ten, co żywi, podaje zwierzętom domowym paszę’.
Futrer.
Futrar.

G

Gab: od germańskiego gäbo ‘dar’, od staro-wysoko-niemieckiego gëba, ale w średnio-wysoko-niemieckim gäbe ‘dar’ oraz gëbe ‘obdarowywanie’, od nazwy osobowej Gobbe < Gobbert < Godabert por. Got. Spolonizowana nazwa osobowa Gaba może także pochodzić od imienia chrześcijańskiego Gabriel, por. Gabriel, Geb.
Gaba.
Gad: od germańskiego gad ‘towarzysz’. Podstawowe znaczenie ‘należący do kogoś, dobrany’. Także od imion złożonych Gadafrid, Gademar, Gaderich. Por. też Got.
Gadernicht < Gadher + nicht (?)
Gado; Gaczczinne, Gac(z)owa fem.
Gac(z)ołt.
Gadyn, Gadyrka.
Galdner por. Geldner.
Galhorn por. Gel, Horn.
Galterius por. Wald.
Galtmon por. Gelt.
Gam: od staro saskiego, starowysoko-niemieckiego gaman ‘gra, zabawa, rozrywka’. Por. Gand.
Gambart, Gamlet.
Gammen, Gammo, Gamno, Gampno; Gamlich, Gemel, Gemelich, Gemlich.
Gambiert; Gamletowic.
Gamleszek, Gamleszko, Gamleszk, Gamlik, Gemelko, Gemelowic.
Gancwik por. Gand.
Gand: od staronordyckiego gandr ‘laska czarodziejska’.
Ganifredus; Gancwik.
Gand; Gendlir; Gan, Kenik.
Genderyk; Ganerek.
Gandow, Kędo (?).
Ganze: od średnio-wysoko-niemieckiego ganze, ganse ‘gąsior’. Baza rekonstruowana z pierwszego członu złożeń przezwiskowych Gansebiβ, Ganzebiβ, tłumaczy się jako ‘miłośnik gęsiej pieczeni’. W członie drugim biз, biz por. Biss.
Gancbis, Gancebis, Gancbic.
Gar: od germańskiego garwa ‘gotowy do walki’, od staro-wysoko-niemieckiego garo ‘to samo’, od średnio-wysoko-niemieckiego gar, gare ‘przygotowany, uzbrojony’. Por. Gardo-, Gara.
Garinus, Garus.
Garwoł (< Garuwald).
Gara, Garsz, Garszo.
Gard: od germańskiego gardaz ‘ogrodzenie, płot’, od gockiego garda ‘pleciony płot, obora’, od staro saskiego gardo, od staro-wysoko-niemieckeigo garto ‘ogród’. Drugi człon nazw żeńskich gar dis, -garda pochodzi od męskiego gardaz ‘ogrodzona posiadłość’.
Emergardis fem, Ermegardis fem., Hingardis fem., Ingardis fem., Irmegardis fem., Lukardis fem., Likart, Lukerdis fem (< Lutkard < Lutgard).
Lukarta fem., Lukerta fem.
Gard: od średnio-wysoko-niemieckiego gardian ‘strażnik’.
Gard.
Garn: od średnio-wysoko-niemieckiego garn ‘przędza, nić; także sieć’.
Garncygar.
Gart: od średnio-wysoko-niemieckiego gart ‘kolec’.
Garngart.
Gartow.
Gartner: od średnio-wysoko-niemieckiego gartnaere, gertner ‘ogrodnik’.
Gartner.
Gartnar; Gartnarowa fem.
Gassner: od średnio-wysoko-niemieckiego graззe ‘droga’; nazwa osobowa Grassner oznacza ‘kogoś spotkanego na drodze’.
Grasnar, Grasner.
Gast: od staro-wysoko-niemieckiego gast ‘gość’ lub w znaczeniu pierwotnym ‘wróg’; od średnio-wysoko-niemieckiego także ‘obcy; nieprzyjacielski wojownik’.
Kastmar.
Eligast.
Ligaszcz.
Gat por. Got.
Gau: od germańskiego gaawja ‘okolica bogata w cieki i zbiorniki wodne; miejsce osiedlenia’. Też od staro wysokoniemieckich członów imion złożonych w formie Gawi-, Gauwi-, Go(u)wi-, Gewi-, Gawo-, Gauwo- lub uzasadnionym historycznie przegłosem w formach Gay, Geu, Goy.
Gaward (< Gawoward, por. Gawardeshusen).
Gawin.
Gajwer.
Geb: od staro-wysoko-niemieckiego gëba, staro saskiego gëwa ‘dar’. Niewykluczona geneza od Gwart; por. Get, Wart.
Gebhard, Gebard, Gebehard, Gebherd, Gerherd (= Gebherd); Gibert, Gewart, Gewert.
Gebauer: od średnio-wysoko-niemieckiego gbur, gebure ‘czlowiek mieszkający w tej samej wsi, chłop; sąsiad; także gbur, człowiek pospolity’.
Gebauer, Gebaur.
Gedanke (?): od średnio-wysoko-niemieckiego gedanc ‘myślenie, myśl, podzięka’.
Gedenke, Gedanek.
Geier: od średnio-wysoko-niemieckiego gir ‘sęp’.
Gejer.
Gajruszyk.
Geil: od staro-wysoko-niemieckiego geil, staro saskiego gël ‘rozkoszny, pożądliwy’; od średnio-dolno-niemieckiego geil ‘swawolny, wesoły’. Żeńska forma Gela może pochodzić od imienia złożonego Gertrud. Por. Ger, Trut, G(i)Gertruda.
Gejling.
G(i)Ela fem., G(i)eling; G(i)elin.
Geist: od średnio-wysoko-niemieckiego geist ‘duch’; złożenie przezwiskowe Erengeist. Por. Ere.
Erengeist.
Geithen: od nazwy miejscowej zapisywanej w źródłach Geiden, Geidten, Geythen, Geuthen, dziś Geihain w Saksonii.
Gejtan, Gejton.
Gel: od średnio-wysoko-niemieckiego gël, gen. –wes ‘żółty’, albo gël, gen. – lles ‘głośny’.
Galhor, Galor, galhorn, galon, Gelhaz, Gelhor, Gelhar.
Geldner: 1. od średnio-wysoko-niemieckiego gelete ‘drewniane naczynie do czerpania wody’; 2. Od nazwy miejscowej Gelden. Por. także Gold.
Galdner, Galner.
G(i)eldnarowa fem., G(i)elnarowa fem.
Gelf: od staro-wysoko-niemieckiego gelpfen, gelfen ‘krzyczeć, chełpić się’, od staro saskiego gëlp ‘szyderstwo, zarozumiałość’.
Gelfrad, Gelfred.
Gelnem: może od nazwy miejscowej Gelneheim.
Gelnem.
Gelt: od średnio-wysoko-niemieckiego gëlt, gen. –tes, -des ‘zapłata, pieniądz’. Nazwa osobowa Geldmann = Geldmacher ‘mincarz, menniczy’.
Galtmon.
S(z)pargałt, S(z)pergałt.
Gem- por. Gam.
Gend- por. Gand.
Genger: od średnio-wysoko-niemieckiego gengaere ‘piechur, wędrowiec’; od nazw osobowych Gänger, Genger (od średnio-wysoko-niemieckiego gengaelaere ‘wędrowiec, wędrowny handlarz skupujący monety o pełnej wadze’.
Genger, Gengir.
Gengar.
Gensel: od średnio-wysoko-niemieckiego gensel ‘gąska’.
Gensil.
Ger: od staro-wysoko-niemieckiego gër ‘włócznia z ostrym, żelaznym grotem’. Por. też Grimmer.
I. 1. Garwart, Gelwalt, Gielwalt, Gerad, Gerald, G(i)erałt, Gerar ,Gerard, Gerbert, Gerbrand, Gerer, Geret, Gerfrodis fem., Gerhard, Gerherd (?), Gerlib, Gerloch ,G(i)er loch, Gernot, Geroldus, Gert (< Gerhaty), Gertrud fem., Gertrudis fem., Gerwart, G(i)er wart, Gerwig, Gerwik, Gerwin, Gerwart, G(i)er wart por. Geb. 2. Girard, Girhaldus, Girhard, Girlach, Girlib, Girtrud fem., Girtrudis fem., Girwart, Girwik; 3. Jarlach, Jerard.
II.1. Berengarius ,Beringerius, Engelger, Engilger, Isinger, Nanker, Nenker < Nandger, Osigar, Osiger, Oskar < Ansger, Redger, Rodeger, Rodger, Rudeger, Rudiger ,Witker; 2. Udalgir.
III. 1. Geric, Gerich, Gerinus, Gerkin, Gerlen, G(i)erlen, Gero, Gerun, Gerung; 2. Girlein, Girlin.
Gerbołt, Gertruda fem., G(i)ertruda, G(i)erlach, G(i)ertram (?),G(i)erwołt; Gerlachow, G(i)erlachow, Gerwartowic, G(i)erwartowic, Gierlachowa fem.
Bangierz, Bengierz < Bengar, Lodgierz, Ludgierz < lutger, Nankierz < Nandger; Bangierzowic, Bangierzewic.
Gerczynka, G(i)erczynka, Gerlasz, G(i)erlasz, Gerlina fem., Geruszka fem., G(i)erusza, Gier, G(i)erak, G(i)erasz, G(i)erąg < Gerung, G(i)erek, G(i)erk, G(i)erka fem., G(i)erko, G(i)erlin, G(i)ersz, G(i)eruch; Gerkow, G(i)erkow, Gerkowic, G(i)erkowic, gieraszowna fem., Gieraszowo, Gerkowic, G(i)erczyc, G(i)erlinowa fem., Gira, Girak, Girek, Girka, Girko, Girlacz, Girlina fem., Girsz; Gerlaszyc ,G(i)erlaszyc, Gerlica por. Görlitz.
Gerardsdorf: od nazwy miejscowej Gerardsdorf; dziś liczne nazwy miejscowej Gersdorf oraz Gerasdorf. Por. odmiejscowe Gerardsdorf.
Gerarsdorf, Gerasdorf, Girhardsdorf.
Gerber: od średnio-wysoko-niemieckiego gerwer ‘grabarz’.
Gerber, Garber.
Geringe: od średnio-wysoko-niemieckiego geringe ‘lekki, mały, drobny’.
Geringermut.
Gerlach – baza rekonstruowana z pierwszego członu nazwy Gerlachsheim nie znanej słownikom, zapewne terenowej. Por. Ger, Heim, wal.
Gerlachsheim, Girlachsheim.
German, Germin: od germańskiego germana ‘wybitny, wielki’.
German, Germigus.
Germin, Germinowic(z), Girminowic(z), G(i)ermin, G(i)erminowicz.
Gern: od staro-wysoko-niemieckiego, staro saskiego gërn ‘zarliwy, chciwy’. Por. Ger.
Gernhart, Gernat.
G(i)ernek, G(i)ernko, G(i)erno.
Gering (?) – może od od nazw złozonych z pierwszym członem Gern-. Por. Gern, German.
Gernig.
Gerste: od średnio-wysoko-niemieckiego gërste ‘jęczmień’; Gerstenmann, Gerstenbauer ‘rolnik uprawiający jęczmień’.
G(i)erstman.
Gescher: od nazwy miejscowej Gescher, okręg Coesfeld w Westwalii.
Gescher.
Gesk (?): może od staro-wysoko-niemieckiego gër ‘włócznia z ostrym, żelaznym grotem’, może od Gisela ‘potomek, latorośl’.
Geskwin.
Get- por. Got.
Geter: od średnio-wysoko-niemieckiego geten ‘odlewać coś z metalu’ i Geter ‘odlewnik’. Por. też Giesser. Może od imion złożonych typu Getel < Gelther, to od Get < Gelt (od germańskiego gelpan ‘odwdzięczyć się, wynagrodzić, zapłacić).
Ceter.
Gewiss: od średnio-wysoko-niemieckiego gewis, gen. gewisses ‘pewny, niezawodny’.
Gwiss, Gewiss, der Grisse.
Gibel: od średnio-wysoko-niemieckiego gibel ‘fronton, ściana szczytowa’; w nowoniemieckim też w przenośni żartobliwie ‘nos, nochal’; od średnio-wysoko-niemieckiego gëbel ‘czaszka, głowa’.
Gibel.
G(i)el- por. Geil, Geldner.
Gierde: od średnio-wysoko-niemieckiego girde, gierde, gërde ‘żądza, chciwość’, por. Geil.
Gerdan, Girdan, Gerden, Gerdin, Girden, Girdon (< Girdun(?)).
G(i)erda, Gierdej, G(i)erdek, G(i)erdo, Girda; Gierdziejewic(z), Gierdziewic(z), Girdziewic(z).
G(i)ern- por.Gern
G(i)erst- por. Gerste.
Giesser: od średnio-wysoko-niemieckiego gieзen ‘topić metal’. Por. też Giser.
Giser.
Gilgener: od nazwy miejscowej Gilgen, dziś St. Gilles w Belgii.Por. też Idzi.
Gilgener.
Gin: od staronordyckiego ginna ‘nęcić, wabić’; od germańskiego gagana, gagina ‘przeciw’.
Gimbertus.
Gis: od germańskiego gaiza ‘ostro zakończony kij’; od germańskiego gaira ‘to samo’, później ‘włócznia z żelaznym końcem’. Por. Ger.
Gismar, Gisemar, Gizebert, kieswald < Gieswald.
Gisen, Gisz, Gizo.
Kuspa (< Küspert < Gisbert).
Gisel: od germańskiego czlonu osobowego Gisala, Gisila ‘potomek, latorośl’, por. Gizla. Od staro-wysoko-niemeickiego gisal, od średnio-wysoko-niemieckeigo gisel, giseler poręczyciel, zakładnik, jeniec wojenny’.
Gizelbert, Gizilbert, Gizelbrecht, Gizelbracht, Gizler, Gizeler, Giziler, gizelher, Gizilher; Gilbert.
Gajslar, Gajzlar, Gajsler, Gajzler, Gejsler, Gejzler.
Gizel.
Gizla fem.
Giz: odmianki członu imion złożonych typu Gid, powstałego z kolei na zasadzie uproszczenia członu Gild (od germańskiego geldan ‘odwdzięczyć się, wynagrodzić, zapłacić’.
Gitzner, Gic(z)ner.
Gic(z)ołt.
Glas: od średnio-wysoko-niemieckiego glas ‘szkło’, także Glaser, Gläser, Glasel, Gläsel < Gläser ‘wytapiacz szkła; rzemieślnik wykonujący przedmioty ze szkła’, również ‘handlarz szkłem’.
Glazer, Glazyr, Glezel, Glezyl, Glezer.
Glazar; Glazarow, Glosarowa fem.
Glaube: od średnio-wysoko-niemieckiego geloube, gloube ‘wiara’, od gelouben, glouben ‘wierzyć/. Pierwotne znaczenie ‘aprobować, uznawać objaśnia nazwę osobową Glaube ‘wierzący’; też od średnio-niemieckiego glau(w) ‘mądry, rozumny’.
Glaubus.
Glaubnic: od nazwy miejscowej Glaubnitz, gmina Kaschwitz-Glaubnitz, okręg Drezno.
Glaubnic.
Glaz: od średnio-wysoko-niemieckiego glaz ‘łysina, górna część głowy’, możliwy też wywód od zniemczonej nazwy miejscowej Glaz czeskie Kladsko, dziś Kłodzko w województwie wałbrzyskim.
Glac, Glec(z)er, Glec(z)yl.
Glec(z)a.
Glimbach: zapewne od złożenia toponimicznego od określenia terenowego glimmender (od glimmen ‘świecić, błyszczeć’+ bach ‘potok’.
Glimpach.
Gliss: od średnio-wysoko-niemieckiego gliз, gliзe ‘blask, połysk’; gliз, gliz ‘błyszczący, połyskujący’.
Kleisinne fem.
Kliza, Klejza.
Klizina fem.
Glitze: od średnio-wysoko-niemieckiego glitzen ‘błyszczeć’ i glitze ‘łysina’.
Glic(z)era, Glic(z)nar.
Gliwic: od słowiańskiej pod względem genezy nazwy miejscowej Gliwice w województwie Katowickiem, w formie zniemczonej Gleiwitz. Por. Gliwic(z). U podstawy nazwy miejscowej prasłowiańskie gliva, czeskie hliva ‘rodzaj grzyba’, por. też polskie zgliwiały.
Glejwicer.
Gliwic, Gleibic, Glejwic, Glibic, Gliwic(z), Gleibic(z), Glejwic(z), Glibic(z).
Gliwicowa fem., Glejwicowa fem.
Gloc: od średnio-wysoko-niemieckiego glotzen ‘wytrzeszczać oczy’.
Glec, Gloc, Glocer.
Gloger: od nazwy miejscowej Glogau, zniemczonej postaci rodzimej Głogów, dziś w województwie legnickim. Por. Glogar.
Gloger.
Glogar.
Glücke: od średnio-wysoko-niemieckiego gelücke, glücke, średnio-dolno-niemieckeigo gelucke ‘szczęście, przeznaczenie; szczęśliwy przypadek’.
Glück, Glic.
Gluka.
Glumpar por. Klump.
Glur: od średnio-wysoko-niemieckiego gluren ‘mrugać, także wpatrywać się przenikliwie’.
Glur.
Gner(?): najprawdopodobniej Kner(r), Knehr, Knör, Knürr, skrócenie z Knoderich, od germańskiego cnödi ‘ród’ + rich ‘potężny’.
Gner.
Gnyr.
Gnist: od średnio-wysoko-niemieckiego genist, gnist ‘wyzdrowienie, uwolnienie, ratunek’; od średnio-wysoko-niemieckiego gneiste ‘iskra’.
Gnyst.
Gog: od germańskiego hug ‘myśl, myślący duch’; też od nazw osobowych Goga, Goger, por. Goger.
Goga < Goger (?)
Goga < od staro-wysoko-niemieckiego Gogo, Gogesz.
Gogel: od średnio-wysoko-niemieckiego gogel ‘swobodny, zabawny, rozkoszny’, niewykluczone z przyrostkiem –el, od bazy Gog.
Gogel.
Goger: od szwabskiego gauggen ‘z trudem się poruszać’.
Goger, Gogir, Gogur ,także Goga.
Gogar.
Gold: od staro-wysoko-niemieckiego gold ‘złoto’, od średnio-wysoko-niemieckiego golt, -des ‘‘złoto’; Goldner, Göldner ‘ktoś, kto zajmuje się złotnictwem lub wypłukiwaniem zlota’.
Goldon, Golto.
Golder, Goldner, Golner, Geldner.
Gołdyn (< Goldwin); Gołdynowic.
Gołda masc., Gołda fem.
Goldnar.
Goldberg: od nazwy miejscowej Goldberg, liczne miejscowości o tej nazwie na terenie Niemiec; także Goldberg na Śląsku, dziś Złotoryja, gmina w województwie legnickim.
Goldberg, Goldbarg, Golbarg, Golberg, Golburg, Guldberg; Goldberger.
Goler: od średnio-wysoko-niemieckiego goller, golier ‘kryza’; od średnio-wysoko-niemieckiego goln ‘głośno spiewać, krzyczeć, wyć’.
Goler.
Gorer: od średnio-wysoko-niemieckiego gurren ‘bełkotać’; niewykluczona też zniemczona postać nazwy mieszkańca pochodzącego z miejscowości Gora, Góry.
Gorer.
Gorar.
Görlitz: od nazwy miejscowej Görlitz, miasto powiatowe w okregu Drezno, częściowo dziś na terenie Polski: Zgorzelec, województwo jeleniogórskie. Por. Gorlic. Też od nazwy osobowej Görlitz.
Gorlic, Gerlic, Girlic (< zniemczonego Gierlic), Gurlic (?).
G(i)erlicer.
G(i)erlica.
Gort- por. Gurt.
Gosrner por. Kostner.
Got: człon imion złożonych o różnej genezie: od germańskiego guda, staro saskiego god, staro-wysoko-niemieckiego got ‘Bóg’; of germańskiej nazwy osobowej Gauta, z oboczną formą Guta ‘członek plemienia Gotów’; od germańskiego göda, staro saskiego göd, staro-wysoko-niemieckeigo guot ‘dobry’, od apelatywu got ‘Bóg (Chrystus)’. Por. też Gotard, Gotfryd, Goczałek. Od nazwy etnicznej Gauta por. też Got.
Godart, godbold, Godobert, Godefridus, Godofridus; gotalt, Gortardus, gotart, Gotfred, Gothart, Gotlib, Getleb, Gotpold ,Gotwin; Gutart, Guthart, Guter; Gofred, Gobert; Goc(s)win, Goswin, goszar, goszer (< Goзher; Katharct ,Kathart, Katerc (?); Kobolt, Kobult.
Wejkot (< Wicgot).
Godekin, Godkin; Got; Gobel, Gobil, Göbil, Gojbel(?), Gabel, Gabil (= Gobil), Gobelinus (= Gobel), gobin, Goben; Goc(z), Goc(z)el, Goc(z)elin, Goc(z)o, Goc(z)wa; Goslin.
Got.
Gotlinda fem., Gotfryd, Gotprzyd, Gatliba (?); Gotartow, Gotartowa fem., Gotartowic, Gotprzydowa fem., Gotfryd, gufryn, Godafrid; Gubrzyc < Godabert; Gośćwin, Gotwin (< Gocwin); Kutarda, Kuterda; Kusołt, Kusułt, Kusuł, Kusołt; Kutarda.
Halgasz < Algados, Algas.
Gota, Gotosza, Gotysz; Guta, Gutek, Gutko, Gutka, Gutkowic, Gutowa fem., Gutowic, Gutyna fem.; G(i)ebel, Gablowic; G(i)ecz, G(i)eczek, G(i)eczko, Goc(z)a, Goc(z)ek, Goc(z)ko, Goc(z)no, Goc(z)yn, Goc(z)ewka, G(i)eczkowa fem., G(i)eczkowna fem., G(i)eczewa fem., G(i)eczyna fem., Goc(z)kowic, Goc(z)lowa fem., Goc(z)owa fem., Goc(z)ewa fem.; Gosyl.
Gotysman.
Götner: od nazwy miejscowej Gothen, pow. Wolgast, okręg Rostock albo Gottin, pow. Teterow, okręg Neubranburg, lub Göthen, Göttin.
Gotna (?) (<Götner).
Gotnar.
Gotschalk: od staro-wysoko-niemieckiego got ‘bóg’ + scalc ‘sługa’.
Gotschalk.
Goczałek, Goczałko, goczałk, Goczał, Goczoł , Goczuł (?).
Gra: od średnio-wysoko-niemieckiego grä-, wes-  ‘szary, siwy; także wyrób futrzany, popielica’. Por. też odapelatywne Gra, Grel.
Gralok, Grokop, Grolok, Gropeter, Grulok.
Groman.
Gra.
Grolak.
Graber: od średnio-wysoko-niemieckiego graebere, greber ‘grawer; grabarz, kopacz’.
Graber, Grabil.
Gralt: od średnio-wysoko-niemieckiego grellen ‘głośno krzyczeć’; od od średnio-wysoko-niemieckiego gral ‘krzyk’ lub od średnio-wysoko-niemieckiego grall, gralle ‘zagniewany, wściekły’ Por. także Grel.
Gralt.
Gram: od średnio-wysoko-niemieckiego gram ‘zagniewany, niezadowolony’; od gram ‘woda bagienna’; od nazwy osobowej Gremil, ta od staro saskiego grimo ‘maska, hełm z przyłbicą’. Por. też Grim.
Gremil.
 Gram.
Gramberg: od nazwy miejscowej Grambergen k. Osnabrück.
Gramberk.
Gran: od średnio-wysoko-niemieckiego gran, grane ‘kłujący włos, wąsy’. Por. Grat.
Grangart.
Grand: od średnio-wysoko-niemieckiego grant, grande ‘wielki, silny, mocny, także popędliwy, porywczy’ lub grant ‘koryto, niecka’, od średnio-dolno-niemiecki grande wielki’; też od nazwy osobowej Grand(t), od nazwy miejscowej lub terenowej Grand.
Grand, Grande.
Grangart por. Gran, Gart.
Granzer: od licznych na Pomorzu nazw miejscowych Granzin, Granzow lub nazw terenowych związanych ze średnio-wysoko-niemieckim grenic, grenice ‘granica’.
Grancer, Grencer.
Grasarowa por. Graserinne fem.
Graser: od średnio-wysoko-niemieckiego graser, greser ‘ten, co kosi trawę lub zajmuje się plewieniem’ też ‘właściciel łąki’.
Graser, Greser.
Grasar, Gresar.
Graserinne fem.: od średnio-wysoko-niemieckiego graserinne ‘kosiarka, plewiarka’; nazwa osobowa Graseriinne fem. ‘żona Grasera’.
Grasarinne fem., Grasarowa fem.
Grasnow: od średnio-wysoko-niemieckiego gras ‘trawa’.
Grasnow.
Gra(t)z: od staro-wysoko-niemieckiego gratag ‘łakomy, chciwy’. Por. Gracz.
Grac(z), Grec(z), Grecer, Grecir, Krac(z), Krac(z)el; Grac(z)inne fem., Grac(z)owa fem.
Grac(z)a, Grac(z)ko, Krac(z)lowa fem.
Grawintal: od złożonej nazwy terenowej Grauental, ta od staro-wysoko-niemieckiej nazwy osobowej Grawo, od średnio-wysoko-niemieckiego Graue (od staro-wysoko-niemieckiego gräo ‘szary’ i od staro-wysoko-niemieckiego tal ‘dolina’).
Grawintral.
Grawintalowa fem.
Grebe: od średnio-wysoko-niemieckiego gräve; od średnio-nisko –niemieckiego gräbe, greve, grëbe ‘przewodniczący sądu królewskiego’; od średnio-wysoko-niemieckiego krëbe ‘kosz’.
Greb.
Grebsteter por. Gröba.
Grel: od średnio- wysoko-niemieckiego grëllen ‘glośno krzyczeć, wrzeszczeć’; grël ‘krzykliwy, wściekły, szorstki, nieokrzesany’ oraz gral, grël ‘krzyk’. Por. także Gralt; też Gra, Lok.
Grel, Grelich.
Grala, Grela, Grola, Gryla, Grolak; Grelar, Gralow.
Gresgorn (?): może od nazwy osobowej Grossgern; od średnio-wysoko-niemieckiego grëne, grën ‘żądny, chciwy, chętny, ochoczy’ + gröз ‘wielki’.
Gresgorn.
Greve: od średnio-dolno-niemieckiego greve, grave ‘hrabia, w ogóle zwierzchnik’, od średnio- wysoko-niemieckiego gräve, średnioniemieckiego gräbe, grëve, grëbe ‘przewodniczący sadu krolewskiego’ Por. Grebe.
Grewe.
Grim: 1. od staro saskiego grimo ‘maska, hełm z przyłbicą’ pomieszane z 2. Od staro-wysoko-niemieckim grim ‘wściekły, okrutny, zażarty’; od średnio- wysoko –niemieckiego grim, grimme ‘zapalczywy, nieprzyjazny, przykry’. Por. Grim(m)er, Grin.
Grimaldus, Grimelda fem., Grimellis fem., Grimilda fem.
Grimnogel.
Grymar, Grzymołt.
Grim(m)er: 1. Od nazwy miejscowej Grimma, Grimme, Grimmen; 2. od średnio- wysoko –niemieckiego Grimm, grimme ‘zapalczywy, nieprzyjazny, przykry’. Por. Ger.
Gremar.
Grymar.
Grin: od członu imienia złożonego Grin, Grim, Hreudha, Hreutha (od germańskiego hreuda, hreupa ‘trzcina’. Por. Grim.
Grinbert.
Grob: od średnio-wysoko-niemieckiego grob, grop ‘gruby, mocny’; od średnio-dolno-niemieckiego grof ‘to samo’. Por. Graber.
Grobel, Grubel, Growel.
Grob, Grof, Grow.
Grobnic.
Gröba: od nazwy miejscowej Gröba, powiat Riesa, okręg Drezno lub powiat Altendorf, okręg Lipsk.
Grebesteter, Grobsteter.
Grober, Krober.
Krobar.
Gröbner: od nazwy miejscowej Gröben i Gröbern na terenie Turyngii, Brandenburgii i dzisiejszych wschodnich Niemiec.
Grobner, Grobranus < Grobanus (?) albo Grobnarus (?).
Grockegel por. Groz, Kegel.
Grope: od średnio-dolno-niemieckiego grope ‘gliniany lub metalowy garnek’.
Grope.
Grosch: od średnio-wysoko-niemieckiego gros, grosse ‘grosz’. Por. odapelatywne polskie Grosz.
Altgrosz.
Groszel, Gros(z)er.
Gross, Grosz, Krosz.
Groszyl, Graszyl (= Groszel), Kroszka, Kroszyl; Groszlowa fem., Kroszewa fem., Kroszowic.
Gross: od średnio-wysoko-niemieckiego gröз ‘wielki, gruby’. Por. też Grosch.
Grosskop, Grossman, Grossnickel, Grosspeter, Grosspetir, Rosskop (= Grosskop).
Gross, Groson (!).
Groz: groз, groзe ‘latorośl, pęd’.Por. Kegel.
Grockegel.
Grub: od nazwy terenowej Grub(e), to od średnio-wysoko-niemieckiego groube ‘dół, jama’.
Grub, Grubo, Grubin.
Grudner: od nazwy miejscowej Grudyn, Grudina, Grudynia, dziś Grudynia Wielka i Mała, pow. Pawłowiczki, województwo opolskie.
Grudner, Grodner.
Grudnar.
Grün: od staro-wysoko-niemieckiego gruoni, starosaskiego gröni ‘kwitnący, później zielony’.
Gron, Gronen, Gronik, Gruneiche, Grunich.
Grunberg: od licznych nazw miejscowych Gruneberg, Gruneberge oraz Grünberg, Grüneberg.
Grunberk, Grunberg, Grunbarg, Grumberg, Grunenberg.
Grymberg, Grymberkowa fem.
Grund: od nazwy miejscowej i terenowej Grund (od średnio-wysoko-niemieckiego grunt, -des- ‘nizina’.
Grund, Grundner, Grundener.
Grundel: od średnio-wysoko-niemieckiego grundel, gründelinc, -ges ‘kiełb’.
Grundil.
Grunwald: prawdopodobnie od nazwy miejscowej Grunwald, dziś Grywałd.
Grunwald, Grinwald.
Grus(z): 1. Od nazwy osobowej Grus, ta od łużyckiego kruša; 2. Od średnio-wysoko-niemieckiego grus ‘przerażający, straszny’; od średnio-wysoko-niemieckiego grüsch ‘otręby’.
Grus(z), Gruszer.
Gruszarowa fem.
Grützner: od średnio-wysoko-niemieckiego grütze ‘śruta zbożowa, kasza’; od Grützmacher, Grützmüller ‘ten, kto sporządza lub mieli ziarno na śrutę, kaszę.
Grucner.
Gruw (?): od członu, którego podstawa kryje się w takich nazwach osobowych, jak Greu(e)l, Grüwel. Por. Grüwel.
Gruwel, Gruwko.
Grüwel: od średnio-wysoko-niemieckiego griuwel ‘strach, trwoga, wstręt’ i griuweln, gruweln ‘wzbudzać strach, trwogę, wstęt’.
Gruwelhut.
Gry- por. Gri-.
Grzel- por. Grel.
Gugel: od średnio-wysoko-niemieckiego gugele, gugel, kugel, kogel ‘kapuza’; gugelaere, gugler ‘ten, co nosi taki ubiór’, gugelin ‘mała kapuza’. Por. odapelatywne Guga, Koga.
Kugelwit.
Guglin, Kogel, Kokel, Kuglerinne, Kuglerzowa fem.
Guglusz.
Gugiel.
Guger: 1. od średnio-wysoko-niemieckiego gugen ‘kołysać się w przód i w tył’; 2. od średnio-wysoko-niemieckiego gucken ‘naśladować głos kukułki’; od nazw osobowych Gugger ‘ten, co naśladuje głosk kukułki’, Gucger przewisko ‘kukułka’.
Guger, Gugor.
Guilelmus por. Wil.
Gumpelman: od średnio-wysoko-niemieckiego gumpelman ‘skoczek, figlarz, żartowniś’.
Gumpelman.
Gunat por. Kun.
Gunt: od germańskiego gunpo ‘walka’. Por. też nazwy chrześcijańskie Gumbert, Guncerz.
Gundram, Ginthart, Gunter, Ginter < Gunther, Kunterus, Gumbert, Gumbart, gumbirt, gumpart, Gumpert, Gumpracht ,Gumprecht ,Gumpbat, Gunbert.
Aldegundis fem., Ewergundis fem.
Aldegunda fem.
Gundel, Gundlo, Gindel, Gundlin; Gun (?), Gunt; Gumpo; Gompo, Kompo, Gompus; Gunat, Gunot; Goppo, Goppus; Guncel, Guncelin, Gincelin.
Gumbiert; Gumbertow, Gumbertowic; Gunołt; Gunołtow; Guncerz, Kuncerz; Guncerzowic.
Kundej, Kundysz, Kundyl, Kundyt; Gundejowic; Gontek, Guntek, Guntko; Gumek, Gumko; Gunek, Gunko; Guncyl, Gincyl.
Gurniser: od złożenia przezwiskowego Eisegrün z przestawieniem członów Grüneisen i adideacją do popularnych nazw rzemieślników wyrabiających przedmioty z żelaza ( od średnio-wysoko-niemieckiego isen, isern, iser ‘żelazo’).
Gurniser.
Gurt: od średnio-wysoko-niemieckiego gurt, gürtel ‘pas, taśma’.
Gorto (zlatynizowany Gört).
Gortler, Gorteler.
Gertlar, gortlar, G(i)etlar; G(i)etlarowa fem.
Gut: od średnio-wysoko-niemieckiego guot ‘dzielny, odważny, dobry’ oraz subst. ‘posiadłość’.
Gutjar, Gutjor.
Nimergut, Namargut, Namergut ,Schwistergut, Schwastergut.
Gut, Gutler.
Gwalt- por. Wald.
Gwasz- por. Wald.
Gwer: 1. od średnio-wysoko-niemieckiego gewer ‘poręczyciel’; 2. od średnio-wysoko-niemieckiego gewer ‘ostrożność’.
Gwer.
Gwer- por. Warn.
Gwib-, Gwid- por. Wit.
Gwil por. Wil.
Gwiss por. Gewiss.
Gwitfir: Gewihtviur (od średnio-wysoko-niemieckiego gewiht < wihen, wien, wichen ‘błogosławić, święcić’ + od średnio-wysoko-niemieckiego viur (für) ‘ogień’.
Gwetfir, Gwitfir, Gwejtfir.

H

Ha(a)r: od średnio-wysoko-niemieckiego här ‘włos’; możliwa też geneza od Gelhorn; por. Gel, Horn.
Galhor, Galor, Galhorn, Galorn, Gelhaz, Gelhor, Gelhar.
Hab: od staro-wysoko-niemieckiego haba ‘posiadłość, własność’; 2. od staro-wysoko-niemieckiego Habo, Hapo powstałe ze skrócenia nazw złożonych z pierwszym członem Hadu-, Hade- i drugim członem z inicjalną spółgloską b, p.
Hablin.
Haba, Hapa, Hapic.
Habdank por. Haben, Dank.
Haben: od średnio-wysoko-niemieckiego haben ‘mieć, mieć w sobie, posiadać’, od średnio-dolno-niemieckiego hebben ‘to samo’; od nazwiska Habenicht, por. Freude, Nicht.
Abdank, Awdank, Habdank, Hawdank, Habenfrede, Habenicht, Hebdank.
Abdanczek, Habdanczek, Habdanczenko, Abdanek, Abdanko, Habdanek, Habdanko, Hawdanek, Hebdanczek, Hebdanczko.
Haber: od średnio-wysoko-niemieckiego habere, haber ‘owies’.
Habirwojt, Hawirwojt.
Haber, Habir, Habrar.
Habnicht por. Haben, Nicht.
Had – od członu imienia zlożonego Had (od germańskiego hathu, staro-wysoko-niemieckiego hadu ‘walka’). Por. też Jadwiga.
Hadwigis, Hedwig fem., Hedwis fem., Hedwigis fem., Adwigis; Edwigis, Edwis.
Hatto, Hasso, Kado, Hedel, Hes, Hesse, Hesekin, Hecel, Hecelin, Heclin.
Hadwiga fem., Hadwiga fem., Jadwidzyn, Hadwiżczyn, Hadwiżyc, Jadwiżyn, Kadolfowic(z), Kaldofowic(z); Hedwiga fem., Jedwiga fem., Hedwiżyn, Jedwiżyn, Adwiga, Edwiga.
Haza fem., Hecylin.
Hag: od staro-wysoko-niemieckiego hac, hages ‘ogrodzenie, ogrodzony kawałek gruntu’; od hac ‘wygodny, stosowny’. Może też od zdrobnienia Heiko z Hugo. Por. nazwa osobowa Hug.
Hakard.
Hak, Hako, Hakinne fem., Hejk, Hejko.
Hejka; Hakowa fem., Hejkowa fem.
Hagen: od staro-wysoko-niemieckiego hagan ‘krzew ciernisty, rejon otoczony płotem’. Por. też Heim.
Hajner (< Haginher), Hejnold; Hampert.
Hajn, Hajnel, Hajnemann, Hajno, Hejclin, Hejn, Hejno, Hejnc(z)man(n), Hejnemann, Hejnmann, Hojn; Henc(z)emann, Henc(z)man, Ampel, Hampel, Hempel, Hempil.
Hynold, Hynol.
Hajna fem., Hajnosz, Hejna, Hejnaczko, Hejnak, Hejc(z)a (< Heinizo), Hejnc(z)ek, Hejnc(z)ka, Hejnc(z)ko, Hejnc(z)yk, Hejnek ,Hejnisz, Hejnko, Hejnusz ,Heiza; Henc(z), Henc(z)a, Henc(z)ek, Henc(z)ka, Henc(z)ko, henic, Heniek, Henisz, Henka fem.,Henkiel, Henko, Henusz, Hennusz; Hyn, Hynak, Hync(z), Hync(z)a, Hync(z)ek, Hync(z)ka, Hync(z)ko, Hync(z)mann, Hynek, Hynel ,Hynka, Hynko, Hyno, Hynno, Hynsz, Incza (=Hync(z)a), Inc(z)ka; Hynakowa fem., Hync(z)kow, Hync(z)owa fem., Hync(z)owic(z), Hync(z)yn, Hynkielmanowa fem., Hampa, Hampko, Hamplewa fem., Hamplowa fem., Hempik, Hempisz.
Hager: od licznych nazw miejscowych Ha(a)g; może od imienia zlożonego Hagihar.
Hager.
Hagerowa fem.
Hagno: od nazwy miejscowej Hagen, od zlatynizowanej nazwy osobowej Hageno.
Hagno.
Hajdan por. Heiden.
Hajuta: od nazwy osobowej Heio (od germańskiego Hajgo), spolonizowanego przyrostkiem – uta Hajuta.
Hajuta.
Hak por. Hag.
Hal, Hel: od germańskiego halip, staro saskiego helith, staro szwabskiego hälith ‘mężczyzna, bohater’.
Helbracht, Helbrot, Helbugis fem. (< Helburg).
Helgunda fem.
Halanch (?), Heling, Helinus.
Halgasz.
Halland: od nazwy miejscowej lub terenowej Hallant; od nazwy miejscowej Halland z terenu Szwecji.
Halland.
Halle(r): od nazwy miejscowej i topograficznej Hall, Halle, od średnio-wysoko-niemieckiego halle ‘zdrój solny’; może od Heller, od średnio-wysoko-niemieckiego Haller, Heller ‘halerz’.
Haller.
Halm por. Helm.
Hals: od średnio-wysoko-niemieckiego hals szyja’. Por. Kurz, Rot.
Korc(z)hals. Rothals.
Halzenow: od nazwy miejscowej Altenau, okręg Liebenwerda Alzeno lub Altheno, okręg Luckau.
Halcenow.
Halcsław.
Hamel: 1. od germańskiego Hama(n) ‘okrycie, oslona’ lub od czasownika hamon ‘pokrywać, ubierać’; 2. od średnio-wysoko-niemieckiego hamel, nowoniemieckiego Hammel ‘baran’.
Hamlelek, Hambelko, Hambolek, Hambolko.
Hamelburg: od nazwy miejscowej Hammelburg w Bawarii.
Hamelburg.
Hamer: 1. od staro-wysoko-niemieckiego hamar ‘młot’; 2. od średnio-wysoko-niemieckiego hamer ‘młot, kuźnia’.
Hamer, Hamerer, Hamerlin, Hamarlin, Hermelin (zamiast Hemerlin).
Hamman(n): od zdrobnienia imienia chrzestnego Johannes.
Hamman(n).
Hamp- por. Hagen.
Hand: od staro-wysoko-niemieckiego hant ‘ręka’, od średnio-wysoko-niemieckiego hant ‘ręka’.
Handolf (zapewne zniekształcony Handolf).
Hendlinus.
Harberstro: nazwa zagadkowa: może zniekształcenie formy fryzyjskiej Harber(t)stra ‘jeden z tych, którzy mieszkają u (lub koło) kogoś o imieniu Herbert’; może od imienia Herbert z rzeczownikiem strö ‘słoma’ w drugim członie.
Harberstro.
Hare: od anglosaskiego hara, duńskiego hare ‘zając’. Por. Fleisch, Hase.
Harynflesz.
Harnasch, Harnisch: 1. od średnio-wysoko-niemieckiego harnas, harnasch, nowoniemieckiego  Harnisch ‘pancerz, napierśnik’; przezwisko ‘człowiek uzbrojony w pancerz’. 2. od imienia Ernest, od staro-wysoko-niemieckiego, starosaskiego ernust ‘powaga, moc’; od średnio-wysoko-niemieckiego ernest, ernst ‘walka’; może od polskiego harny, ukraińskiego harnyj ‘dobry’. Por. Arn.
Harnasz, Harnisz, Hernasz.
Harnasz, Hernasz, Harnisz, Harnisza.
Harras: 1. od średnio-wysoko-niemieckiego harras, arras, arraз ‘lekka tkanina wełniana od nazwy holenderskiego miasta Arras’; 2. od złożenia harröβe (od średnio-wysoko-niemieckiego har ‘len’ + raзen, röзen, roззen ‘doprowadzić do próchnienia’, stad znaczenie całej nazwy ‘dół do roszenia lnu’; 3. od nazwy terenowej harras ‘miejsce, gdzie moczy się len’.
Harras.
Harsch: od średnio-wysoko-niemieckiego harsch, harst ‘hufiec, drużyna, hufiec wojenny’, por. też Hirsch.
Harsz, Arsz, Hersz.
Arszyn, Harszowa fem., Harszyn, Herszowa fem., Herszyn.
Hart: 1.  od staro-wysoko-niemieckiego hart ‘silny, mocny, krzepki, dzielny’; od średnio-wysoko-niemieckiego apelatywu herte, hert, hart ‘silny, mocny, krzepki, dzielny’; od nazwy miejscowej i terenowej Hard(t) ‘las gminny, później las, także pastwisko’.
Hartlib, Hartlip, Hartradus, Hartrat, Hartwik, Artwik, Hertwig.
Abart, Abhart, Adelart, Adlart, Barnard, Barnart, Bernard, Bernart, Bernhard, borghard, bor hart, borkhard, Bortardus, Boβkart (Bos(z)kart por. Burg), Burghard, Burkart (Danhard), Denhard, Denhart, Eberhard, Ebirhard, Eghard, Ekard (Ekeherd), Ekhard, Erhard, Garard, Gebard, Gebehard ,Gebhard, Gerar, Gernard, Gernhart ,Gewart, Ginhart, Girard, Girhard ,Godart, Godehart, Gotart, Gotehart, Gothart, gotart, Guthart ,Habart, Hadlart, Hakard, Hekard, Hekehard, Herard, Herart, Herat, Herhard, Herkart, Hutart, Jererd, Gerhard, Kathart ,Kolart, Kunard, Lekart, Lenard, Lenart, Lenhard, Lipjard, Liphart, Lubard, Lubart, Lubhard, Lubhart, Stojart, Tanard ,Unard, Wernard, Wernhard, Wiard, Wichard, Wigard, Wikard, Winard, Wirhard, Wolfart, Wolfhart; Gebherd, Gerherd, Habert, Ingert, Jakert, Lenert, Nejdert, Nitert, Obert, Rejchert, Wundert. Por. też: Aberhard, Biernat, Burhart, Gebhard, Gerard, Gotart, Lenart, Nitart ( nazwy osobowe pochodzenia chrześcijańskiego).
Artung, Artungus, Hartel, Hartlin, Hartong, Hartung, Hert, Hertel, Hertelin, Hertlin.
Agleta fem., Amleta fem., Barnardyn, Bernardyn, Bernhardyn, Biernardyn, Biernata fem., Dzieciart (< Diethart), Emleta fem., Gierwart, Jagleta fem., Rychard, Rychart, Rykard, Rynard, Zegart, Zygart; Adlartowic, Biernatow, Biernatowa fem., Biarnatowic, biarnatowięta, biernatow, Burkartowa, Gotartow, Gotartowa fem., Gotartowic, Lekartowic, Lenartow, Lenartowa fem., Lenartowic(z), Lenortowa fem., Lubartowa fem., Lubartowic(z), Stojarciewic, Zygartowa fem.; Rejchertowa fem. Por. Rychart.
Herdaj, Herdka fem., Hertka fem., Hertyl, Hertylin.
Hase: od średnio-wysoko-niemieckiego hase, has ‘zając, tchórz’; przezwisko nadawane pierwotnie ‘człowiekowi szybko chodzącemu, o doskonałym słuchu, a także trwożliwemu’.  Por. Fleisch, Hare.
Haseflejsz.
Hae.
Haslach: od nazw miejscowych Haslach, Haβlach licznie występujących w Bawarii, a taże w Wirtembergii.
 Hazlach.
Haspfaffe: od średnio-wysoko-niemieckiego haз ‘pełen nienawiści’ i phaffe ‘duchowny, ksiądz’.
Hospfof.
Hatto por. Had.
Haubner: od średnio-wysoko-niemieckiego hube, hoube ‘czepek, nakrycie głowy noszone pod hełmem dla zmniejszenia jego ucisku, hełm’.
Haubner.
Hauder: od średnio-wysoko-niemieckiego hüren ‘jechać wynajętym wozem’.
Haudir.
Hauf: od średnio-wysoko-niemieckiego hufe, houfe ‘kupa, stos, tłum ludzi, w szczególności uzbrojonych’.
Hauf.
Haupt: od średnio-wysoko-niemieckiego houbet, houbt, houpt ‘glowa’.
Kapusthaupt.
Hazlach por. Haslach.
Hecht: od średnio-wysoko-niemieckiego hecht ‘szczupak’.
Hecht.
Heckel: od średnio-wysoko-niemieckiego haekel, heckelin, heckel ‘haczyk’; od nazwy osobowej Heckel, Häckel ‘sklepikarz, handlarz mięsem’.
Heklin.
Hekiel.
Hei: od średnio-wysoko-niemieckiego heie ‘stróż, dozorca’.
Hej.
Heid: od germańskiego haith, haid, staro-wysoko-niemieckiego heit ‘osoba, stan, sposób’.
Heidlauf, Heidricus, Hedlof.
Adilheid fem., Adilheidis fem., Aleidis fem., Alheidis fem., Adleidis fem., Atleidis fem.; Adelheidis fem., Adilheidis fem., Adletis fem.
Adilheida fem., Adleida fem., Adleita fem., Atlejda fem., Atlejta fem.
Hejd, Hejder.
Kasparhyda.
Hajda, Hejda, Hejdak, Hejdka; Hejdzina fem.; Heda.
Heiden: od średnio-wysoko-niemieckiego heiden ‘pogański’, od średnio-dolno-niemieckiego heidene, heiden ‘pustkowie; także wieśniak’. Por. Heid.
Hejdenricus, Hedenricus.
Hejdan, Hejden.
Hejdanow.
Heik por. Hag.
Heil: od germańskiego haila, hailu, staro-wysoko-niemieckiego heil, starosaskiego hël ‘zdrowie, zdrowy’.
Helwig, Alwig, Elwig, Halwig, Helbig, Helwigis fem., Helbigis fem.
Hejlis.
Helida fem., Hejlida fem.
Heil(e)sberg: od nazwy miejscowej Heilsberg, dziś Lidzbark Warmiński, w województwie olsztyńskim. Por. nazwy odmiejscowe: Hejlsborg.
Hejlesborg.
Heim: od germańskiego haima, haimi ‘ojczyzna, miejsce zamieszkania, miejsce osiedlenia’; od średnio-wysoko-niemieckiego heim, hein ‘dom, ojczyzna’, od średnio-dolno-niemieckiego hëme ‘dom, ojczyzna’. Por. Hagen. Por. też Andrzej, Henryk.
Hainrich, Heinricus, Heinrich, Heinricus; Andricus, Anricus, Enricus (= Andrzych = Herricus), Handricus, Hanricus, Hendricus, Henricus, Herricus, Indricus, Inricus; Himram, Imram, Imran, Inram, Imbram, Himbram, Himbran, Imbran, Ibram; Emergardis fem., Emram, Hemram.
Draheim, Gerlachsheim, Girlascheim Por. Gerlach; Forhym, Drahem.
Hejmo, Hajmo.
Hejnrycza; Hejnrychowic, Hejnryczowa fem., Enrych, Henrycza, Henryk, Jędrzych; Henrychowic, Henryczewa fem., Henryczowa fem., Hinricus, Hyndrzyk, Indrzych; Jimbram, wibram, Imramek, Imramko, Himramek, Himramko; Imbramowa fem., Jimbramowa fem.
Hejna; Jędr(z)yszek; Hymek.
Hein por. Hagen.
Heisler: Häusler, Heusler, Heisler (przezwisko częste na Śląsku) ‘bezrolny mieszkaniec wsi posiadający jedynie domostwo, zmuszony do pracy na wsi dorywczo’.
Hajslar, Haslar.
Hel por. Hal.
Helisz od średnio-wysoko-niemieckiego hellisch, hellesch, helsch ‘piekielny’.
Helisz.
Helm: od staro-wysoko-niemieckiego helm ‘hełm’. Por. też Wilhelm.
Fredhelm, Guilemus, Guilelmus, Guilermus, Guilhelmus (Welhelm), Wilhem, Wilhelm, Wilhelminne fem., Wilherm, Willehelm, Wil(l)Em, Willerm, Fredhalm, Wilaham, Wilam, wilamonissa fem., Wilhalm, Wilham.
Halm.
Wilemowa fem., Wilhelmowic; Wilamow, Wilamowa fem., Wilamowic.
Helman: od członu imienia złożonego Heil, por. Heil; od członu imienia złożonego Helm (od średnio-wysoko-niemieckiego helm ‘hełm’); od nazwy terenowej Helle ‘głęboki leśny parów, wąwóz’; od średnio-wysoko-niemieckiego Helle < helde ‘teren spadzisty, stroma ścieżka, później też góea’. Por. też Hild.
Helman(n), Elman, Helmanissa fem., Helmanonissa fem., Elmanissa fem., Helmanowa fem., Elmanowa fem.
Helmanowic.
Helmer: od średnio-wysoko-niemieckiego hëlmer ‘rzemieślnik wyrabiający hełmy’.
Helmer.
Helner: forma patronimiczna od hipokr. Hille < Hildegund; od nazwy miejscowej Helden (od staro-wysoko-niemieckiego, od średnio-wysoko-niemieckiego halde ‘zbocze góry’; też od nazwy miejscowej Heldenthal we wschodnich Niemczech.
Helnar.
Helwig por. Heil.
Hepe: od średnio-wysoko-niemieckiego hepe, happe ‘nóż ogrodniczy używany przy zbiorze winogron; sierp’; od imienia złożonego Heribord por. Her.
Hepek, Hepko, Hepik.
Her: od starosaskiego heri, od staro-wysoko-niemieckiego heri ‘drużyna wojenna’; w funkcji członu drugiego znaczy –heri ‘dowódca wojskowy’. Por. też Erhard, Guncerz, Rajner, Wiernierz.
Herard, Herart, Herat, Herbart, Herber, Herberat, Herbert, Herbord, Herborga fem., Herbort, Herbot, Herbrantd, Herburd, Herburt, Herbut, Herdegen, Herdan, Herhard, Hermut, Herwik, Herwin, Herword; Abort, Harlip, Harpert, Harwik; Erbord, Erbort, Erhard por. Erhard, Erkard, Erwik.
Aldir, Alder, Aldher, Deder, Edrer, Ederer, Ederherr, Egler, Ogler, Elwer, Folker, Gader, Galterius, Geter, Ginter, Gizler, Gizeler, Gizelher, Goszer, Gunter, Guter, Gwalter, Hajner, Kunterus, Rajner, por. Rajner, Rajnir, Rejner, Rener, Walter, Waltyr, Warner, Welter, Wernar, Werner, Wicher, Wiker; Galhor.
Her, Hero, Herb, Herman, Hermana fem., Hermeke. Harus, Jarman, Hermen; Erman.
Herbołd, Herbołt, Herołt, Herboda, Herbaj, Herbortowic, Herbutow; Harbołt. Albierz, Guncerz por. Guncerz, koncerz, Olbierz, Wielnierz, Wiernierz (por. Wiernierz), Wiernirz, Guncerzewic; Wiernarz.
Hera, Herynek, Herisz, Herzysz, Hermanek, Hermanko, Herzmaszek, Herzmaszko, Herbic, Heresz, Hierzyn, Hirzman, Irzman, Irzmaszko, Jirzman, Urzman; Hermankowa fem., Hermankow, Hermankowa fem., Hermanowic(z), Herzmaszkowa fem., Irzmanowa fem., Irzmanowic, Irzmanowna fem.,  Jerzmanowic, Jirzmanowic, Jirzamnowna fem.; Harmisz, Harynek, Harynk, Harka, Harkosz, Harchosz; Harmanow, Harmanowa fem., Harynkowic.
Herbest: od średnio-wysoko-niemieckiego herbest, herbst ‘jesień, żniwa, winobranie, wrzesień, październik’.
Herbest, Herbist.
Hercelino: od zniemczonej polskiej nazwy miejscowej Trzcielino w województwie poznańskim.
Hercielino.
Herdaj por. Her.
Herendorp: od nie zachowanej nazwy miejscowej Herrendorp < od germańskiego Harinthurp; por. podobnie złozone Harinpach, Hernstein. Por. Hermsdorf.
Herendorp, Heremdorf.
Hering: od średnio-wysoko-niemieckiego haerinc ‘śledź’, od haeringer ‘sprzedawca śledzi’, a metaforycznie też ‘człowiek szczupły, niepozorny’.
Hering.
Herman: od imienia Herman (por. Her) oraz od przezwisk Selig i Wolf. Por. Selig, Wolf.
Hermenwolf, Hermenzelig, Hermezelich.
Hermezeligowa fem.
Hermenzelig, Hermenzelich por. Herman, Selig.
Hermsdorf: od nazwy miejscowej Hermsdorf licznie występującej na Śląsku. Por. Herendorp, Hermsdorf.
Hermsdorf.
Hernus por. Arn 1.
Herszberg por. Herzberg.
Herz: od średnio-wysoko-niemieckiego herz ‘serce’; w czlonie starowysoko-niemieckich imion złożonych o znaczeniu ‘śmiały, odważny’. W nazwie osobowej Herznikiel – od przezwiska Herz i imienia Nickel por. Mikołaj. W nazwie osobowej Herz kryć się może górnołużyckie herc ‘aktor, muzykant’ .Spolonizowana nazwa osobowa Hercyk wywodzić się może od niemieckiej nazwy osobowej Herzig, por. Herzog.
Hercnikil.
Hercko, Hercyk.
Hercowa fem.
Herzberg: od nazwy miejscowej Herzberg an terenie Niemiec Wschodnich. Por. Hercberg.
Hercberg, Herszbark, Herszberg, Herszberk.
Herzog: od średnio-wysoko-niemieckiego herzoge ‘wódz, książę’. Por. też Herz.
Hercog.
Hercyk.
Hesse: może mieć genezę odetniczną od plemienia Hesów. Por. też Had, Hes.
Hes, Hesse.
Hessembark: od nazwy miejscowej Hessenburg, gmina Ribnitz-Damgarten, okręg Rostock.
Hessembark.
Hessen: od nazwy etnicznej Hessen ‘nazwa plemienia zamieszkałego w Hesji’, por. Hes;  od średnio-wysoko-niemieckiego hessen ‘polować z psami’; Hesser ‘ten, który przygotowuje polowania z psami’.
Hesner.
Hasnar, Hesnar, Hesznar.
Heszkien (?) - nazwa niejasna co do genezy; może odśrednio-wysoko-niemieckiego (h)eisch ‘brzydki, szpetny’.
Heszkien.
Hetzer: od średnio-wysoko-niemieckiego hetzer ‘ten, który poluje z psami’.
Hecer, Hocer.
Hocar.
Hewiltus (?) - nazwa niejasna co do genezy; może od zlatynizowanego średnio-dolno-niemieckiego apelatywu hevelte ‘sznur tkacki’.
Hewiltus.
Hild: od germańskiego hildio, staro-wysoko-niemieckiego hilt(e)a ‘walka’. Niewykluczone też od średnio-wysoko-niemieckiego helt ‘bohater’.
Hildebrand, Hildegundis fem., Hildewigis fem., Hildmar; Hiltwin; Hilardus, Hilbrand, Hillebald, Hillebrand, Hilwrand; Helbrand, Helibrand; Elbordus, Elbrend, Ilbrand.
Emnildis fem., Machtildis fem., Machthildis fem., Mathildis fem., Matildis fem., Mechthildis fem., Metildis fem., Macheldis fem.
Helt; Hik, Hiko (= Iko); Hilman(n); Hiceman; Helman(z), Elmanowa fem., Ik, Ikman, Iko (= Hiko).
Grymilda fem., Grymelda fem.
Hiltosz, hidek, Hidko, Hidkowa fem., Hilla fem., Hilusz fem., Hycel, Hyczka, Hyczko; Hyczkowa fem., Hyczowa fem.; Helmanowic; Jiko.
Himler, Himlar: od licznych nazw terenowych Himmel lub od imienia Himmel ( od średnio-wysoko-niemieckiego himel ‘niebo’, od średnio-wysoko-niemieckiego himelar ‘orzeł podniebny’.
Himlar.
Hinder: od średnio-wysoko-niemieckiego hinder ‘tylni; z tyłu’; od nazwy osobowej Hinder i Hinderer z nazwą terenową wskazującą na położenie osadny ‘gdzieś z tyłu’.
Hinder, Hinderher.
Hindarhar.
Hirsch: od średnio-wysoko-niemieckiego hirz, hirtz ‘jeleń’.
Hirsz, Hersz; Hirschinne, Hirszowa fem.
Herszek, Herszko.
Hirschberg: od nazwy miejscowej Hirschberg, dziś Jelenia Góra, miasto wojewódzkie.
Herszbark, Herszberg, Herszberk.
Hirt: od średnio-wysoko-niemieckiego hirt, hirte, hërte ‘pasterz’.
Hirt.
Hoberg: od nazwy miejscowej Hohberg, gmina Budziszyn, okręg Drezno.
Hoberg, Hoberk, huberk.
Hocer por. Hetzer.
Hoch: od starowysoko-niemieckiego höh ‘wyniosły, dostojny’; od średnio-wysoko-niemieckiego höch, hö ‘dostojny, dumny, wysoki, duży’. Por. Achman.
Homut.
Hoch, Homan, Hochman, Ochman.
Horot.
Homanowa fem., Hmankowa fem.
Ho(ch)dorf: od nazwy miejscowej Hochdorf, np. na Śląsku Opolskim, wies nosząca dziś nazwę Suszkowice, a na terenie Niemiec Wschodnich Hochdorf, pow. Weimar, okręg Erfurt.
Hodorf.
Hock(e): od średnio-wysoko-niemieckiego hucke, hocke, höcke ‘lada w sklepie; drobny kupiec’; niewykluczone też od imion złożonych z członem Hug; por. Hug.
Hok, Hox (= Hocks lub Hoks).
Hofer por. Hopfer.
Hofman: od średnio-wysoko-niemieckiego hoveman ‘dworzanin, sługa na dworze książęcym; chłop na zagrodzie’.
Hofman, Ofman.
Hofmanowa fem., Hofmanowic(z), Hofmanowna fem.
Hofner: od nazwy miejscowej Hofen, Höfen; od apelatywu hofer od średnio-wysoko-niemieckiego hövener ‘właściciel dworu’.
Hofner.
Hojerz por. Hug.
Hold: od średnio-wysoko-niemieckiego holde ‘przyjaciel, ukochany; wierny sługa’; od członu imienia złożonego Huld- (od germańskiego hulpa; staro-wysoko-niemieckiego hold ‘łaskawy, oddany, uniżony’. Może też od germańskiego hulta, staro saskiego i północnoniemieckiego holt ‘drzewo, drewno’.; w członie imion złożonych w znaczeniu ‘kopia, włócznia’.
Hold.
Holta.
Holibinus: może od zniekształconego przez latynizację złożenia przezwiskowego Ho(h)lbein (od średnio-wysoko-niemieckiego hol ‘wydrążony’; ‘wgłębienie, dziura’ + bein ‘kość, noga, udo’ o znaczeniu ‘człowiek o nogach w kształcie litery O’.
Holibinus.
Holoch: od licznych nazw terenowych Hohenloch (od średnio-wysoko-niemieckiego höhe, hö ‘wzniesienie, góra’ + loch ‘zarośla, zagajnik, las’.
Holoch.
Holt: od średnio-wysoko-niemieckiego holt, holdes ‘życzliwy, miły, kochający’. Por. też Zier.
Cerhałt, Cyrałt; Cerałtowic.
Holz: od średnio-wysoko-niemieckiego holz ‘tutaj: drewno jako materiał’. Baza rekonstruowana z drugiego członu złożenia przezwiskowego Kumpholz bardzo rozpowszechnionego przezwiska kołodzieja’ por. Krum(e).
Krumpholc, Krompholc.
Holz(en): nazwa mieszkańca od licznych nazw miejscowych Holzen lub Holz.
Holcner, Hulcner.
Helcnar, Holcnar; Helcnarowa fem., Helcnarowna fem.
Hom: od bazy powstałej z części członu pierwszego Hoch, Hug lub Hun oraz inicjalnej spółgłoski członu drugiego rozpoczynającego się od m-. Por. nazwy osobowe Homa Gott.
Homach.
Homusz.
Hone: od średnio-wysoko-niemieckiego hoene ‘pogardzany, pohańbiony; arogancki, zły, dumny, niebezpieczny’; od imienia chrześcijańskiego Johannes; od staro saskiej nazwy terenowej hon ‘bagno, mokradlo’. Może też od imienia chrześcijańskiego Honorius.
Hone, Honer.
Honek, Honko, Honk.
Hop: od nazwy miejscowej Hope, Hopen, częstej na bagnistym terenie ciągnącym się od Fryzji aż do Łaby, z dolnoniemieckiego höp ‘wyniosłe miejsce na obszarze bagnistym’.
Hop.
Hopfer: od średnio-wysoko-niemieckiego hopfe ‘chmiel’; od Hopfer = Hopfner ‘chmielarz, sprzedawca chmielu’; też od nazwy miejscowej Hopfen k. Algau.
Hopfer, Hofer.
Horloger: od średnio-wysoko-niemieckiego zlożenia przezwiskowego här ‘włos’ + lochen ‘układać w loki’, härloc ‘kędzior’.
Harloger.
Horn: od średnio-wysoko-niemieckiego horn ‘róg, wierzchołek, róg myśliwski’ albo od nazwy miejscowej i terenowej lub nazwy odzawodowej ‘ktoś, kto wyrabia rogi myśliwskie; ten, co gra  na takim rogu’. Por. też Gel.
Galhor, Galor, Galhorn, Galorn, Gelhaz, Gelhor, Gelhar.
Horn.
Hornaffe: od średnio-wysoko-niemieckiego hornaffe ‘precel, rozek’; od nazwy miejscowej i wodnej Horloff.
Ornaf.
Ornafowa fem.
Horot por. Hoch.
Horsch: od średnio-wysoko-niemieckiego hurst, hürste ‘krzewy, zarośla’.
Horsz.
Hospfof por. Haspfaffe.
Hoterfasch: prawdopodobnie złożenie przezwiskowe, którego pierwszy człon mógłby zawierać znane bawarskie Hotte ‘wiklina’, w drugim członie – fasch ‘wiązka’; możliwe pochodzenie od średnio-wysoko-niemieckiego oter, otter ‘wydra’.
Hoterwasz, Hotyrwasz, Oterwasz, Oterwacz, Otyrwacz.
Hower: od średnio-wysoko-niemieckiego houwer ‘drwal’, ‘kosiarz’.
Hower.
Hrynołtowa fem. por. Arn 1.
Hubener: od średnio-wysoko-niemieckiego huober, huobener, huobner ‘właściciel łanu pola’.
Hubener.
Hubisch: od średnio-wysoko-niemieckiego hövesch, hövisch, höfsch, hübesch, hübsch ‘dworski, dobrze wychowany i obyczajny, pełen kurtuazji’; może tez spolonizowane Hubisz od bazy Hub < imienia złożonego z pierwszym członem Hug.
Hubisz, hobisz, Hubiszpetke.
Hug: od germańskiego hugu, staro-wysoko-niemieckiego hugu ‘myśl, myślący duch’.
Hugold, Hukpert, Hubert, Hubart; Colibart.
Hug, Hugo, Ugo, Hok; Hugowic; Hugwic; Hupo, Hupel.
Huberk; Hojerz, Ojerz; Ojerzowic, Ojerzewic; Ojerzew.
Jugo; Hobisz, Hubek, Hubisz, Hubko, Hupa, Hupek.
Hul: od nazw terenowych hülwe, hüel, hül ‘kałuża, bajoro’; od średnio-wysoko-niemieckiego hül ‘okrycie, ubranie, chustka na głowę’; od czeskiego hül ‘laska’.
Hul.
Hun: od staro saskiego, staro-wysoko-niemieckiego huni, hun ‘Hun’, od średnio-wysoko-niemieckiego Hiune; hiune ‘Hun, Węgier; olbrzym, gigant’.
Humbert, Hunold, Hunwert; Honold, Onold; Unold; Onold.
Hun, Hunel, Hunlin.
Hymbert, Himbert, Hünbert< Hunibert.
Hunarek, Hunarko < Hunheri.
Hund: od średnio-wysoko-niemieckiego hunde, hunne ‘setnik, podsędek’; od hunt ‘pies, pies myśliwski’.
Hund, Hunt, Mit dem Hunde.
Hurt: od średnio-wysoko-niemieckiego hurt ‘plecionka z chrustu, zrobiony z tego płot’; ‘okratowanie drzwi’, ‘stragan’.
Hurt.
Husbrant: nazwa zlożona o zagadkowej genezie pierwszego członu; może od członu imienia złożonego Haus (od germańskiego husa, staro-wysoko-niemieckiego hus’ dom’. Też od germańskiego aus ‘świecić, błyszczeć’ i branda ‘płomień, przenośnie tez ‘miecz’.
Husbrant.
Hut: od średnio-wysoko-niemieckiego hūt ‘ludzka lub zwierzęca skora’. Baza rekonstruowana z drugiego czlonu nie znanego słownikom niemieckim, złożenia przezwiskowego Gruwelhut; por. Grüwel.
Gruwelhut.

I

Id: od staronordyckiego idh ‘działalność, zajęcie’; nazwa osobowa Ida ze starosaskiego idis, staro-wysoko-niemieckiego itis ‘istota kobiecości’, anglosaskiego ides i staro nordyckiego dis ‘femina, virgo’. Por. Ida.
Ida fem., Hida fem.
Itwaldow.
Idan, Hidan, Idka fem., Hidak fem., Idźka fem.
Ik, Iko por. Hild.
Ilburg: od staro-wysoko-niemieckiej nazwy miejscowej Ilburg, dziś Eilenburg, miasto powiatowe w okręgu Lipsk.
Ilburg.
Ils: od germańskiego alisö, średnio-wysoko-niemieckiego else ‘olcha’.
Elsung, Ilsing, Ilsung, Elzung, Ilzing, Ilzung.
Ing: od germańskiego Ingwa, Ingu ‘czlonek plemienia Ingweonów’.
Imbrant, Inbrant, Ingbert, Ingert, Ingardis, Hingardis, Ingram, Hingram, Imgram, Imgran, Inwarius; Engbert,
Hinga fem.
Ir: człon imienia złozonego o nieznanej genezie: może od Hir, może od Irmin-.
Irlik.
Irenberk: od nazwy miejscowej Irrenberg w okręgu Saulgau w Wirtembergii.
Irenberk.
Irgank: od średnio-wysoko-niemieckiego irreganc ‘wagabunda, niespokojny duch; przezwisko nadawane kuglarzom i komediantom.
Irgank.
Irmin: od Ermin, imienia germańskiego półboga (od germańskiego erman(a) ‘wielki, daleki, wszystko ogarniający’.
Imrat, Imierat; Imbnar, Imbner; Imrat, Imren, Irminher.
Imma fem.
Irnek.
Irzbak; od spolonizowanej nazwy miejscowej Hirzbach. Por. Hirsch.
Irzbak.
Isern: od średnio-wysoko-niemieckiego isen, isern, iser ‘żelazo, żelazna zbroja, uzbrojenie’. Por. Burn.
Burnejserowa fem.
Isin: od germańskiego sarna, staro-wysoko-niemieckiego isarn, później staro-wysoko-niemieckiego isan ‘żelazo’, średnio-wysoko-niemieckiego isen ‘żelazo i przedmioty z niego wytwarzane, broń, zbroja, lemiesz, podkowy itp.’
Hysinboldus, Isinger, Isinrich, Isintrud; Isoldis, Isaldis, ostrud; Eisolder, Isolder.
Eissel < Iswalt.
Jiżbracht, Jizbracht, Jizbrecht, Gizbracht, Hizbracht, Izbracht, Jizbracht, Gizbrecht, Izolda fem., Izalda fem.; Jiżbrachtw, Gizbrachtow, Jiżbreachtowic; Gizbrachtowic, Izoldowa fem.
Isner: od średnio-wysoko-niemieckiego isener ‘handlarz żelazem’.
Isner, Eisner.
Isthammer: może pierwotnie złożenie przezwiskowe Ishamer, a więc kolejne z wielu przezwisk kowala: od średnio-wysoko-niemieckiego isen ‘żelazo’ + hamer ‘młot’.
Isthammer.
Itwaldow por. Id.
Iw: od germańskiego ihwa ‘cis’, od staro-wysoko-niemieckeigo iwa, Iga, iha, staro saskiego ich.
Iwo, Iwoneus (?).
Iwosław.
Hiwo, Iwon, Jiwo, Iwon.
Izolda por. Isin.

J

Jar: od średnio-wysoko-niemieckiego jar ‘rok’. Przezwisko Gutjahr odnosiło się pierwotnie do osoby urodzonej w Nowy Rok.
Gutjar, Gutjor.
Jarg- por. Arg.
Jaskotel por. Ans.
Jaszczołt por. Ask.
Jeger: od średnio-wysoko-niemieckiego jegere, jeger ‘myśliwy’, nowoniemieckiego Jäger; od jagen ‘polować’ oraz jage ‘polowanie’.
Jager, Jagir, Jeger.
Jegerdorf: od licznych nazw miejscowych Jägersdorf. Por. Jegirdorfer.
Jagerdorf, Jegerdorf, Jegirdorf, Jegirdorfer.
Jener: nazwa mieszkańca od nazwy miasta Jena, powiat Jena, okręg Gera,
Jener.
Jeskotel por. Ans.
Jo: od staro-wysoko-niemieckiego iwa, Iga, iha; staro saskiego ich ‘cis’, także ‘łok z drzewa cisowego’.
Joman.
Jolda por. ald.
Jopenbecker – nie jest to nazwa genetycznie niemiecka, ale dowolne tłumaczenie na język niemiecki polskiego przezwiska Pieczykabat (od średnio-wysoko-niemieckiego jope, joppe, juppe ‘kaftan, kurtka’ + becker ‘ten, co coś wypieka, piekarz’).
Jopenbecker.
Jordansmole por. Mole.
Jorgicetowa fem. por. Zittau.
Jubel: od średnio-wysoko-niemieckiego jübel ‘radość, radosna pieśń nabożna’.
Juwel.
Jung: zlożenie przezwiskowe z pierwszym czlonem Junge (od średnio-wysoko-niemieckiego junc ‘młody’).
Der Junge Weisse.
Junker: od średnio-wysoko-niemieckiego junc-hërre ‘mlody szlachcic, jeszcze nie rycerz’.
Junkerz, Junkierz.
Juwel por. Jubel.

K

Kabisz: od średnio-wysoko-niemieckiego kabeз ‘głowa białej kapusty’; od wschodnio-niemiecko-słowiańskiego Kabisch = Jakub; od słowiańskiej podstawy apelatywnej chaby ‘słaby, mały’.
Kabisz.
Kachel: od średnio-wysoko-niemieckiego kachele, kachel ‘naczynie żelazne; kafel, pokrywka’; przezwisko wyrabiającego garnki.
Kachel.
Kade: od nazwy miejscowej Kade, powiat Geuthin, okręg Magdeburg.
Kadar, Kader.
Kaden: od nazwy miejscowej Kaden na Dolnych Łużycach w powiecie Luckau, oręg Cottbus.
Kadan, Kaden, Kadyn, Kadym, Kadener, Kadon.
Kadaj, Kadej, Kadnar; Kadnerowa fem.
Kadernack: od dolnoniemieckiego hardenacket ‘uparty, zawzięty’.
Kadernack.
Kaflink por. Kneufel.
Kal: od średnio-wysoko-niemieckiego kal, kalwes ‘łysy’. Baza ta występuje w zestawieniu z imieniem chrześcijańskim Peter. Por. Piotr.
Kolpeter.
Kalander: od średnio-wysoko-niemieckiego kalander = Kalander, członek założonego w XIII wieku bractwa religijnego, które zbierało się w pierwszy dzień miesiąca (calendis). Później ironiczne przezwisko amatorów łakomego kąska i napitku. Por. odapelatywne Kalander.
Kalander.
Kalb: od średnio-wysoko-niemieckiego kalp, kalbes ‘cielę, głupiec’.
Kalbil.
Kalbek.
Kalder: nazwa zagadkowa: może od nazwy miejscowej Caldern kolo Marburga.
Kałder.
Kalkreuth: od nazwy miejscowej Kalkreuth na Śląsku Knie, dziś Karczówka, gmina Brzeziny, województwo zielonogórskie.
Kalkreuth, Kalkrewdt.
Kalkstein: od nazwy miejscowej Kalkstein k. Anklam, okręg Neubrandenburg.
Kalksztyn.
Kalsberg: od nazwy miejscowej Karlsberg, pow. Angermünde, okręg Frankfurt.
Kalsberg.
Kaltwasser: od nazwy miejscowej Kaltwasser, pow. Görlitz, okręg Drezno.
Kaltwasser.
Kambs – może od Kamps, Kambs – słowiańska nazwa miejscowa.
Kambes, Kampsz.
Kamerer: od średnio-wysoko-niemieckiego kameraere, kamerer ‘podkomorzy, podskarbi’.
Kamerer, Kemrer, Kemmer.
Kamrar; Kamerarowa fem.
Kamrat: od średnio-wysoko-niemieckiego kamrat ‘kolo zębate w młynie’.
Kamrat.
Kanar: od nazw osobowych Kanar, Kaner, może od średnio-wysoko-niemieckiego kanne, kannel, kandel ‘dzbanek, konewka’; Kannegiesser ‘rzemieślnik wyrabiający przedmioty z cyny’.
Kaner.
Kanar.
Kannegiesser: od kanne(n)gieзer ‘wytapiacz cyny’ (od średnio-wysoko-niemieckiego kanne, kannel, kandel ‘konew’ + gieзen ‘wytapiać meta’. Por. Konwisarz.
Kongisar, Kongiser, Konwisar; Konwisarka fem., Kongisarka fem.
Kant: od nazw osobowych Kant, Kandt, Kahnt od nazwy miejscowej lub terenowej o genezie od średnio-dolno-niemieckeigo kant, kante ‘kąt, róg’.
Kantman.
Kanten: od nazwy miejscowej Kanthen, zapisywanej w źródłach XIV - wiecznych Kenthin, Kanthin, dziś Kąty Śląskie, gmina Sośnie, województwo kaliskie.
Kantner.
Kappe: od średnio-wysoko-niemieckiego kappe ‘kapłon’, przezwisko człowieka dobrze odżywionego; od kappe ‘płaszcz z kapuzą’ lub przezwisko osoby noszącej taki płaszcz.
Kappe, Kape.
Kappel: od licznych nazw miejscowych Kappel, to od średnio-wysoko-niemieckiego kappel ‘kaplica’.
Kappel, Kapel.
Kappler: od licznych nazw miejscowych Kappel, por. Kappel; od nazwy terenowej od średnio-wysoko-niemieckiego kappelle, kappel ‘kaplica’.
Kapler, Kaplir.
Kapusthaupt por. Haupt.
Karbaner: może od średnio-wysoko-niemieckiego czasownika kërber ‘robić karby’, od przezwiska człowieka ‘dozorującego gumna, karbownika’.
Karbaner.
Karol: od staro-wysoko-niemieckiego Hariol (por. Her), od Carolus pod wpływem romańskim, od średnio-wysoko-niemieckiego karl, karle ‘mężczyzna, małżonek, ukochany’.
Karol, Karul, Karl.
Karolkowic.
Karben: od średnio-wysoko-niemieckiego karre, garre ‘taczki’.
Karren, Karen.
Käse: od średnio-wysoko-niemieckiego kaese ‘ser’; przewisko nadawane oberżystom podającym tylko dania zimne.
K(i)ezembrot; K(i)ezembrotowa fem.
Kassel: od nazwy miejscowej Kassel, miasta w Hesji.
Kasel.
Kastel: od średnio-wysoko-niemieckiego kastël ‘warownia, zamek, kasztel’.
Kastel, Kostel, Kastyl, Kostyl.
Kate: od średnio-wysoko-niemieckiego kote (kotte, kate) ‘mała zagroda’; od górnoniemieckiego kät, quat ‘miejsce bagniste’.
Kater, Katman, Kateman.
Kater: od średnio-wysoko-niemieckiego katere, kater ‘kocur’. Por. Kate.
Kater.
Kathard por. Got.
Katzbach: od licznych nazw miejscowych Katzbach; por. także nazwę wodną Katzbach, dopływ rzeki Werra.
Kacbach.
Katze: od średnio-wysoko-niemieckiego katze ‘kot; trzos, maszyna oblężnicza’.
Kac, Kacler.
Kaclejnowic.
Katzer: od nazwy terenowej Katz.
Kacerer.
Kacerar.
Kausch: od zniemczonej dolnołużyckiej nazwy osobowej Kuš (od dolnołużyckiego kušy, górnołużyckiego kuši ‘przykrótki, z obciętym ogonem’.
Kausch.
Kechel: od średnio-wysoko-niemieckiego kachele, kachel ‘naczynie gliniane; kafel’.
Kechele, Kechil.
Kecyk: od średnio-wysoko-niemieckiego quëc, këc, koc ‘żywy, żwawy, dziarski’. Od nazwy miejscowej Keck.
Kekel, Kekil, Kinger.
Kechnik (< Keching).
Kegel: od średnio-wysoko-niemieckiego kegel ‘człowiek gburowaty, nieokrzesany, rzadziej: bękart’. Por. Gugel; Fest, Groz; Stotze.
Festkogil, Grockegel.
Kegel, Kogel, Kegil, Kogil, Kigel.
S(z)tockeglowa fem., S(z)tokk(i)eglowa fem.
Keid: od średnio-wysoko-niemieckiego kide, kit ‘potomek’.
Kejd.
Keil: od średnio-wysoko-niemieckiego kil ‘klin, kołek wspierający namiot’.
Kajl, Kejl.
Keiser: od średnio-wysoko-niemieckiego Keiser ‘cesarz’.
Kejser, Kejzer, Kejzyr.
Kajzar.
Keller 1: od średnio-wysoko-niemieckiego këller ‘podziemie, piwnica; także sklep’. Baza rekonstruowana z drugiego członu przezwiska złożonego Steinkeller. Por. Stein.
S(z)teinkaler, S(z)tejnkaler, S(z)tenkaler.
S(z)tynkaler.
Keller 2: od średnio-wysoko-niemieckiego kellaere, kelnaere ‘piwniczny, zarządca winnic, zarządzający czynszami od winnic, później w ogóle wszystkimi dochodami’.
Keler, Kieler, Kelner, K(i)elner, Koler, Kaler.
Kellar, Kelar, Kielar, Kielor, Kolar; Kielarowa fem., Kilarowa fem.
Kemel: od średnio-wysoko-niemieckiego kem bel, kemel; kammel, kamel ‘wielbłąd’.
Kemel, Kemelin.
Kemenade: od średnio-dolno-niemieckiego kemenade, kemnade, kemnede ‘komnata’.
Kemenade.
Kempe: od średnio-dolno-niemieckiego kempe, kampe ‘wojownik; szermierz’.
Kempke, Kemp.
Kempe, Kampe.
Kempen (?): od nazwy miejscowej Kepno (z niemieckiego Kempen), dziś siedziba gminy w województwie kaliskim oraz licznych nazw miejscowych Kempen, częstych w Westfalii.
Kempner; Kempir.
Kenik por. Gand.
Kerl: od średnio-niemieckiego kerl, kerle; od średnio-wysoko-niemieckiego karl, karle ‘mąż, ukochany’ także ‘gość, facet’. Por. Karren.
Kerla.
Kern: od średnio-wysoko-niemieckiego kërn, kërne ‘zboże; jądro; wszystko, co najlepsze’.
Kernic.
Kerner: od średnio-wysoko-niemieckiego kerner = kerrer ‘woźnica dwukołowego, małego wózka’.
Karner.
Karnar, Kernar.
Kerse, Kirse: od średnio-wysoko-niemieckiego kërse, kirse, kriese ‘wiśnia i czereśnia’, od średnio-wysoko-niemieckiego kerse ‘to samo’; od nowoniemieckiego Kissche ‘to samo’.
Kersin.
Kirs(z)ko.
Kerz: od średnio-wysoko-niemieckiego kërze, kirze ‘światło, świeca woskowa’.
Kerz, Kerc.
Kesler: od średnio-wysoko-niemieckiego keззelaere, keззeler ‘kotlarz, rzemieślnik wyrabiający przedmioty z miedzi’.
Keseler.
Keslar.
Kesselhut: od średnio-wysoko-niemieckiego keззelhout ‘żelazny hełm w kształcie kociołka’.
Kesielhut.
Kestener: od średnio-wysoko-niemieckiego kastenaere, kastner, kestener ‘w pierwotnym znaczeniu zarządca spichlerza zbożowego, potem w ogóle poborca i nadzorca dochodów’.
Kestener; Kestnerinne fem.; Kestnerowa fem.
Keswin: z Gestwin < od germańskiego Gastiwini. Por. Gast.
Keswin.
Ketel: od średnio-dolno-niemieckiego ketel (kettel, kotel) ‘kocioł’; por. także Kotel.
Ketel.
Kietla; Ketlic, Kietlic.
Ketler: od średnio-dolno-niemieckiego Kettler ‘kotlarz’.
Kotelrt.
Kietlar.
Ketzer: od średnio-wysoko-niemieckiego ketzer, kether ‘kacerz, heretyk; człowiek występny, nikczemny, podły’.
Kecer, Keter, Kecerer; K(i)cerer.
Keule: od średnio-wysoko-niemieckiego kiule ‘pałka; laska, drąg’.
Kojle.
Keusche (?): od regionalnego dialektu austriackiego Keusche ‘mały chłopski domek’.
Kejsze.
Keutch: od westfalskiego Keuth, Keuther ‘piwo’, ‘piwowar’.
Kojt.
Kido: od średnio-wysoko-niemieckiego kid, kide, kit ‘pęd, latorośl’; od staro saskiego gidd ‘pieśń, poemat’.
Kido.
Kidei, Kidej.
Ki(e)bitz: od średnio-wysoko-niemieckiego gibitze, gibitz, gibiз ‘czajka’; od polskiego apelatywu kiwic   ‘czajka’ Por. Kiwic.
Kibic, Kiwic.
Kiwicowa fem.
Kiebler: od nazwy osobowej Kübler, później częst również od Ki(e)bler= bednarz, od średnio-wysoko-niemieckiego kübel ‘cebrzyk, kubeł’.
Kieblar; Kieblarowa fem.
Kielar por. Keller 2.
Kielner por. Keller 2.
Kiem: od średnio-wysoko-niemieckiego kime, kim ‘zarodek, zawiązek’.
Kiemla, Kiemlik; Kiemlic, Komlic (?) ,Kiemlina fem.
Kienast: od średnio-wysoko-niemieckiego kienast ‘konar sosny’.
Kunast, Kunost, Kunist, Kinast, Kinost.
Kinastowa fem., Kinostowa fem., Kunastowic, Konostowic.
Kieseling: od średnio-wysoko-niemieckiego kieselinc, kislinc ‘krzemień’. Por.Mikołaj. Kiesing.
Kiesling, Kieseling, Kisling, Kiseling.
Kiselingowic.
Kiesen: od średnio-wysoko-niemieckiego kiesen ‘próbować, doświadczać, wybierać’.
Kiserweter, Kiswetir, Kicwater.
Kiswatrowa fem., Kicwatrowa fem.
Kieser: od średnio-wysoko-niemieckiego kieser ‘osoba urzędowo upowazniona do badania jakości trunków, chleba itp.’
Kieser, Kies(z)er.
Kiesar, Kies(z)ar.
Kiesielhut por. Kesselhut.
Kiesing: od nazwy miejscowej Giesing k. Monachium.
Kiesinger.
Kietl- por. Ketel.
Kietz: od licznych nazw miejscowych Kietz, Kiez we wschodnich Niemczech. Por. dolnołużyckie chyża, górnołużyckie kheża ‘chata, małay domek’. Por. Katzer.
Kiecerer.
Kiezembrot por. Käse, Brot.
Kinger por. Keck.
Kikiebusch: od licznych nazw miejscowych i terenowych Kikie(n)busch (od średnio-wysoko-niemieckiego kicken ‘widzieć, patrzeć’ + busch, buck ‘krzewy, zarośla’.
Kiekiebosch, Kikiebusch, Kikerbesch; Kikiebosz, Kikiebusz, Kikirbesz.
Kind: od średnio-wysoko-niemieckiego kint, gen. Kindes ‘dziecko, syn lub córka, chlopiec, młodzieniec, dziewczyna, panna’ oraz od średnio-wysoko-niemieckiego kindeln ‘rodzić, płodzić’.
Kind, Kindler.
Kindlar, Kinlar; Kinlarinne fem.; Kidlarowa fem., Kindlarowa fem., Kinlarowa fem.
Kinfogel (?) – może zepsuta forma przezwiska Kienvackel, od nowoniemieckiego kienfackel ‘pochodnia smolna’(od średnio-wysoko-niemieckiego kien ‘pochodnia smolna, łuczywo, głownia’ + vackel ‘pochodnia’.
Kinfogil.
Kingierz por. Kun.
Kinne: od nazwy miejscowej Kinne k. Bissengen.
Kinner, kiner.
Kinson por. Kun.
Kinsenow: od nazwy miejscowej Kinowo (Kintenow), gmina Gruta, województwo toruńskie. Por. Kintenow.
Kintenow.
Kirs(z)ko por. Kerse.
Kiseweter por. Kiesen, Wetter.
Kitel: od średnio-wysoko-niemieckiego kitel, kittel ‘lekka, wierzchnia koszula’; por. też odapelatywne Kitel.
Kitel, Kityl.
S(z)tarkitlewa fem., S(z)kar kitlowa fem., S(z)torkitlewa fem., S(z)tor kitlowa fem.
Kitla.
Kitlewicz, Kitlicz, Kitliczewa fem.
Klang: od średnio-wysoko-niemieckiego klanc, gen. klanges ‘dźwięk, trel’. Por. Star 1.
S(z)tarklang.
Klecker: od średnioniemieckiego i dolnoniemieckiego Klecker ‘tynkarz, oblepiający gliną’, wschodnioniemieckiego ‘dzwonnik’.
Klecker.
Klein: od średnio-wysoko-niemieckiego kleine, klein ‘pierwotnie błyszczący, gładki’, później ‘czysty, śliczny, delikatny, drobny’, w odniesieniu do człowieka: ‘wysmukły, szczupły, delikatny, chudy, w końcu mały, niepozorny, słaby’.
Klein, Kleine, Kleine Michilinne fem., Kleindinst, Kleiner, Kleinszmit, Kleins(z)met, Klens(z)met, Kleszmit.
Klenarowic.
Klejza por. Gliss.
Kleppel: od średnioniemieckiego kleppel ‘serce dzwonu’. Por. też Klopper.
Kleppel, Klepel, Klepil.
Kleten: od nazwy miejscowej Kleten. (Cleten w Dolnej Saksonii, Cletemberg, dziś Klettenberg, powiat Nordhausen, okręg Erfurt, Kloten k. Zurychu).
Kletner.
Kletnar.
Kleutschner (?), Kletzner (?): od nazwy miejscowej Cleycznar.
Klejcznar (< Kleutschner) lub Klecnar (< Kletzner lub Klötzner). Klec(z)nar.
Klinke, Klinken: od nazwy miejscowej Klink, Klinke, Klinken oraz Klinkow w Brandenburgii.
Klinker, Klinkner, Klikner.
Klinkar, Klenknar, Kleknar, Klechnar; Klinknarowa fem., Klechnarowa fem.
Kliza por. Gliss.
Klopper: od średnio-dolno-niemieckiego i średnioniemieckiego czasownika kloppen ‘klepać, okładać kijem’; odbijać coś za pomocą jakiegoś narzędzia, wbijać coś’; od Klopper, Klöpper ‘robotnik, który obrabia przez klepanie paździerze lnianie i konopne’, także ‘folusznik’, ‘kastrownik koni’, robotnik kopalniany sygnalizujący zmiany szychty przez uderzanie drewnianą pałką w wiszącą deskę’.
Kloper, Kleper.
Klopar, Kloparowic.
Klot: od średnioniemieckiego klöt ‘bryła, kula, piłka’; od średnio-wysoko-niemieckiego kloз ‘to samo’, także ‘klin, knebel’. Przenośnie ‘niezdara’.
Klot.
Klug(e): od średnio-wysoko-niemieckiego kluoc, gen. kluges ‘delikatny, subtelny, przystojny, piękny, wytworny, dzielny, póxneij także ‘mądry, przebiegły, chytry’.
Klugel, Klugil.
Kluge, Kluge fem.
Klump: od średnio-dolno-niemieckiego i średnioniemieckiego klumpe ‘drewniak, but o drewnianej podeszwie’; też ‘bryła, gruda, prostak’.
Glumper.
Klunder: od średnio-dolno-niemieckiego klunderen, klunden ‘hałasować’, stąd Klunder ‘ten, co lubi hałasować, krzykacz’.
Klunder.
Knap: od średnio-wysoko-niemieckiego knappe ‘chłopiec, giermek, także parobek’. Por. odapelatywne Knap.
Knap, Knop.
Knapa, Knopa.
Knapowa.
Knauer por. Knur.
Knebel: od średnio-wysoko-niemieckiego knebel’knebel, kostka, kawałek kija służącego do wymierzania kary’; stare przezwisko związane z kijem, za pomocą którego egzekwowano karę, później oznaczało też ‘człowieka o prostackim zachowaniu; łobuza,draba’. Por. też Kneufel.
Knebel.
Kneufel: od średnio-wysoko-niemieckiego knoufel, knöufel ‘guziczek’. Por. też Knefel.
Kaflink, Keflink, Keplink, Knefel, Knewel, Knefil, Knewel, Knefil, Knewil, Knefl, Kneflink, Knefelink, Kneflik.
Knit por. Knüttel.
Knobelouch: od średnio-wysoko-niemieckiego knobelouch, klobelouch ‘czosnek’. Nazwa osobowa Knobel to skrócenie od Knoblauch, ale też od nazwy terenowej knobel w znaczeniu ‘małe wzniesienie’.
Knobkoch, Knobeloch, Knoblach, Knoblauch.
Knobla.
Knoblochowa.
Knoff por. Knopf.
Knolle: od średnio-wysoko-niemieckiego knolle ‘bryła, gruda ziemi; przenośnie grubianin, prostak, chlop’.
Knol.
Knola.
Knopf: od średnio-wysoko-niemieckiego knopf ‘guzik, narośl, glowica miecza; także węzły na bacie; wzgórze’; od średnio-dolno-niemieckiego knöp ‘guz, węzeł, guzik’; też przezwisko ‘małego, grubego, miłego człowieka’. Por. Knof.
Knopel.
Knoff.
Knospe: od średnio-wysoko-niemieckiego knospe ‘guz, zgrubienie; w przenośni grubianin’.
Knosp.
Knur: od średnio-wysoko-niemieckiego knür, knüre, knürre ‘guz, zgrubienie; skała, szczyt; uderzenie kułakiem; przenośnie grubianin’.
Knauer, Knawir, Knewer, Knewir, Knur.
Knüttel: od średnio-wysoko-niemieckiego knütel, knüttel ‘pałka (jako broń), chłopska broń, kij pasterski’.
Knit.
Knutlowa fem.
Knütz: od średnio-wysoko-niemieckiego keinnütze ‘niepotrzebny, nieprzydatny’.
Knicel, Knyczel (?).
Kober: od średnio-wysoko-niemieckiego kober ‘kosz, torba’; od przymiotnika kober ‘gorliwy, poszukujący, śledzący’.
Kobirlin, Korbirlin, Koberlein.
Kober, Keber.
Kobierek.
Kobuwicer: może od nazwy miejscowej Koberwitz lub Köberwitz, dziś Kobierzyce w województwie wrocławskim.
Kobuwicer, Kowuwicer.
Koch: od średnio-wysoko-niemieckiego koch ‘kucharz’.
Kochel, Kokel, kokiel.
Koch, Kok, Koker, Kokir.
Kochylak.
Kocsat por. Kote.
Kogel: od średnio-wysoko-niemieckiego kogel ‘kula’. Pot. też Gugel, Schlepen.
S(z)lepkugil, S(z)lepkogil; Schlepkogelinne fem.
S(z)lep kugiel, S(z)lepkogiel; S(z)lepkuglowa fem.
Kojle por. Keule.
Kojt por. Keuth.
Kok por. Koch.
Kolbe od średnio-wysoko-niemieckiego kolbe’ pałka jako broń; kij pasterski; roślina podobna do pałki’.
Ruskolbe.
Kolbe, Kulpe.
Kolfa.
Kolibart por. Hug.
Köln: od nazwy miejscowej Köln w Nadrenii.
Kolner.
Kolpeter por. Kal.
Komera por. Kum(m)er.
Kompost: od średnio-wysoko-niemieckiego kompost, gumpost, kumpöst, kompöst ‘przetwory w ogóle, w szczególności kiszona kapusta’. Por. też Kompost.
Kompost.
Kongiser por. Kannegiesser.
Konig fem. por. Kun.
Konternicht por. Kunter, Nicht.
Kopf: od średnio-wysoko-niemieckiego kopf, koph ‘kielich, naczynie do picia; czaszka, głowa’; od średnio-dolnoniemieckiego kop ‘glowa’. Por. Gra, Gross, Schüten.
Grokop, Grosskop, Rosskop (= Grosskop), S(z)tejnkop, Sztutenkop.
Koppersmit: średnio-dolno - niemieckiego kopper ‘miedź’, od koppersmet, kupfersmit ‘kotlarz’.
Kopres(z)mider, Koperszmider.
Kopers(z)mid, Koperszmid, Kopers(z)med., Kopers(z)met, kowers(z)mid, Kowerszmid.
Korb: od średnio-wysoko-niemieckiego korp-, gen. bes kosz’.
Korber, Kerber.
Korbirz.
Korman por. Korn.
Korn: od średnio-wysoko-niemieckiego korn ‘zboże, ziarno’. Por. też Korman ‘torba podrózna’, por. także Korna. Por. Pfeffer.
Fefikorn.
Korman, Korner, Korulinus (Kornlinus).
Kormanek, Kormaniec.
Korna: od nazwy miejscowej Korna, powiat Oelsnitz, okręg Chemnitz.
Korna.
Korzbok: może od nazwy miejscowej Kurzbach. Por. nazwy miejscowej z drugim członem –burg.
Korc(z)bok, Korc(z)bog, Kordbok, Kordebog, Kortbok, Kurdebok, Korc(z)bork, Korc(z)borg.
Korc(z)bokowa fem., Korc(z)borkowa fem., Kurc(z)borkowa fem.
Kosel: zniemczona nazwa osobowa pochodzenia słowiańskiego, polskie Kozieł, czeska nazwa miejscowa Kosel, górnołużyckie Kozoł albo od licznych na Śląsku nazw miejscowych Kosel.
Kosel, Kosil, Kösel, Kesil.
Kosponder: może średnio-wysoko-niemieckie przezwisko złożone z wyrazów ko ‘krowa’ + sponde ‘legowisko’, pełniące funkcję nazwy terenowej.
Kosponder.
Kostner: od średnio-wysoko-niemieckiego kosten ‘próbować, rozpoznawać, badać coś za pomocą smaku’. Od tego nazwa działacza Kostner, Köstner ‘ten, co czegoś kosztuje’.
Kostner.
Gostnar, Kostnar.
Kosmider: od nazwy osobowej kośmida ‘konował’. Por. odapelatywne Kośmider.
Kośmider.
Kote, Kot: od średnio-wysoko-niemieckiego kote, średnio-niemieckiego kot ‘chata, chałupa’; Köt(n)er, Köthner ‘właściciel chałupy, małego dzierżawionego domku, spichlerza’.  Por. Kate.
Kocsat.
Kotman, Kot(e)ner.
Kotnar.
Kotel: od nazwy miejscowej Kötel, k. Schmöln (dzielnica Lipska) lub Köthel, pow. Glauchau, okręg Chemnitz. Por. Ketel.
Kotel.
Kotelkowic.
Kotman por. Kote.
Kotnar por. Kote.
Koufman: od średnio-wysoko-niemieckiego koufman ‘kupiec (zarówno sprzedawca jak i kupujący), często synonim mieszczanina’.
Koufman.
Kowerszmid por. Koppersmit.
Koz(e)ler: od średnio-wysoko-niemieckiego Koz(e)ler z łużyckiego kozler ‘koźlarz’.
Kozlerinne fem., Kozlerowa fem.
Koz(e)ler.
Kra: od średnio-wysoko-niemieckiego kra, krae, krawe, krowe, krewe ‘wrona, kruk’.
Kro.
Krac(z)lowa fem. por. Gra(t)z.
Krafara por. Krapf(e).
Krafik por. Krapf(e).
Krakau: od nazwy miejscowej Kraków.
Krakuszrecht.
Kroker, Krok(i)er, Krokau, (Krokow).
Krokar.
Kramer: od średnio-wysoko-niemieckiego krämaere, kraemer ‘handlarz’, ‘właściciel kramu, kramarz’. Por. też odapelatywne Kramarz.
Kremer, Kromer, Kromir.
Kramar, Kromar; Kramerinne fem., Kramarzowa fem.
Kranch: od średnio-wysoko-niemieckiego kranech, kranch, Kranc, kraneche, kranche ‘żuraw’; ‘przezwisko człowieka o długich nogach albo dumnie lub z godnością kroczącego’; nazwisko od nazwy domu.
Kranch.
Kranz: od średnio-wysoko-niemieckiego kranz ‘wieniec, nagroda honorowa; rodzaj pieczywa’. Por. też od nazwy miejscowej Crancz k. Wrocławia oraz Alt- i Neukranz w Legnickiem, dziś Kręsko, gmina Brzeg Dolny w woj. wrocławskim; Kręcko, gmina Zbąszynek, woj. zielonogórskie.
Kranclin.
Kranc.
Krancowa fem.
Krapfe: od średnio-wysoko-niemieckiego krapfe w dwóch znaczeniach ‘haczyk, klamra, zawias’; ‘pączek’. Nazwa osobowa Krapf – przezwisko ‘producenta pączków’.
Krafara, Krafik.
Krapold (?) może od imienia zlożonego Hralpold (od staro-wysoko-niemieckiego hardo ’szybki, żwawy’.
Krapold, Crapoldus.
Kraus, Krause: od średnio-wysoko-niemieckiego krüs ‘kędzierzawy’, od rzeczownika krüse ‘kędzierzawe włosy’. Może też od średnio-wysoko-niemieckiego krüse ‘dzbanek, żelazne naczynie’ do picia’. Por. Krusz.
Kraus, Krause, Krauspeter, Kreuse, Kruse.
Krausa.
Krausowa fem.
Krawer: od średnio-wysoko-niemieckiego grä, gres ‘szary’ + od średnio-wysoko-niemieckiego harte, hart, Hert ‘mocno, ciężko; także bardzo’.
Krawar < Gravert lub Krawar.
Krebel: od starowysoko-niemieckiego grao, -wes ‘szary’.
Krebel, Krebil.
Kreblowic.
Krebisz: od średnio-wysoko-niemieckiego krëbeзe, krëbeз, krëbзe ‘rak’. Por. Krebel.
Krebisz, Krewisz.
Kregel: od średnio-dolno-niemieckiego kregel w dwóch znaczeniach: ‘zawsze gotowy do walki, uparty, zawzięty’; ‘obwarzanek, precel’.
Kreg(i)el.
Kreidler: od średnio-wysoko-niemieckiego kride ‘kreda’.
Kredler, Krejdler.
Kredlar, Greglar, Kreglar, Krejdlar, Krydlar; Kredlarowa fem., Greglarowa fem., Kreglarowa fem., Krejdlarowa fem., Kryglarowa fem.
Kreisch por. Kreitz.
Kreitz, Kreisch: od nazw miejscowych Kreitz k. Neub n. Renem; od nazw miejscowych Kreische. Kreischa, Kreischau w Saksonii; od krajc od dolnołużyckiego i górnołużyckiego krawc ‘krawiec’.
Krejc, Krejsz.
Kren: od średnio-wysoko-niemieckiego krinne ‘ściek’, krenn ‘kanał, koryto, ściek do odprowadzania wód’.
Krennic.
Krenar, Krynar; Krenarowa fem.
Krepel: od średnio-wysoko-niemieckiego krepel (kropel, kreppel, kroppel) ‘człowiek ułomny, kaleka’; od średnio-wysoko-niemieckiego krepfelin, krepfel ‘pączek’.
Krepel, Krepil.
Kresse: od średnio-wysoko-niemieckiego krësse ‘kiełb’.
Kresel, Kresil.
Kretschmar: od średnio-wysoko-niemieckiego kretschmar ‘karczmarz’.
Kraczmar, Kraczmer, Kreczmar.
Kretzler: od średnio-wysoko-niemieckiego kretze ‘kosz do noszenia na plecach’.
Krocler.
Krewel: od średnio-wysoko-niemieckiego kröuwel, krewel ‘motyka, także pazur’.
Krewel.
Kribbe(n): od dolnoniemieckiego krubbe, kribbe ‘żłób’.
Krybin.
Kriege: od średnio-wysoko-niemieckiego kriege ‘wstrętny, krnąbrny; bitny’.
Krziga, Krzyga.
Kro por. Kra.
Krocler por. Kretzler.
Krofus por. Kropf.
Krokau por. Krakau.
Kromel por. Krumel.
Kropelin: od nazwy miejscowej Kröpelin w Maklemburgii.
Kropelin.
Kropf: od średnio-wysoko-niemieckiego kropf, kroph ‘czlowiek z naroślą, wolem na szyi, także człowiek o małym wzroście’.
Krop, Krofus.
Kropa.
Kropowic.
Krug: od średnio-wysoko-niemieckiego kruoc, kruges ‘dzban, dzbanek’.
Krugel, Krugil.
Kruga.
Krum(e): od średnio-wysoko-niemieckiego krump, krum ‘krzywy, koślawy’; ‘człowiek pokrzywiony na skutek choroby, pokurcz’; krumme, krume ‘okruch, miękisz chleba’.
Krumpholc, Krompholc. Por. Holz.
Krume.
Krumel: od nazwy osobowej Krum por. Krum(e); od licznych nazw terenowych i miejscowych Krümmel (‘miejsce na zakręcie drogi lub rzeki’).
Kromrl, Kromil.
Krumpholz por. Krum(e), Holz.
Krut(e)ner: od średnio-wysoko-niemieckiego krüt ‘mala roślina liściasta; ziolo; jarzyna, szczególnie kapusta’.
Krutner.
Krützer: od średnio-wysoko-niemieckiego kriuzaere, kriuzer ‘krzyżoweic, Krzyżak, joannita; także mala, pierwotnie krzyżem oznaczana moneta, grajcar’. Por. Knütz.
Krycer.
Kryger por. Krützer.
Krzyga por. Kriege.
Kubla por. Jakub.
Kubla.
Kuch: od średnio-wysoko-niemieckiego kuoche ‘ciasto, placek, ciastko’. Por. też odapelatywne Kichlarz.
Kuchendieb.
Kuchel, Kuchil, Kichel.
Kuch, Kucho, Kichler.
Kichlarka fem.
Kichlar, Kuchlar.
Kuchedorf (?) – dorf – wskazuje na nazwę odmiejdcowę; nazwa nieznana spisom niemieckich nazw miejscowych.
Kuchedorf (?).
Kudarda (?): nazwa zagadkowa: może od górnoniemieckiego Kuder = Kudermann ‘handlarz lnem’; ‘ten, co prztwarza pakuły’.
Kudarda.
Kugelwit por. Gugel, Weiss.
Kuglerinne (Kuglerzowa) fem. por. Gugel,
Ku(h): od średnio-wysoko-niemieckiego kuo ‘krowa’. Por. Kośmider, Land, Schmalz, Schmit.
Koszmalc, Kuszmalc, Kuszmelc, Kuszmit.
Kolandynna fem.
Kuk: skrócenie dolnołużyckiego apelatywu kukol, górnołużyckiego kukel ‘kąkol’.
Kuk.
Kulandynna fem. por. Ku(h), Land.
Kuler: od średnio-wysoko-niemieckiego kule ‘dół, jama, grób’.
Kuler.
Kummer: od średnio-wysoko-niemieckiego kumber, kummer ‘gruz, śmieci’, w przenośni ‘obciążenie, kłopoty’.
Komera.
Kun: od germańskiego konja, koni, od staro-wysoko-niemieckiego kuoni ‘dzielny, doświadczony w boju’; od średnio-wysoko-niemieckiego küene ‘mocny, wojowniczy’. Por. Kuna.
Kunart, Kundrad, Kundrat, Kunrod, Kunrot, Kunt, Kurrad, Kurrat; Konrad, Konrat, Kondrat, Korrat; Kinson.
Petirkinlowa fem.
Gunat, Kun, kunat, Kunad, Kunc, Kunce, kuncel, Kuncel fem., Kuncelin, Kuncman, Kunco, Kunel, Kunil, Kunke, Kunmann, Kuno, Kunod, Kunot, Kunsz, Kurt; Konat, Konad, Konc, Konce, Koncelin, konco, Konel, Konig fem., Kono; Kin, Kinc, Kinel, Kinel fem., Kinke.
Kunegunda fem., Kundratowa fem., Kunratow, Kunratowa fem.; Kondratowic, konradowic, konratowa fem., King(i)erz (< Cuniger).
Petirkunlowa fem.
Kunatek, Kunatko, Kunca, Kuncak, Kuncek, Kuncelna, Kuncka, Kuncko, Kunczatko, Kunczok, Kunczyn, Kunek, KunicaKuniec, Kuniesz, Kunisz, Kunka fem., Kunko, Kunna fem., Kunosz, Kunosza, Kunsz; Kunatowa fem., Kunatowicz, Kuncanka fem., Kunclowa fem., Kuncowa fem., Kuncowicz, Kuncyna fem., Kunczycz, Kunic, Kunic(z)ewic(z), Kunic(z)owic(z), Kunkowic, Kunlowa fem.,  Kunlowic, Kunowic(z); Konatka, Konca, Koncak, Koncek, Koncko, Konc(z)yn, Konek, Konka, Konko, Konosz, Koniec (por. odapelatywne Koniec), Konosz; Koncztanka fem., Konic; Kina, Kinca; Kinosz; Kinic, Kinalic.
Kunst: od średnio-wysoko-niemieckiego kunst ‘wiedza, znajomość ,mądrośc, zręcznośc, zgrabność’.
Kinstel.
Kunstat: od starej nazwy miejscowej Kunestat.
Kunstat.
Kunt: od średnio-wysoko-niemieckiego cuns, cons, conte, cunt ‘hrabia’.
Kunt.
Kunter: od średnio-wysoko-niemieckiego kunder, kunter ‘żywe stworzenie, zwierzę; w przenośni: monstrum’. Por. Gunt, por. Nicht.
Konternicht.
Kunter.
Kuntor; Kuntorowic.
Kurdewan: od średnio-wysoko-niemieckiego kurdewan ‘kozia skora z Kordoby, także buty z tej skóry’. Por. Kurdwan.
Kurdwan, Kordwan, Kordewan.
Kurdwanek.
Kürsen (?): od średnio-wysoko-niemieckiego kürsen, kursen, od średnio-niemieckiego kurse ‘szuba’.
Kursun (?).
Kürsner: od średnio-dolno-niemeickiego korsener ‘kuśnierz’. Por. Kuśnierz.
Kursner, Korsner.
Kursz.
Korsnar, Kosnar.
Kursz por. Kürsner.
Kurz: od średnio-wysoko-niemieckiego kurz, średnio-niemieckiego korz ‘mały, krótki’; w odniesieniu do człowieka ‘niski’. Por. Hals, Wurst.
Kor(z)hals, korcworst.
Kurc(z).
Kuster: od średnio-wysoko-niemieckiego kuster, guster ‘zakrystianin, kościelny’.
Kuster.
Kuszmalc por. Ku(h), Smalz.
Kuszmit por. Ku(h), Smit.
Kut: por. Kuc(z)a.
Kuczematysz.
Kucz.
Kuczek, Kuczk; Kuczow, Kuczowa fem., Koczowic, Kuczewic, Kuczyc.
Kutner: od średnio-wysoko-niemieckiego kuttener ‘ten, który nosi habit mnisi (kutte), mnich’.
Kutner.
Kwant: od średnio-wysoko-niemieckiego quant ‘coś istniejącego dla pozoru, oszustwo’; od średnio-dolno-niemeickiego quant ‘lichota, błahostka, błyskotka; w odniesieniu do osoby: lekkoduch’.
Kwanta.
Kwaser por. Quaser.

L

Labgarius: od przezwiska Labengeier < Laubengeiger ‘skrzypek grający w altanie do tańca’.
Labgarius.
Labgarn: od nazwy terenowej Labgarten, od apelatywu Laub ‘las’ < od średnio-wysoko-niemieckiego loup ‘liść’ i od średnio-wysoko-niemieckiego garte ‘ogród; także mała posiadłość’ (zatem Labgarn ‘ktoś, kto mieszkał w małej posiadłości pod lasem’).
Labgarn, Lebesgarne, Labisgarne.
Labgarnowicz, Lawgarnowicz.
Lader: od średnio-wysoko-niemieckiego lader ‘ładowacz’.
Lader.
Lafaret por. Lut.
Lai: od nazwy terenowej od średnio-wysoko-niemieckiego leie, lei ‘skała, kamień’; też od średnio-wysoko-niemieckiego lewe, lebe, löuwe, leu ‘lew’.
Lejman, Leman.
Lajmiter, Lejmiter, Lejmeter.
Laj.
Laimiter por. Lai.
Lam: od średnio-wysoko-niemieckiego lam, gen. –bes albo lam, gen. – mnes ‘jagnię, baranek’. Przezwisko używane w stosunku do ludzi dobrodusznych głupich.
Lamlin.
Lambach: od nazwy miejscowej Lambach, zapisywanej również Lampach, an terenie Austrii.
Lambach, Lampach.
Lamberger por. Lemberg.
Land: od germańskiego czlonu imienia złożonego landa ‘ziemia’. Por. Lindau, Linde.
Landfridus; Lambart, Lambert, Lambertinus, Lampart, Lampert, Lembert, Lambrecht, Lamprecht, Lampracht, Lumbart; Lanfridus.
Fredland, Halland, Oland, Roland, Ruland (< Hroudland).
Land; Lambinus, Lemel, Lamlin.
Landman.
Lenda (< Lender).
Lambertowic, Lambiertowic.
Kulandynna fem. (< Ku(h)land); Lorand, lorant, Lurand, Lurant (< Roland, Ruland < Rodland, Rudland).
Landa, Lambek, Lambko, Lamek, Lamko; Lemek, Lemko.
Landmanowa fem.
Landecker: od śląskiej nazwy miejscowej Bad Landeck, dziś Lądek Zdrój.
Landeker.
Landskron(e): od nazwy miejscowej Landskrone, a także Landskron, dziś Lanckorona, gmina Szczyrk, województwo bielskie oraz Landskron, dziś Strzeszków, gmina Siedlisko, województwo zielonogórskie.
Lanckrone, Kandiskrone, Landiskron.
Landvoit: od średnio-wysoko-niemieckiego landvoget ‘starosta, namiestnik’, por. Voit.
Landwojt.
Landwojski, Landwojtowa fem., Landwojtowic.
Landwehr: od średnio-wysoko-niemieckiego lantwëre, lantwër ‘obrońca ojczyzny, strażnik graniczny’.
Landgwar.
Langwara.
Landgwarow.
Lang: od średnio-wysoko-niemieckiego lanc, gen. –ges ‘długi’.
Langicze, Langmichel, Langmichil, Langniklos(z), Langeniklos(z), Langpeter, Langkloc, Langseidel,
Lang, Lange, Der Lange.
Langzydel; Langstenowa fem.
Langowa fem., Langowic.
Langwar por. Landwehr.
Lappe: od średnio- dolno-niemieckiego lappe ‘kawałek, strzęp materiału lub skóry’.
Rolap, Rolop, Rulap, Rulup, Lorop, Orlop.
Rolopowa fem.
Lau: od średnio- wysoko-niemieckiego läw, laewe ‘letni, ciepławy, oziębły, chłodny’; od Laube, lewe, lo(u)we ‘lew’; od nazwy miejscowej Lauen k. Ratzeburga; od nazwy chrześcijańskiej Laurentius, znanej w formie Lau w Szlezwiku.
Lau.
Lau lub Law.
Laube: od średnio- wysoko-niemieckiego loube ‘altana, przedsionek, galeria’; też ‘oslonięty dziedziniec’; od nazwy miejscowej Lauba, Lauben w Saksonii, Laube, Luban w Czechach – te od rzeczownika słowiańskiego łuba ‘kora, łyko’.
Laube.
Lefel: od średnio- wysoko-niemieckiego leffel ‘łyżka’; od średnio-dolno-niemieckiego lepel ‘to samo’; od nowoniemieckiego Leffel ‘rzemieślnik wyrabiający łyżki’; od nazwy terenowej Löffel.
Lafel, Lepel, Lofil.
Lagendorf: od nazwy miejscowej Mgowo, gmina Płużnica, województwo toruńskie, w dokumentach od XV wieku notowanej też w formie niemieckiegj Lagendorf. Por. Legendorf.
Legendorf.
Leich: od gockiego laick-s, starowysoko-niemieckiego leih, staro saskiego lëk, od średnio- wysoko-niemieckiego leich ‘pieśń’.
Lekart.
Lekartowic.
Leit(e): od średnio- wysoko-niemieckiego lit ‘wino owocowe lub korzenne’; od średnio- wysoko-niemieckiego lite ‘zbocze góry’.
Leitman.
Lekart por. Leich.
Lemberg: od nazwy miejscowej Löwenberg, w dokumentach także Lemberg – Lwów, dziś Lwówek Śląski w woj. jeleniogórskim, Por. Lambargar, Lemberg.
Lemberg, Lemberk, Lamberg.
Lambargar.
Leon: od zromanizowanego pnia germańskiego lëw, staro-wysoko-niemieckiego lewo ‘lew’.
Leonard, Lanard ,Lenart, Lenhart, Lenhard, Leonhard.
Leon, Lewon.
Lenartow, Lenartowa fem., Lenortowa fem., Lenartowic(z).
Leschzug: zapewne złożenie przezwiskowe: od średnio- wysoko-niemieckiego lëschen ‘przestać się palić’; ‘gasić’ + od średnio- wysoko-niemieckiego zuc, gen. –ges ‘zaprzęg, pojazd’.
Leszcug.
Lewe: od średnio- wysoko-niemieckiego lewe, lebe, löuwe ‘lew, także pomocnik kata’; przezwisko ‘czlowiek o naturze lwa’.
Lewe.
Liberangel por. Lieb, Engel.
Liberhengel por. Lieb, Engel.
Lichport por. Licht.
Licht: od staro-wysoko-niemieckeigo lihti ‘lekki’.
Lichoport, Lichport, Likport, Lichtport, Lichtbort, Lichtbort.
Lichtenwalde: od nazwy miejscowej Lichtenwalde na Śląsku, dzis Poręba, gmina Bystrzyca Kłodzka, woj. wałbrzyskie; Przysiecz, gmina Prószków, woj. opolskie lub Lichtenwalde, dziś dzielnica Chemnitz.
Lichtinwalde.
Lieb: od germańskiego leuba, od staro-wysoko-niemieckiego liub, staro saskiego liof, od średnio- wysoko-niemieckiego liep, liup, od średnio-dolno-niemieckiego lëf ‘kochany, ukochany, miły, przyjemny’. Por. też Engel. ]
Lephard, Libard, Liebehen, Libelt, Libert ,Lifard, Lipard, Liphard, Liphart; Lewin, Lewrich, Lefrich; Lubart, Lubard ,Lubert ,Lubhard, Lupard ,Lupert, Lupoldus, Lupuldus; Liberangel, Liberengel.
Detleb, Ortlib, Ortlif.
Libing, Lewning.
Lewinowa fem.; Lubartowa fem, Lubartowic(z).
Lifnik nazwa spolonizowana, nie znana słownikom niemieckim. Może Lipnik od nazwy miejscowej Lipnik.
Lifnik.
Ligner: od średnio- wysoko-niemieckiego lügenaere, lügener ‘kłamca’.
Lignar.
Limbirdus: może od hipotetycznego imienai złożonego Lindbert (od staro-wysoko-niemieckiego Lindi- por. Lind + -bert por. Bercht).
Limbirdus.
Limna: od Liman, może z przestawką Limna. Liman – zapożyczone z niemieckiego lelenmann ‘lennik’.
Limna.
Limpach: od nazwy miejscowej Limpach, kanton Berno, okręg Konstancja. Na ternie Niemiec Wschodnich liczne nazwy miejscowej Limbach.
Limpach.
Lind: od staro-wysoko-niemieckiego lindi ‘giętki, miękki, łagodny, przyjazny’; od lind ‘wąż, smok’. Por. Linde.
Linc(z); Lindinne fem.
Linc(z)yk; Lindzina fem.
Lindau: od nazw miejscowych Linda, Linde, Lindenau, wieś w dawnej ziemi chełmińskiej, dziś zaginiona. Por. Linda, Lindau oraz Lindau na Śląsku, dziś Golaszyn, gmina Nowe Miasteczko, woj. zielonogórskie. Por. też Linde.
Linde, Lindau.
Linda, Lenda.
Linde: od średnio- wysoko-niemieckiego linde, linte ‘lipa’.
Lindetold.
Lindno, Lidno.
Lenda.
Linderode: od nazwy miejscowej Linderode na Dolnych Łużycach, dziś w granicach Polski Lipniki Łużyckie, woj. zielonogórskie. Por. Linderode (nazwy osobowej odmiejscowe).
Linderode.
Lindner: od nazwy miejscowej Linden, Lindenau lub nazwy terenowej linde ‘lipa’.Mazw miejscowych Linden było bardzo wiele. Na samym Śląsku: Lipiany, gmina Bolesławiec, woj. jeleniogórskie; Lipniki, pow. Sława, woj. zielonogórskie; Lipki, gmina Brzeg, woj. opolskie.
Linder, Lindener, Linder, Linderer, Lindner,
Lindar, Linar, Lindenar, Lindnar, Linnar; Lindnarowa fem., Linnarowa fem.
Lindow: od nazwy miejscowej Lindow, dzis gmina Ustka, woj. słupskie lub gmina Gryfice, woj. szczecińskie.
Lindow.
Linhose: od średnio- wysoko-niemieckiego linhose ‘lniane spodnie’.
Linhoz.
Linhozowic.
Link, Linke: od średnio- wysoko-niemieckiego linc, lënc ‘lewy’.
Link, Linke, Lenk, Lenke.
Linse: od średnio- wysoko-niemieckiego linse, linze ‘wilczur’ albo linse, lins ‘soczewica’.
Linza.
Liphart por. Lieb.
Liptan: może od nazwy miejscowej Lipten k. Finsterwalde (Dolne Łużyce), pow. Calau, okr. Cottbus.
Liptan.
Lob: od staro-wysoko-niemieckiego lob, staro saskiego lof ‘chwała’.
Loppo, Lopo.
Lobtzer: prawdopodobnie od zniemczonej nazwy miejscowej Lobitz (Lobbitz, Pol. Łowice, wieś na Mazurach Pruskich; miasto Łowicz, nazywane też po niemiecku Lobbitz; nazwa miejscowa Löbitz, pow. Naumburg, okręg Halle).
Lobcer.
Loch: 1. od średnio- wysoko-niemieckiego loch ‘zagłębienie w ziemi, dziura’; 2. od średnio- wysoko-niemieckiego loch ‘zagajnik, las’.
Loch.
Lode: od średnio- wysoko-niemieckiego lode ‘gruba tkanina wełniana, loden’.
Lode, Loden.
Logan: od średnio- wysoko-niemieckiego apelatywu lügene, lügen, lugene, lugen; od średnio-niemieckiego logen ‘kłamstwo’.
Logan, Logan zam. Logau.
Lok: od średnio- wysoko-niemieckiego loc ‘lok, kędzior, pukiel włosów’. Por. Gra, Grel.
Gralok, Grolok, Grulok.
Grolak.
Lorand por. Rod.
Lorant por. Rod.
Lorop por. Ro.
Lotzer, Lotscher: od średnio- wysoko-niemieckiego lotze = lubetsch ‘prostak’; Lotzer, Lotscher ‘czlowiek obojętny, niepewny’.
Loc(z)er.
Lucht: Luft ‘dreń. Lucht ‘powietrze, przeciąg, wiatr’.
Lucht.
Luguta: - może od nazwy terenowej Lügenhütte (od średnio- wysoko-niemieckiego luogen ‘czatować, szpiegować’ + hütte ‘chata, chałupa’), a więc prawdopodobnie określenie strażnicy.
Luguta.
Luner: od nazwy miejscowej Lune, Lüne : nazwa miejscowa Lünen w Westfalii.
Lunar.
Lunk: od średnio-dolno-niemieckiego lunink ‘wróbel’; tez od pruskiego imienia Lunk. Por. Link.
Lunk.
Lut: od germańskiego hlupa, hluda, starosaskiego hlud, staro –wysoko-niemieckiego hlut ‘sławny’. Trudny do oddzielenia od germańskiego leudi ‘lud, ludzie; staro-wysoko-niemieckiego liuti ‘czlonkowie zgromadzenia ludowego’; liut ‘lud’; od średnio-wysoko-niemieckiego liute, starosaskiego liud(i) ‘ludzie’.
Lafaret (< Lutdrid(?)), Luder, Ludewicus, Ludewig, Ludker, Ludolf, Ludowicus, Ludowig, Ludwich, Ludwig, Ludwik, Lutbert, Luter, Lutir, Lutfrid, Lutolf, Lutwin, Lutwolt; Lodewicus, Lodowicus, Loduwigus, Lodwich, Lodwig, Lodwik; Litfrid; Liberant, Liberhant, Librant, Librot, Lipoldus; Leipoldus; Leopoldus, Lepuldus, Leupoldus, Leupoldus; Losger; Lukardis fem., Lukart fem., Lukerdis fem.; Flowert.
Ludekin, Ludo; Lodo; Lucelach, Lucmann; Lunel.
Ludgierz, Lutołt; Ludwigowa fem., Lutołtowic; Lodgierz, Łodwich, Łodwig, Łodwiga fem., Łodwik; Lodwigowa fem., Łodwigowa fem., Lodwigowic, Łodwigowic; Litołt; Lubrza; Lugierz, Lukarta fem., Lukerta fem.
Por. Lukarta fem., Ludgierz, Ludwik, Lutolf, Łodwik (nazwy osobowe pochodzenia chrześcijańskiego).

M

Macerlin por. Matzer.
Macht: od germańskiego mahti, starosaskiego, staro-wysoko-niemieckiego maht ‘moc, potęga’.
Mahteldis fem., Machtildis fem.,  Mathildis fem., Matildis fem., Macheldis fem., Machthildis fem., Machtildis fem.
Madel: od nazw miejscowych Madela, Madla, obecnie Magdala k. Weimaru; od członu imion złożonych Madal-(od germańskiego mathla ‘publiczne zgromadzenie u Germanów).
Madalic.
Mader: od średnio- wysoko-niemieckiego madaere, mäder, mader, mader, meder, mëder ‘kosiarz, żniwiarz’; też od nazwy osobowej Mader, od imienia chrześcijańskiego Medardus.
Maderowic(z).
Maffridus por. Man(n).
Magen: od staro-wysoko-niemieckiego magan, megin ‘siła, moc’; od średnio- wysoko-niemieckiego magen, män, main ‘to samo’.
Mainard; Meinfridus, Meinart, Meinard, Meinhart, Meinhard, Meinold, Meinricus; Membrot, Mebrot, Menbrot, Mikrut, Nembrot, Menold, Menricus.
Majnot.
Magen.
Menera, Menrota.
Majnota.
Maksendowa fem.
Meinko, Menko; Mejowic.
Mager: od staro-wysoko-niemieckiego mager, meger ‘hudy, szczupły’; Mageras ‘ten, co się chciał podobać’.
Magiro.
Magier, Magiero, Magiera.
Majn- por. Magen.
Majsz por. Meisch.
Majzel por. Meisel.
Makrut: od nazw osobowych Mackroth, Mackrott, Makrot od nazwy miejscowej Mack(en)rode.
Makrut.
Maksendowa por. Magen.
Malcher: od średnio- wysoko-niemieckiego malhe ‘torba skórzana, tłumok’, od nazwy osobowej Malcher ‘rymarz’; od imienia chrześcijańskiego Melchior, por. Melchior.
Machlerz.
Malchin: od nazwy miejscowej Malchin, miasto powiatowe, okręg Neubrandenburg.
Malchin.
Malstein: od średnio- wysoko-niemieckiego malstein ‘kamień graniczny’ albo od średnio- wysoko-niemieckiego malstein = mülstein ‘kamień młyński’. Por. Malsztynowski (nazwy odmiejscowe).
Malsztyn.
Mand: od staro-wysoko-niemieckiego czasownika mandjan ‘weselić się’Por. Man(n).
Manc, mancel, Mencel, Mencyl, Mencelinus, Menclinus.
Mandel: od średnio- wysoko-niemieckiego apelatywu mandel ‘migdał; górna część snopa; mendel’; od członu imienia złozonego Mand, np. Mandel; od nazwy miejscowej Mandel k. Kreuznach i Dortmundu. Por. Mandel.
Mandel, Mandal, Mendlin.
Mendela, Mendla, Mandelik.
Man(n): od germańskiego manna ‘człowiek, mężczyzna’; od staro-wysoko-niemieckiego, od średnio- wysoko-niemieckiego man ‘człowiek, mężczyzna’. Por. też Mand, Mano- (nazwy osobowe odapelatywne).
Maffridus, Mandubel.
Manc, Mancel, Mencel, Mencelinus, Menclinus, Mencyl; Maneta fem., Manejta fem., Manetis fem., Manita fem.
Manecic; por. też Mano- (nazwy osobowe odapelatywne).
Mantel: od średnio- wysoko-niemieckiego mantel ‘sosna’. Por. Scheiden.
Scheidenmantel, Schneidemantil, Szejdematyl.
Mantwojt – może złożenie przezwiskowe, gdzie w członie drugim mamy spolonizowaną formę średnio- wysoko-niemieckiego voget, vogt, voit ‘wójt’.
Mantwojt.
Mark: od germańskiego marha, od staro-wysoko-niemieckiego marah, marhi fem. ‘koń’; od średnio- wysoko-niemieckiego marh, germańskiego marhes, później markes, mark ‘rumak bojowy’; od germańskiego marco, starosaskiego marka, staro-wysoko-niemieckiego marcha ‘granica, okręg graniczny’. Por. też Marek (nazwy pochodzące od imion chrześcijańskich).
Markwart, Markwal; Merchots, Marchwalt.
Markil, Merkil, Merkelinus, Merklinus; Marel.
March.
Markwasz.
Jurgimarklowa fem.
Markiel, Merkiel.
Maskop – może od średnio-dolno-niemieckiego mätschop, mäschop ‘’towarzystwo, towarzysz’.
Maskop.
Mast: od średnio- wysoko-niemieckiego mast ‘jedzenie, pasza, plon, tuczenie’; od mast ‘pal, maszt’. Por. Maszt.
Maszt.
Matzer: od Mathias, Matthäus. Od średnio-wysoko-niemieckiego matte, matze ‘mata ze słomy lub sitowia’.
Marcelin.
Maurer: od średnio- wysoko-niemieckiego müraere ‘murarz’.
Maurer.
Maurar.
Med: od starosaskiego meda, staro-wysoko-niemieckiego mëta ‘zapłata, wynagrodzenie, zarobek’.
Medard.
Meder, Meider, Meidir.
Mei- por. Magen.
Meie – może od średnio- wysoko-niemieckiego meie, meige ‘maj, pieśń majowa, święto wiosny’. Por. Meier.
Meye.
Meier: od średnio- wysoko-niemieckiego meier, meiger ‘dzierżawca, zarządca, gospodarz’.
Majer, Mejer.
Mein- por. Magen.
Meisch: od średnio- wysoko-niemieckiego meiesch, meisch ‘majowy’; od średnio- wysoko-niemieckiego meisch ‘zacier slodowy’.
Maisz.
Mejsza.
Meisel: od średnio- wysoko-niemieckiego meiзel ‘instrument medyczny służący do sondowania rany; dłuto; w przenośni: penis’.
Majzel.
Majzlowa fem., Majzelowa fem.
Meissner: od nazwy miejscowej Mišo, Mišń, Meiβen miasto powiatowe w okręgu Drezno. Por. Misnar.
Meisner, Misner.
Meisnar, Misnar.
Mel: od średnio- wysoko-niemieckiego mël, melwes ’mąka’; od średnio-dolno-niemieckiego mel ‘mąka’; Melsack – przezwisko młynarza. Por. Sak. Weitmeller - przezwisko młynarza od zlożenia weitelmen ‘mąka pszeniczna’; Weissmehler ‘mlynarz wyrabiający biała mąkę’, to znaczy właśnie pszenną. Por. Weit.
Melzak.
Melzakil.
Weitmellar.
Melde: od średnio- wysoko-niemieckiego mëlde ‘zdrada, donosicielstwo, także plotka’.
Meld.
Meldnic.
Meller: od nazwy miejscowej Melle k. Osnabrück. Por. Mülner.
Meller.
Mellar.
Melzer: od średnio- wysoko-niemieckiego melzer ‘słodownik’.
M(i)elcer, M(i)elcyr.
M(i)elcar.
Meng(e): od imienia chrześcijańskiego Magnus, por. Magnusz; od imienia złożonego Mengoβ < od germańskiego Megingaud; od heskiego Menge (od łacińskiego mango) ‘drobny handlarz, kramarz’.
Mengisz, Mengosz, Mengusz.
Menteler: od średnio- wysoko-niemieckiego manteler, menteler ‘sprzedawca płaszczy i innych części ubioru’; Mätler, Mentler ‘handlarz starzyzną, starymi płaszczami’.
Manteler, Mantlerinne, Mantlerowa fem.
Mentlar.
Menzer: od nazwy miejscowej Menz, pow. Grausse, okręg Poczdam lub pow. Burg, okręg Magdeburg.
Mencer.
Mer: od staro-wysoko-niemieckiego mari/ - meraz ‘sławny’. Z tym członem miesza się staro-wysoko-niemieckie Mari, starosaskie meri ‘morze’.
Merbot.
Folmer, Fulmer, Rejmer; Ademarus, Baltmar, Detmar, Folkmar, Folmar, Fulmar, Gismar, Gisemar, Gremar, Kastmar, Gastmar, Otmar, Rejmar, Ulmar ,Wolkmar, Colmar (= Folkmar).
Marlin fem., Merlin fem.
Merbota, Nierbota, Nierbocin; Nierbocina fem.
Dziećmar, Grymar, Tycmar; Otmarowic.
Marlina fem., Merlina fem.
Meschel por. Mischel.
Mesner: od średnio- wysoko-niemieckiego messenaere, mesnaere, mesner ‘odźwierny, zakrystianin, kościelny’.
Mesnar.
Met: od średnio- wysoko-niemieckiego mëte, mët ‘miód sycony, pitny’. Por. Süss.
Süssmeth, Süssmith, Zusmet, Zussemetinne fem., Zusmit.
Susmitow, Zusmitowa fem.
Metzner: od średnio- wysoko-niemieckiego metze ‘garniec, korzec’. Na terenie Śląska, Saksonii, często też w Bawarii i Austrii oznacza: ‘kogoś, kto wyrabia te przedmioty’; ‘pomocnika młynarza, który garncem odmierza należną młynarzowi zapłatę’; od średnio- wysoko-niemieckiego metzjen, metzigen ‘dokonywać uboju’, Metzner ‘rzexnik’.
Mecener.
Paulmencarowa fem.
Mecnar, Micnar.
Milcher: od średnio- wysoko-niemieckiego milcher ‘mleczarz’.
Milcher.
Milde: od średnio- wysoko-niemieckiego mitle, midle ‘przyjazny, dobry, cierpliwy, dobroczynny’; może też od członu imienia złożonego Mild (od germańskiego, starosaskiego mildi, staro-wysoko-niemieckiego milti ‘szczodry, dobry, łaskawy’.
Mildo.
Milsdorf por. Mülsdorf.
Milzat: od średnio- wysoko-niemieckiego milze, milz ‘śledziona’+ suht ‘choroba’; może też od średnio- wysoko-niemieckiego milch, milich ‘mleko’ + sac ‘worek, torba’.
Milzat.
Min: od germańskiego rdzenia min- ‘wspominać z milością’; od gockiego munan ‘myśleć, wspominać’; od imienia złożonego Minard, por. Mun.
Minar, Minardus.
Mischel: od podstawy Miš, od imion złożonych rozpoczynających się od Miło-, Miro, Myśli- lub od imion chrześcijańskich Michał, Mikołaj.
Meschel.
Misner por. Meissner.
Mist: od średnio- wysoko-niemieckiego mist ‘bloto, brud, gnój, nawóz; śmieci’; od imion Michał, Mikołaj.
Miszt.
Miszta, Misztak, Misztal, Miszto; Misztalowic.
Mister: może od nazwy miejscowej Mist k. Lippstadt, por. Mist.
Misterek.
Miszt por. Mist.
Mit dem Barte por. Bart.
Mit dem Hunde por. Hund.
Mit der Einfalt por. Einfalt.
Mit der Mutter por. Mutter.
Mittewoche: od średnio- wysoko-niemieckiego mittewoche ‘środa’.
Metewochowa fem.
Mochenberg: od n. górskiej Mochenberg w Sudetach Zachodnich, dziś Mszana.
Mokenberg.
Mocke: od średnio- wysoko-niemieckiego mocke ‘bryła’, w przenośni: ‘człowiek niezdarny, niewykształcony’.
Mok, Mocke.
Mockowa fem.
Model: od średnio- wysoko-niemieckiego model ‘forma, wzór, model’; od nazwy miejscowej Modlau, dziś Modła, gmina Jerzmanowa, woj. legnickie; od członu imion złożonych Mut (por.).
Model, Modlo.
Modelik, Modyl.
Mole: od średnio-dolno-niemieckiego mole, molle ‘młyn’; por. Jordan (nazwy chrześcijańskie).
Jordansmol, Jordansmole, Jordansmel.
Molner por. Mülner.
Monaldus por. Mun.
Mönch: od średnio-niemieckiego mön(n)ich ‘mnich’; od średnio- wysoko-niemieckiego münech, münich ,munich, münch ,munch ‘mnich’; w przenośni: ‘wałach; rodzaj pieczywa’. Por. też Munk oraz Munia (nazwy odapelatywne).
Monch, monek, Monik.
Niekielmonchowa fem.
Monzer por. Münzer.
Mord: od średnio- wysoko-niemieckiego mürden, mörden, morden; od średnio-dolno-niemieckiego morden ‘zabijać, mordować’.
Mordbir, Mordebir, Merdbir; Mordbirowa fem.
Morder: od średnio- wysoko-niemieckiego mordaere, morder ‘morderca, przestępca, złoczyńca’.
Morder.
Morgenstern: od średnio- wysoko-niemieckiego morgenstërne ‘gwiazda poranna’.
Morgenstern.
Morlin: od średnio- wysoko-niemieckiego mör, möre ‘Murzyn, diabeł’.
Morlin, Merlin.
Morstein: od nazwy miejscowej Morstein.
Mornszten, Mornsztejn, morsteninne fem., Morstensis, Morszten, Morszejn.
Mornsztyn, Morsztyn; Morsztynowa fem.
Morzan: od średnio- wysoko-niemieckiego mör, möre ‘Murzyn, diabeł’ albo möre ‘(czarna) maciora’ + zan ‘ząb, kieł’.
Morcan, Morc(z)an.
Mosch: od średnio- wysoko-niemieckiego messe, mess ‘mosiądz’, stąd przezwisko rzemieślnika wyrabiającego przedmioty z tego metalu; od Mösch ‘drobny wyrób futrzarski’; od określenia topograficznego w znaczeniu ‘bagno, błoto’; od imion złożonych, por. Modli- .
Mosz, Mosze, Moszer.
Mül: od średnio- wysoko-niemieckiego mül, müle, od srednio-dolno-niemieckiego mole, molle ‘młyn’; od nazwy osobowej Moler ‘ktoś, kto mieszka przy młynie’.
Mul, Mol, Moler.
 Mülner: od średnio- wysoko-niemieckiego mülnaere, mülner, müller; od średnio-dolno-niemieckiego molner, molre, moller ‘młynarz’, por. Meller.
Melner, Molner, Mulner, Multiner.
Milnar, Melnar, Molnar, Mulnar.
Mülsdorf: od nazwy miejscowej Müldorf.
Milsdorf.
Mun: od gockiego czasownika munan ‘myśleć’, rzeczownika muns ‘myśl’. Por. Min.
Monaldus.
Munk: od szwabskiego maunken ‘zrzęda, mruk’; od średnio-wysoko-niemieckiego münch, munch ‘mnich’. Por. Mönch.
Munk.
Munt: od germańskiego mundo, starowysoko-niemieckiego munt ‘ochrona’; może też od średnio- wysoko-niemieckiego apelatywu munt ‘usta’. Por. Demut.
Demundis fem., Osmund, Rajmund, Rejmund, Remud, richmundis fem., Sigesmund, Sigismund, Sigismundussa fem., Sismont, sismunt, warmundus, wermut.
Mindel, Mundil.
Rymund, Rymut, Zygmont, Żygmont, Zygmunt, Żygmunt, Zygmut, Żygmut; Zygmontow, Żygmontow, Zygmuntow, Żygmuntow, Zygmuntowa fem., Żygmuntowa fem., Zygmuntowic, Żygmuntowic, Zygmuntowna, Żygmuntowna fem.
Münzer: od średnio- wysoko-niemieckiego münzaere, münzer ‘ten, kto bije monetę lub ma prawo do jej bicia i wymiany’.
Moncer.
Mus: od bazy Musch(e) i od średnio- wysoko-niemieckiego, od średnio-dolno-niemieckiego mūs ‘mysz’ lub od średnio- wysoko-niemieckiego mous ‘potrawa, szczególnie potrawa rozgotowana na papke, bryja’.
Mus(z).
Musch(e): od średnio- wysoko-niemieckiego, od średnio-dolno-niemieckiego musche ‘wróbel’; od spolonizowanego imienia Muscha związanego z nosicielami imienia pochodzenia żydowskiego Mosze= Moscheh; od muż (od zniemczonej formy słowiańskiej).
Musza.
Mut: od germańskiego modha, staro-wysoko-niemieckiego muot, starosaskiego mod, od średnio- wysoko-niemieckiego muot; od średnio-dolno-niemieckiego mot ‘męstwo, usposobienie; też od drugiego członu złożenia przezwiskowego Geringermut, nie wchodzącego w sklad starych imion złożonych, por. Geringe.
Abarmut, Ebermut, Hebermut, Hermut, Homut, Obirmut, Wachsmut, Warmut, Zalmut; Geringermut.
Mutter: od średnio- wysoko-niemieckiego muoter ‘matka’.
Mit der Mutter.

N

Nachtrab: od średnio- wysoko-niemieckiego nahtrabe ‘sowa’.
Nachtrab.
Nadel: od średnio- wysoko-niemieckiego nädel, nädele, nädle ‘igła’ oraz nädeler ‘rzemieślnik wyrabiający igły’.
Nedla.
Nagel: od średnio- wysoko-niemieckiego nagel, ściągnięte nail, neil, näl ‘pierwotnie tylko paznokieć, pazur, później też drewniany kołek i metalowy gwóźdź’. Por. Nagły.
Bruchnal, Grimnogel.
Nagel, Nail, Nal.
Naglik; Naglic.
Nakser, Nekser: może złe odczytanie z rękopisu, np. zamiast Vahser, Vähser < vahs ‘włosy na głowie’.
Naksera, Neksera.
Nan: spieszczenie nanne uzywanego w języku dziecinnym w stosunku do ojca i matki. Por. też Nan.
Nenerus.
Nand: od gockiego nanthian, staro-wysoko-niemieckiego nenden ‘ważyć się na coś, odważyć się’.
Nanker, Nenker, Natoldus, Nandwald.
Ewernandus, Hewrant (< Ewernand), Wejnand, Wejnant, Wejnat, Winand, Winant (<Wignand).
Nankierz.
Nanker por. Nand, Ger.
Nase: od średnio- wysoko-niemieckiego nase, nasel ‘nos’, przezwisko ‘człowieka o dużym nosie’.
Nase, Nazel.
 Näter: od średnio- wysoko-niemieckiego näter ‘szwacz, kuśnierz’.
Netar.
Natoldus por. Nand, Wald.
Nebel: od średnio- wysoko-niemieckiego nëbel ‘mgła, chmura pyłu, kurzawa, ciemność’. Związane z określeniem terenowym oznacza: ‘ktoś, kto mieszka w okolicy ciemnej, ponurej’.
Nebel.
Necker: od nazwy rzeki Neckar; od Näcker ‘sprzedawca drobiazgów’; od szwabskiego näken ‘być niezadowolonym’; od średnio- wysoko-niemieckiego necken, neggen ‘niepokoić, dręczyć kogoś’ lub od górno-niemieckiego nöck ‘wzgórze, szczyt, skała’.
Nekar.
Nef(f)e: od średnio- wysoko-niemieckiego nëve, nëf ‘najczęściej siostrzeniec, ale także brat matki, wuj, w ogóle krewny’.
Neffe.
Neger: od średnio- wysoko-niemieckiego naehere, naegen ‘szyć’.
Negra.
Neisser por. Nis(s)er.
Nejda por. Nid.
Nejdekier por. Nan.
Nepin: prawdopodobnie od członu imienia złożonego Nap- powstałego z połączenia członu imienia złożonego Nand- z inicjalną spółgłoską członu drugiego –pert, a więc Nandpert > Nanpert > Nappert. Por. Nand.
Nepin.
Neu: od starosaskiego, staro-wysoko-niemieckiego niuwi, od średnio- wysoko-niemieckiego niuwe, niwe, niu, od średnio-dolno-niemieckiego nie ‘nowy’. Też może od spolonizowanej nazwy złożonej Niewrzyd < Niefrid; por. Frid.
Niewrzyd.
Neudeck: od nazwy miejscowej Neideck, Neuduck (bardzo częste). Por. też Nid.
Neudecker.
Najdekier, Nejdek, Nejdekier.
Neiglas: może od imienia chrześcijańskiego Nicolaus; od wyrażenia Niwe Glas, Nie glas – od średnio-wysoko-niemieckiego Nie glas ‘nowy, nowa’ + glas ‘szyba, szklanka’.
Neuglasz, Nieglas(z); Neglas.
Neumarkt: od licznych nazw miejscowych Neumarkt.
Neumarkt, Nojmarkt.
Neuwer: może od nazwy miejscowej Neuffen k. Wirtembergi.
Neuwer.
Nicholt: prawdopodobnie od skrócenia Nicol < Nicola < Nicolaus pisanego też Nichol(l). Por. Neu.
Nicholt, Nichocht, Nichot.
Nicht: od średnio- wysoko-niemieckiego niht ‘nic, nie’. Por. Haben, Kunter.
Habnicht, Konternicht.
Niczab por. Rab.
Niczwojt por. Voit.
Nid: od starosaskiego niht, staro-wysoko-niemieckiego nid, nidh, nith ‘nienawiść, złość, zazdrość’; od średnio- wysoko-niemieckiego nit ‘wrogie usposobienie’; od członu imienia złożonego Nid-, Nip-. Por. też Neudeck.
Nejdhert, Nicardus, Nitart, Nitert.
Nejda, Nejdka, Nipek, Nipko.
Niderlin: od przezwiska lokalizowanego jedynie na Śląsku: Niderlin (od średnio- wysoko-niemieckiego nider ‘nisko’ + gesaeβe ‘miejsce zamieszkania’.
Niderlino.
Niderlinowic(z).
Niemant: od średnio- wysoko-niemieckiego nieman ‘nikt’ w znaczeniu ‘do nikogo nie należący’ (przezwisko w stosunku do podrzutka, komedianta itp.).
Niema nt, Nimand.
Niewrzyd por. Neu, Frid.
Nimer: od średnio- wysoko-niemieckiego niemer, nimmer ‘nigdy’. Por. Gut.
Nimergut, Namargut, Namergut.
Nipek por. Nid.
Nir: od średnio- wysoko-niemieckiego nider ‘nisko’; od imienia złożonego Nither > Nir; por. Nid; od średnio- wysoko-niemieckiego nieme, nier ‘nerka’.
Nir.
Nis(s)er: od zniemczonego Nysa, dziś miasto w województwie opolskim. Por. Neiser.
Neiser.
Nysar, Nyser.
Nobel: od nazwy miejscowej Nöbeln w Saksonii; por. Nod.
Nobel.
Nod: od germańskiego naudi-, starosaskiego nöd, starowysoko-niemieckiego nöt ‘potrzeba, konieczność; ciężkie położenie w walce’; od członu imienia złożonego w postaci Nut < Klos < Nicolaus.
Nobel, Klos(z)nut.
Nupek, Nupko.
Nolde: od Nolde < imię złożone Arnold: por. Arn, Wald; od średnio- wysoko-niemieckiego nädel, nädele, nalde ‘igła’.
Nodel, nodyl, Nolde, Noldel, Noldyl.
Noldenbesser por. Noldenfesser.
 Noldenfesser: od Noldenvesser ‘rzemieślnik wyrabiający igielniki’.
Noldenfesser, Noldenbesser.
Nolendisch: od średnio- dolno-niemieckiego nole ‘delikatne pieczywo, wafel, pieczywo cukiernicze’ + od średnio- dolno-niemieckiego disch ‘stół’. Por. też średnio- wysoko-niemieckie tisch ‘lada’, w przenośni ‘danie, posiłek’.
Nolendysz.
Noll(e): od średnio- wysoko-niemieckiego nël, nëlle, nol ‘wierzchołek, także czubek głowy, przedział we włosach’. Przezwisko nadawane ‘człowiekowi niezdarnemu, ograniczonemu umyslowo’.
Nol, Nolla; Nollina fem.
Nompan (?):  od średnio- wysoko-niemieckiego nunne, nonne ‘zakonnica, mniszka’ + ban, banne ‘wygnanie, klątwa’.
Nompan.
Noppe: od średnio- wysoko-niemieckiego nop, noppe ‘wełniane supełki’; przenośnie ‘absolutnie nic’.
Noppe.
Nord: od starosaskiego north, staro-wysoko-niemieckiego nord ‘północ’; od imienia złożonego  Nordbert , uproszczonego do Norbert.
Norbert.
Norymnbergowa fem. por. Nürnberg.
Nössel: od średnio- wysoko-niemieckiego nöззelin + nössel ‘miara płynów (w małej ilości)’.
Nossel; Nosel, Nosyl.
Nüchter: od średnio- wysoko-niemieckiego nüchtern, nüchterlich ‘trzeźwy’, także ‘bez polotu, suchy, prozaiczny’. Przeziwsko objaśnia: ‘czlowiek wstrzemięźliwy w piciu, jak i w mowie’.
Nuchterowic, Nuterowic.
Nun: od członu imienia złożonego Nun- wywodzącego się ze staro-wysoko-niemieckiego określenia Nonno, Nunna, pochodzącego z języka dziecięcego, może też od romańskiego ninne, nunne ‘niemowlę’, od późnołacińskiego nonna ‘czcigodna matka’, skąd włoskie nonna ‘babka’, nonno ‘dziadek’, sycylijskie nunna ‘matka’, nunnu ‘ojciec’.
Nunosz.
Nupek por. nod.
Nürnberg: od nazw miejscowych Nurorinberc, Norenberg, Nörenberg, dziś Ińsko w woj. szczecińskim.
Norynbergowa fem., Norymbergowa fem., Nembergowa fem.
Nyser por. Nis(s)er.

O

Obeler: od nazwy miejscowej Őbel k. Kempen; od Oberer ‘ktoś, kto zamieszkuje w górnej części wsi’.
Ober: od średnio- wysoko-niemieckiego ober ‘wyższy, wyzej’. Por. odapelatywne Obroślec.
Ober, Obrust.
Ober(ek) por. Adel.
Oberlin por. Adel.
Oberwin por. Eber.
Obrust por. Ober.
Ochman por. Achman.
Ochsner: od średnio- wysoko-niemieckiego ohsenaere ‘ten, kto orze wołami lub nimi handluje’.
Oszner.
Osznarek, Osznarka.
Ochsnar, Oksnar, Osznar.
Ochte(r): od germańskiego anhto ‘prześladowanie, proskrypcja, wygnanie’; od średnio- wysoko-niemieckiego ahte, aht ‘opinia, sąd, stosunek do czegoś’; od średnio- wysoko-niemieckiego (der )ahte ‘ósmy’; od średnio- wysoko-niemieckiego ahthërre > achter ósmy radny’.
Ochta.
Od: od germańskiego audha ‘posiadanie, własność’; od starosaskiego od; od staro-wysoko-niemieckiego ot ‘posiadanie, dobrobyt’.
 Odolf, Othart, Otmar, Ottakar, Oland, Olant < Olland < Otland; Aubertus.
Oddo, Odilia fem., Odinus, Odo, Odon; Hoto, Hotta, Hotto, Ot, Ote fem., Otel, Otman, Oto, Otta, Otto; Ottine fem., Ottonissa fem.; Opman; Ute, Ubelin; Off, Uf.
Otyra, Otmarowic; Obrzyk; Olandow; Ogiermanowic; Ubryk; Awdan; Abdaniec, Awdaniec, Awdańc; Habdaniec, Habdań©, Hawdaniec.
Oda, Odziaszka fem., Odzieszka fem., Odzioszka; Odowic; Hota; Ocik, Ota, Otka fem., Otko, Otylija, por. Otylija; Hotowiec, Ocin, Ocina fem., Otina fem., Ottowic, Otmanowic; Uta fem., Utka; Offa.
Odal-, Ol por. Adel.
Odernik: od nazwy osobowej Őderan < od nazwy miejscowej Őderan w powiecie Flöha, okręg Chemnitz + przyrostek patronimiczny – ing; od dolnoniemieckiej nazwy osobowej Oder < imienia złożonego Odheri; od nazwy osobowej öder (od średnio- wysoko-niemieckiego oede ‘pustkowie, miejsce nie zabudowane), a więc o pierwotnym znaczeniu ‘ktoś, kto mieszka na pustkowiu’.
Odernik, Odyrnik; Odernikinne fem., Odyrnikowa fem.
Oje: od średnio- wysoko-niemieckiego ouwe, owe ‘woda, prąd wodny, obszar otoczony wodą’; od średnio-dolno-niemieckiego o(gr), öch, ouwe ‘’wyspa, mokra łąka’.
Oje, Ojem fem.
Ojerz por. Hug.
Ole: od średnio- wysoko-niemieckiego öle, öl, ole, ol ‘oliwa, olej roślinny’.
Ole.
Olner: od średnio- wysoko-niemieckiego öler, oleier ‘producent oleju roślinnego’ albo ölen, öln, olen, oln, oleien ‘oliwić’; może skrót od Őllenschlager ‘wytwórca oleju roślinnego’.
Oler, Olner.
Olstra: od nazwy miejscowej Elstra, pow. Kamenz, okręg Drezno.
Olstra.
Ols(z)ner: od nazwy miejscowej Olsen, później Őls, dziś Oleśnica, miasto w woj. wrocławskim.
Ols(z)nar, Ols(z)ner.
Opitz: od nazwy miejscowej Opitz, pow. Budziszyn, okręg Drezno.
Opic, Opicer.
Opol(le), Oppeln: od nazwy miejscowej Oppeln, Pol. Opole, dziś Opole, miasto wojewódzkie na Dolnym Śląsku; por. Opul, Opuler, Op(e)ler.
Op(e)ler.
Opul, Opuler.
Orlop por. Ro.
Ornaf por. Hornaffe.
Ort: od starosaskiego ord, staro-wysoko-niemieckiego ort ‘ostry koniec miecza lub włóczni’; od średnio-wysoko-niemieckiego urteil, urteile, urtel ‘wyrok sądawy’.
Ortlif, Ortlip, Ortlof, Ortwin.
Ortel, Ortelin, Ortlin.
Ortyl, Ortylin; Ortylewa fem.
Ossman: od średnio-dolno-niemieckiego osse ‘byk, wół’.
Osman.
Osznarek por. Ochsner.
Owras por. Auras.
Owruta por. Adel.

P

Pachborner por. Pechborner.
Pachlerz por. Bächler.
Pachrat por. Bach, Rat 1.
Pac(z)ner por. Patschner.
Pac(z)ołt por. Wald.
Panter: od średnio- wysoko-niemieckiego pantel, panter, pantier ‘pantera’; od nazwy osobowej Panther < od nazwy miejscowej Panther = de Leopardo; od imienia złożonego Bantheri (od germańskiego banda, longob. bando ‘chorągiew’ + heri ‘drużyna wojenna’; w drugim członie przeważnie: ‘dowódca wojskowy’). Por. też odapelatywne Pantyra.
Panter.
Pantyra, Pantyrz; Panterowic.
Panzer: od średnio- wysoko-niemieckiego panier, panzer ‘pancerz’. Por. odapelatywne Pancerz.
Pancer, Pancyr; Panceriine fem., Pancerzowa fem.
Pancyra.
Papen por. Pfaffe.
Pariser: od nazwy miejscowej Paris ‘stolica Francji’ albo zniemczona nazwa miejscowa Parzysz, dziś Paryż, gmina Żnin, woj. bydgoskie. Na terenie niemieckim Pariser ‘ktoś, kto dłużej przebywał w Paryżu’.
Pariser.
Parlierer: od średnio- wysoko-niemieckiego parli er, parlierer ‘osoba, której zadaniem jest organizacja i kontrola pracy; podmajstrzy’.
Parlirer.
Parlin por. Barlin.
Parr – skrócenie od średnio- wysoko-niemieckiego parre-hëre ‘proboszcz’.
Parnikel, Parnikl.
Pate: od średnio- wysoko-niemieckiego pate ‘ojciec chrzestny’.
Pate.
Patschner: od nazwy miejscowej Patschin, dawniej Pacyna, dziś Paczyn, gmina Lubawska ,woj. jeleniogórskie.
Pac(z)ner.
Paucer por. Bauzer.
Paulmecnarowa por. Metzner.
Paulweglowa por. Wegel.
Pechborner: od średnio- wysoko-niemieckiego bëch, pech ‘smoła; ogień piekielny’.
Pachborner, Pechborner, Piechborner.
Peiser: od średnio- wysoko-niemieckiego beiзen ‘polować z sokołem; przenośnie ‘łamać czyjś opór, gnębić’.
Piser, Peiser, Peser.
Peisar.
Pejel por. Beiel.
Pejlarowa fem. por. Beiler.
Pelner: może od dolnoniemieckiego pellen ‘ściągać, zdzierać skórę’.
Pelner, P(i)elner.
Pelser por. Belser.
Pelz: od średnio- wysoko-niemieckiego belleз, belz ‘futro, kozuch’ por. Pelzer.
Pelc.
Pelzer: od średnio- wysoko-niemieckiego belzer, pelzer ‘zraz; pęd’; ‘kuśnierz’.
Pelcer, Pelc(z)er, Pelser.
Pelc(z)ar, Pelc(z)nar; Pelczarin; Pelc(z)arowa fem.
Penzner: od nazwy miejscowej Benzen (w Wirtembergii); Benzin pow. Gadebusch, okręg Schwerin; pow. Lübz, okr. Schwerin.
Pęcznar, Pącznar.
Pessolt por. Piotr, Wald.
Petirkinlowa por. Kun.
Petirman por. Man(n).
Pęcznar por. Penzner.
Pfaffe: od średnio- wysoko-niemieckiego phaffe ‘duchowny, kapłan’; od średnio-dolno-niemieckiego pape ‘to samo’ (pf- wymawiano jako f-).
Faf, Fafer, Fefko, Fof, Fofan, Papen, Pfaf.
Fafka, Pfafko; Fafkowic, Pfafkowa fem. , Pfafkowna fem.
Pfanne: od średnio- wysoko-niemieckiego pfanne ‘patelnia’, por. Pfann(en)s(ch)mit.
Fan, Pfan.
Pfann(en)s(ch)mit: od średnio- wysoko-niemieckiego phannensmit ‘rzemieślnik wyrabiający patelnie’, por. Pfaffe.
Fanins(z)met, Pfaennszmit, Pfaninszmit, Pfans(z)met, Pfans(z)met fem., Pfanszmit, Pfanszmit fem.
Pfeffer: od średnio- wysoko-niemieckiego phëffer ‘pieprz’. Por. Korn.
Feferkorn, Fefirkorn.
Pfende (?): prawdopodobnie od średnio- wysoko-niemieckiego phende ‘zajęcie czegoś pod zastaw długu’.
Pfendo.
Pfert: od średnio- wysoko-niemieckiego pharit, phärt ‘koń’; por. Pfeffer.
Fert.
Pfiffer: od średnio- wysoko-niemieckiego phifer ‘ten, co gwiżdże, grajek’.
Fifer.
Pfil: od średnio- wysoko-niemieckiego phil ‘strzała’. Por. Pfifer. Por. Stich.
Filsztych.
Pflanzer: od średnio- wysoko-niemieckiego phlazaere ‘plantator, osadźca’. Por. Flenz.
Flenc(z)er.
Flanc(z)ar,
Pick: od staro-wysoko-niemieckiego (Ana)bicchan ‘kłuć, dźgać’; od średnio- wysoko-niemieckiego bicken, nowoniemieckiego picken ‘to samo’; od bicke ‘kilof’. Por. Pik, Pyk.
Pik.
Piechborner por. Pechborner.
Pil(t)z: od średnio- wysoko-niemieckiego büleз ,bülz, od nowoniemieckiego Pilz ‘grzyb’.
Pilc.
Pindrych por. Bind.
Pipchen por. Bib.
Piskendorf: może od czesko-niemieckiej nazwy miejscowej Piskendorf. Por. Piskendorf (odmiejscowe nazwy osobowe).
Piskendorf.
Pisrich por. Bis(s).
Plate: od nazw miejscowych Plate, Plathe, Plathow; od średnio- wysoko-niemieckiego blate, plate ‘metalowy napierśnik’.
Plate, Plater.
Platfuss: od średnio- wysoko-niemieckiego blatvuoз ‘płaskostopie’.
Platwaz.
Plessner: od nazwy miejscowej Plesse lub Plessen (Westfalia). Por. Plesnar (odmiejscowe nazwy osobowe).
Plesner.
Plesnar.
Pogrel(l): od nazwy miejscowej Pogrella, później Pagarell, dziś Pogorzela, pow. Olszanka, woj. opolskie. Por. Pogrel (odmiejscowe nazwy osobowe).
Pogrel.
Poleder: może od górnoniemieckiej nazwy osobowej Polder < Bolder < Boldher. Por. Bald, Her.
Poleder.
Polner: nazwa mieszkańca od rodzimych, polskich nazw miejscowych typu Polna, Pole; może też od średnio-dolno-niemeickiego pöl, pül ‘bagnisko, kałuża’.
Polner.
Polnar.
Pommer: od nazwy etnicznej Pommer lub wskazującej na pochodzenie z Pomorza.
Pomer.
Pompe: od średnio- wysoko-niemieckiego pompe, pomp ‘przepych’.
Pompe.
Ponter: może od średnio-dolno-niemieckiego punte’ ponton, prom’.
Ponter.
Poperanus: może od niemieckiej postaci nazwy dzisiejszej wsi Poparzyn, gmina Stolno, woj. toruńskie.
Poperanus.
Pop(p): na różnych nazw osobowych w mowie dziecinnej.
Pepchen, Pipchen, Poppo, Popchin.
Posz por. Bosch.
Prager: od nazwy miejscowej Prag, zniemczonej nazwy stolicy Czech Praha, por. Praga.
Prager, Pragir, Proger.
Pragar, Progar.
Pral: od średnio- wysoko-niemieckiego präl ‘piękny, wspaniały, dumny’ lub ‘przepych’.
Praltic.
Pral.
Pram: od średnio- wysoko-niemieckiego pram ‘prom’.
Pramus.
Prängel: od średnio- wysoko-niemieckiego prange ‘kołek, drąg, do którego się kogoś lub coś przywiązuje albo który służy do hamowania’.
Prangel, Prangil.
Prasold: może od imienia złożonego Prozolt.
Pras(z)ołt.
Praus(z)niker: może od zniemczonej polskiej nazwy miejscowej Pruszynek, gmina Siedlce, woj. siedleckie.
Praus(z)niker.
Predel: od nazwy miejscowej Predel, pow. Zeitz, okręg Halle.
Pradel, Pradil, Predel, Predil.
Predlewa fem., Pradlow.
Preschner: od nazwy miejscowej Preschen k. Döbern, pow. Forst, okręg Cottbus.
Presznar.
Prittwitz: od zniemczonej nazwy miejscowej Prytwice, dziś Przybkowice, pow. Kluczbork, woj. opolskie.
Prytwic.
Pröcler: od Bretzel, Bretzler ‘precel; ten, co wypieka precle; przezwisko piekarza’.
Procel.
Prokulf por. Burg.
Prytwic por. Prittwitz.
Pumper: od średnio- wysoko-niemieckiego pumpen, pumpern ‘tłuc, spadać z hałasem’; też ‘dobosz; od szwabskiego ‘bęben’.
Pomperlin, Pumpernil.
Pusołt por. Bus.

Q

Quaser: od średnio-dolno-niemieckiego quaser ‘żarłok, sybaryta, hulaka’; od średnio- wysoko-niemieckiego quaзen ‘hulać, używać, jeść i pić bez miary; żyć rozpustnie’.
Ouaser; Kwaser.
Queck: od średnio- wysoko-niemieckiego quëc, këc ‘świeży, pełen życia’; sporadycznie też od nazwy miejscowej Queck albo od średnio-dolno-niemieckiego quek ‘bydło’.
Queck.

R

Rab: od staro-wysoko-niemieckiego członu imienia złożonego Raba < Hraba, skróconego z członu imienia złożonego Hraban < Hrab(a)na ‘kruk’; od średnio- wysoko-niemieckiego apelatywu Raben, rabe, rab, rappe, rap ‘kruk’; też od członu imienia złożonego Ragan, Ragin por. Ragin; odapelatywne Rab, por. Mikolaj.
Niczrab, Bartram, Bertram, Betram, Emram, Hemram, Himbram, Himram, Hingram, Ibram, Imbram, Imgram, Imram, Ingram, Inram, Sindram, Witram, Wolbram, Wolwram, Zymbram, Zymdram, Zyndram; Himbran, Imbran, Imgran, Imran.
Rabe, Rabel, Rabil, Rabian, Rebel, Rebil.
Rab, Rob.
Jibram, Jimbram; Jimbramowa fem., Himramek, Himramko, Omramek, Imramko, Imranek, Imranko.
Raba, Rabasz, Rabosz, Raboszyc, Rabow, Rabowa fem.
Rach: od skróconego członu imienia złożonego Rah < Rahan, Rahin. Por. Rich.
Rachwin.
Rachenberg: od nazwy miejscowej Rachenberg k. Glowe na wyspie Rugii.
Rachenbarg, Rachinbarg.
Rad: od staro-wysoko-niemieckiego rät, starosaskiego räd ‘rada’; od wariantów członu imienia złożonego Rad, Rat, Ra-, Red.
Rademunc (< Rademunts), Radolf, Radulf, Rapot, Tapoto, Raulus, Raulinus.
Betradis fem., Bertradis fem. (< Berchtrad), Edrader, Engelradis fem., Volradus (Gelfrad), Hartradus, Hartrad, Konrad, Kondrad, Kurrad; Hartrat, Horot (< Hohrat), Herat, Herrat, Imrat (< Immerat), Kurrad, Konrat, Kondrat, Korrat, Kunat, Kundrat, Kunrot; Gelfred.
Radołt, Ratołt, Ratołtek; Raulko, raweł, Rawoł, Rawuł.
Kondratowic; Astreta fem. (< Anstrat); Kondratowic, Kondratowa fem., Kundratowa fem., Kunratow, Kunratowa fem.
Radeberg: od nazwy miejscowej Radeberg, pow. Drezno, okręg Drezno.
Radeberg.
Ragin, Ragan: od gockiego ragin ‘rada’ oraz od istniejącego obocznie członu imienia złożonego Ragan(a) ‘rada’ oraz jego wariantów.
Rager (< Ragher), Rajmir, Rajner; Rejner; Rejmar, Rejmer, Rejmund; Rambart, Rambert, Rammir, Ramot, Ramut (< Ramolt < Ramwald); Rambertow; Renber, Rener; Remer; rober, Ronbert; Romelt.
Rage, Rak(i)el; rek(i)el, Rekil; Rejnc(z), Rejnman; Ramsz; Ren; Remsz; Rempel, Rempil.
Rangołt, Rengołt, Rengołtow, Ragbołt, Rajnołt; Rejnbołt, Rejnołt, Rynołt, Rynałt, Rynard, Ryncerz; Rejnołtow; Rejbołt (< Rejmbołt), Rejmołt, Rymund, Rymut; Ranołt; Ranołt, Ramołt, Ramota, Ramułt, Ramwołt; Renołt, Renołtek; Rembołt, Remołt; Rumpołt, Rombołt.
Rekla; Rejnc(z)ek, Rejnc(z)ko, Rejnc(z)k, Rejnek, Rejnko, Rejnszko, Rynak, Rync(z), Rync(z)a, Rync(z)ek, Rync(z)ka, Rynek, Rynko; Rync(z)kowic, Rync(z)owic; Ramek, Ramko, Ramk, Ramiesz, Ramisz, Ramszyk, Ramusz; Rena, Renc(z)ek, Renc(z)ko, Renisz, Remc(z)ek, Remc(z)ko, Remek, Remko, Remisz, Remsztyl, Remszyl, Remszylin; Ronisz, Romiesz.
 Rakendorf: od nazwy miejscowej Rakendorf.
Rakendorf.
Ram: od imienia Ramm, pochodzącego od członu imienia złożonego Rab- lub Ragin; od średnio-wysoko-niemieckiego ram ‘baran’; od apelatywu Rams ‘kamień, żwir’, od złożenia przezwiskowego Ramswald. Por. Rab, Ragin, Wald.
Ramswalt.
Ramser: od nazwy miejscowej Ramsen w Palatynacie lub Ramsau (dziś sześć nazw na terenie Austrii), od nazwy wodnej Rems.
Ramser, Rems(z)ter.
Rand: od staro-wysoko-niemieckiego rant ‘brzeg tarczy’; od członów imion złożonych Rant, Rand , jakie spotykamy w takich staro-wysoko-niemieckich imionach, jak Rantbert, Randrad, Bertrand, Wulfrand.
Bertrandus, Beltrandus.
Randa.
Bietran, Biotran.
Ranft: od średnio-wysoko-niemieckiego rant, ramft ‘obramowanie, brzeg, skórka chleba’.
Renftel, Renftil.
Rang: od staro-wysoko-niemieckiego ringan ‘walczyć, potykać się, sprzeczać się’.
Rangut.
Rasch: od średnio-wysoko-niemieckiego rasch ‘szybki, żwawy, krzepki’; od wczesnoniemieckiego rasch ‘lekka tkanina wełniana’; od nazwy miejscowej Rasch, rascha, Raschau; od słowiańskiego Raš < Radomir.
Raszman fem.
Rat 1: od średnio-wysoko-niemieckiego rat, rate ‘sczur’; od rat, rades ‘koło (tutaj: zapewne młyńskie)’. Por. Bach.
Pachrat.
Rat 2: od średnio-wysoko-niemieckiego rät ‘rada, radca’; od drugiego członu złożenia przezwiskowego Schafrat ‘ktoś, kto chętnie udziela rad lub o nie prosi’. Por. Schaffen.
Szafrot.
Ratman: od średnio-wysoko-niemieckiego ratman ‘radca, doradca, radny’.
Ratman.
Ratz: od bazy członow imion złożonych:1. Rädha, ze staro-wysoko-niemieckiego rät ‘rada’; por. Rad; 2. Ratha, od staro-wysoko-niemieckiego rad, rat ‘szybki’; 3. Hrada, od staro-wysoko-niemieckiego hrad(o) ‘szybki, śpieszny’.
Racel, Recel.
Rachenmeister: od średnio-wysoko-niemieckiego rechenmeister ‘rachmistrz’.
Rechenmajster, Rechmajster.
Recht: od średnio-wysoko-niemieckiego rëht ‘prawo’. Por. Krakau.
Krakuszrecht.
Reder: 1. od średnio-wysoko-niemieckiego rëder ‘pomocnik młynarza do przesiewania w młynie mąki’; 2. reder < redenaere ‘mówca’; 3. od nazwy miejscowej Rheder (Nadrenia, Westfalia); 4. Röder ‘karczownik’.
Reder.
Reisinia fem.: może od zlatynizowanej Reisin fem., utworzonej od podstawy Reis < Ragiso za pomocą przyrostka –in, tworzącego nazwy żeńskie od męskich. Por. Ragin, Ragan.
Reisina fem.
Renftil por. Ranft.
Repe: od zgermanizowanej nazwy pochodzenia górnołużyckiego repa ‘rzepa’.
Repe.
Resler: od wschodnio-średnio-niemieckiego reseler ‘szewc’.
Resler.
Reste: 1. od średnio-wysoko-niemieckiego reste, rest ‘spokój, wytchnienie, pewność’; 2. od nazwy osobowej Rast ‘ciche miejsce’.
Reste.
Ret: 1. od członu imienia złożonego Rad, por. Rad; 2. od średnio-dolno-niemieckiego rët ‘sitowie, trzcina, także szpula w warsztacie tkackim’; 3. od słowiańskiego członu imion złożonych Raci-.
Ret, Retchin fem.
Rich: od germańskiego riksz < rik, rich ‘potężny’; od średnio-wysoko-niemieckiego riche, rich ‘wysoko urodzony, dostojny, szlachetny, potężny, mocny, bogaty’.
Richmudis fem., Richmodis fem.; Rachmartin, Rachemartin, Rajchjurek, Rajchjurga, Rajchmertin, Rejchart, Rejchmartin, Rejchmertin, Rejchmichilm Rejcholf, Rejchpeter, Rejchpetir, Rejcht (< Rejchhart); Rekwin.
Diterich, Hainrich, Heinrich, Imroch, Isinrich, wilrich; Anricus, Enricus, Handricus, Hanricus, Hedenricus, Heindricus, Hejdenricus, Hejdricus, Hendricus, Henricus, Henricus, Herricus, Hinricus, Indricus, Inricus.
Rach, Racht, Rajch, Rajchel, Rajchman, Rejch, Reichel, Rejchman; Rige; Rechlin; Rekwin.
Rychałt, Rychart, Rycholf, Rychołt, Rychpetir, Rycht, Rychta, Rychra fem., Rychwin; Rychcina fem., Rychołtowa fem., Rychtowicz, Zarychcina fem.; Rajchurek, Rajchurga; Rejchertowa fem.; Rykard, Rykwin, Rytwin; Rekwin, Ryfin, Rywin.
Amrych, Badrzych, Bałdrzych, Bedrzych, biedrzych, Dzidrzych, Dziedrzych, Dzietrzych, Dzitrzych, Dzietrzyszek, Dzietrzyszko, Embrych, Emrych, Enrych, Fadrych, Frederych, Fredrych, Fryderych, Frydrych, Frydrysz, Frydryszek, Hamrych, Handrzych, Hanrzych, Hembrych, Hendrzych, Henrzych, Holdrzych, Holrzych, Hulrych, Hulrzych, Hymrych, Hyndrzych, Hynrzych, Imbrych, imrych, Jambrych, Jamrych, Jenrych, Jenrzych, Obrych, Odrzych, Olbrych, Oldrzych, Olrzych, Olrzych, Pendrych, Pindrych, Pindrysz, uldrzych, Ulrych, Ulrzych, Weinrych, Wenrych, Wietrzych, Winrych, Zyndrych, zynrych; Fredrzychowa fem., Hajnrychowic, Imrychowic; Badrzyk, Bałdrzyk, biedrzyg, Dziedrzyk, Dzietrzyk, Dzitrzyk, Embryk; Emeryk, Frederyk, Fredryk, Freryk, Fredyryk, Fryderyk, Frydryk, Frydyryk, Genderyk, Hemeryk, Henryk, Hyndrzyk; Imbrzech, Jambrzech.
Richeza fem., Rychalin, Rychel, Rychelin, Rychelnic, Rychlich,Rychlin, Rychling, Rycheza fem., Rychyl, Rychylin, Rytka fem.; Rypen, Rypin, Rypinek; Reksa.
Richter: od średnio-wysoko-niemieckiego rihtaere, rihter ‘kierownik, najwyższy zwierzchnik, regent, sędzia’.
Rychter.
Rid: od członu imienia złożonego Rid (od starosaskiego ridan, staro-wysoko-niemeickiego ritan ‘poruszać się do przodu, jeździć’); od średnio-wysoko-niemieckiego riet ‘trzcina i karczowisko, osiedle na miejscu wykarczowanym’.
Rytolf.
Rytosz; Rytowa fem.
Riedeberg: może od nazwy miejscowej Riedeberg (część wsi Hartwigdgwalde, dziś dziś Doboszowice, gmina Kamieniec Ząbkowicki, woj. wałbrzyskie); por. Rydburg (nazwy odmiejscowe).
Rydburg.
Riemer: od średnio-wysoko-niemieckiego riemer ‘rymarz’; od średnio-dolno-niemieckiego rëmer ‘to samo’.
Remer, Remir.
Rymar, Rymer.
Rim: skrócona forma członu imienia złożonego Rimis (od gockiego rimis ‘spokój, cisza’; od imion złożonych Rimbald, Rimburg, Rimiger.
Rymbołt.
Rym, Rymak, Rymek, Rymko, rymel, Rymka, Rymsza.
Rin: od germańskiego Rin ‘Ren’.
Ryman, Rymen, Rejman, Rajman, Rajmen.
Rind: od średnio-wysoko-niemieckiego rint, rindes ‘bydlę, wół’; przezwisko parobka zajmującego się bydłem’.
Rynd.
Ring: od staro-wysoko-niemieckiego hring ‘koło, pierścień’; od średnio-wysoko-niemieckiego ringe, ring ‘lekki, łatwy, mały, mało znaczący’; od nazwy terenowej Ring ‘rynek’.
Ringo.
Rippe: od średnio-wysoko-niemieckiego rappe, ribbe, ribe ‘żebro’; od nazw złożonych Ripert, Riprecht < Rikpert, Rikprecht < Ricberht.
Rippe.
Risch: od średnio-wysoko-niemieckiego risch ‘szybki’; też ‘świezy, śmiały, smukły’.
Rysz.
Ritter: od średnio-wysoko-niemieckiego Ritter, riter = łac. miles ‘żołnierz, wojownik’; od średnio-wysoko-niemieckiego ritaere ‘jeździec, wojownik walczący na koniu’.
Ritter.
Ryter; Rytarowic, Ryterzowic.
Riz: od staro-wysoko-niemieckiego hris ‘szczep, latorośl’; od skrócenia od Richiza, członu imienia złożonego Rich.
Riza fem.
Ro: od średnio-dolno-niemieckiego rö ‘surowy, niedogotowany, nieobrobiony’.
Rolap, rolop; Rulap, Rulup, Rulut; Lorop, Orlop.
Rolopowa fem.
Roch: od staroislandzkiego hraukr ‘kormoran’; od średnio-dolno-niemieckiego roch ‘wieża szachowa’. Por. Roch. Od nazw osobowych na rodo-, rości-; por. Rod- (mazwy odapelatywne).
Roch.
Rockenberg: od nazwy miejscowej Rockenberg w Górnej Hesji. Por. też Rokenberg (nazwy odmiejscowe).
Rokenberg, Rokemberg, Rokemberk, Rokembarg, Rokembark, Rokemborg.
Rokemborgowa fem.
Rod: od germańskiego hroth ‘sława’; od średnio-wysoko-niemieckiego röde ‘czeriwń, czerwone zabarwienie’; od średnio-dolnoniemieckiego roden ‘karczować, czynic ziemię uprawną’; od nazw miejscowych Rode, Rodau, Röda; od dolno-niemieckiego przezwiska Rode ‘rudy, rudobrody’.
Redeger, Rodeger, Roder, Rodin, Rodher, Rodger, Rodolf, Rodulf, Rother; Rudbert, Rudeger. Rudiger, Rudlof, Rudolf, Rudolf, Ruter, Rutir, Ruther; Rudegerissa fem., Rudegerinne fem.; Reger, Robert, Rogar, Roger, Roland, Rolant, Ropelt, Ropert, ropracht, Rorand; Rubert, Ruland, Rulant, Rupert, Ruprecht, Rurant, Ruodland.
Rodeman; Rudel, rudil, Rudinger ,rude lin, Rudman; Robin, ropecius, Ropel, Robit; Rubel, rubin, Rubit, Rup, Rupecius; Rukel; Rulkin, Ruslin, Rucel.
Rode.
Lodgierz, Ludgierz, Rudgierz, Rudołt; Rudgierzowa fem.; Rüpert.
Rodow; Rydel; Rydl; Rudlewic; Ropek; Rubik, Rubisz, Rupek, Rupik; Rubinowic; Rulek, Rulko.
Romer: od nazwy miejscowej Röm ‘Rzym’; od nazw osobowych Römer, Rohmer, które można objaśniać następująco: ‘ktoś, kto odbył pielgrzymkę do Rzymu’; nazwy domostwa; imię chrześcijańskie Romanus; imie złożone Römer = Reimer < Raginmar; nazwa miejscowa Rom w Niemczech; średnio-wysoko-niemieckie romer ‘samochwała, blagier’.
Romer.
Rone: od nazwy miejscowej Rohne, pow. Weiβwasser, okręg Cottbus; od średnio-wysoko-niemieckiego rone, ron ‘ścięty pien drzewa’, w przenośni przezwisko człowieka nieokrzesanego, gburowatego’.
Rone.
Ronek, Ronko, Ronusz.
Ronhaltier: - nazwa zagadkowa: może od średnio-wysoko-niemieckiego runt, średnio-niemieckiego ront ‘okrągły + od średnio-wysoko-niemieckiego hal ‘zasłona, powłoka; łuska, łupina’ + od średnio-wysoko-niemieckiego tier ‘zwierzę’, co można objaśnić ‘zwierzę pokryte okrągłą łuską, osłoną’.
Ronhaltier, Ronhalter.
Ror: od nazwy miejscowej lub terenowej Rohr od średnio-wysoko-niemieckiego rör ‘trzcina’; od nazwy miejscowej Rohr, pow. Suhl, okr. Suhl; oraz Rohr, dziś Trzcinno, woj. słupskie; Por też Rorach.
Rorman.
Ror.
Rorach, Rorich: od nazwy terenowej od średnio-wysoko-niemieckiego rörich ‘zarośla trzcinowe, sitowie’.
Rorech.
Rorau: od polskiej nazwy miejscowej Rorow, niemieckiej Rohrau, dziś Grodziszów, gmina Święta Katarzyna, woj. wrocławskie. Por. Rorow (nazwy odmiejscowej).
Rorau, Rorow.
Rorbach: od nazwy miejscowej Rohrbach.
Rorbach.
Rosem(e): od średnio-wysoko-niemieckiego roseme, rosem ‘piegi; plama; skaza’.
Rosem(e).
Rosom(e); Rozome, Rosum(e), Rozume, Rozum.
Rosenberg: od nazwy miejscowej Rosenberg, dziś Rożnowice, gmina Biecz, woj. krośnieńskie, por. Rozenberg.
Rozenberg, Rosenberg, Rozenbark, Rosambark.
Rosenkrantz: od średnio-wysoko-niemieckiego rosenkranz ‘wieniec z róż’, także ‘różaniec’.
Rozenkranc, Rosenkranz.
Rosenlecher: przezwisko od wyrażenia rösen lachen ‘przyjaznym spojrzeniem powodować kwitnięcie róz’; od średnio-wysoko-niemieckiego rosenlachende ‘ktoś o kwitnącym wyglądzie’.
Rozenlecher, Rosenlecher.
Rosner: od nazwy miejscowej Rosen.
Rozner, Rosner.
Ros(s): od Röso < od starowysoko-niemieckiego Rödso < Hrosso, to od średnio-wysoko-niemieckiego ros, ors ‘rumak bojowy; także koń pociągowy’i w drugim człone od imienia chrześcijańskiego Nickel < Nicolaus, zob. Mikołaj.
Rosnikel, roznikiel.
Rossberg: od bardzo licznych nazw miejscowych Roβberg na terenie Niemiec, szczególnie w Górnej Saksonii.
Rosbark.
Rozbark.
Rostuscher: od średnio-wysoko-niemieckiego rostücher, rostiucher ‘handlarz końmi’.
Rostuszer.
Roszagel: od średnio-wysoko-niemieckiego roszagel ‘koński ogon’.
Roscagel, Roscagil.
Rot, Rote: od średnio-wysoko-niemieckiego röt ‘czerwony, rudy, rudobrody, w przenośni także fałszywy, podstępny’.
Rotkaspar, Rotkasper, Rotmertin, Rot(e)nicze, Rotnikel, Rotnikiel, Rotnikil; Rothals.
Rotman.
Rot, Rochen, rote.
Rotmanowa.
Rotenburg: od nazwy miejscowej Rothenburg, dziś miasto Czerwińsk, woj. zielonogórskie; por. Rotemborg (nazwy odmiejscowe).
Rotembork, Rotemborg, Rotenborg, Rotembark, Rotembarg, Rotenberg, Rotemburg, Rotenburg, Rotombarf, Rotomborg.
Rotynborg; Rotembergow, Rotemborkow, Rotenborkow, Rotemborkowa fem., Rotenborkowa fem., Rotenburkowa fem.
Rotgiesser: od nazwy zawodowej Rotgieβer ‘wytapiacz miedzi, też ludwisarz’ (od średnio-wysoko- niemieckiego röt ‘ czerwony’ + gieзen ‘wytapiać, przetapiać’).
Rotgisser.
Rother por. Rod.
Rozbark por. Rossberg.
Rozenberg por. Rosenberg.
Rozenkranc por. Rosenkranz.
Rozenlecher por. Rosenlecher.
Rozner por. Rosner.
Roznikiel por. Ross.
Rube: od średnio-wysoko- niemieckiego ruobe, rüebe ‘rzepa’.
Rube.
Ruber: od nazwy miejscowej Rüber k. Koblencji; od górnoniemieckiego Ruber = Rubner, Rübner = Rübenbauer ‘hodowca rzepy’. Por. Rube.
Ruber.
Rubitz: od nazwy miejscowej Rubitz, pow. Ribnitz-Damgarten okręg Rostock.
Rubic.
Ruck: od staro-wysoko-niemieckiego hruoho ‘gawron, sójka’; od określenia topograficznego w znaczeniu ‘wielka rozległa wyżyna’; od średnio-wysoko- niemieckiego rucke ‘grzbiet, plecy, tył’. Por. też odapelatywne Rukała.
Ruckus, Rukusz.
Rukiel; Rukielczyna fem.
Rum: od staro-wysoko-niemieckiego hruom, starosaskiego hröm ‘sława, chwała; od średnio-wysoko- niemieckiego ruom, ruon ‘chwała, pochwała’ sława, honor, świetność’.
Rum part, Rumpert, Rumfart; Romelt, Romfart.
Rumołt, Rumpołt; Rombołt.
Rumek, Rumko, Rumlik; Romiej, Romieja, Romlik; Romołkowic.
Rumpna, Rumna, Rumma, Runna, Rumpno, Rumno.
Runge: od średnio-wysoko- niemieckiego runie ‘drążek, podpora z boku wozu’; przezwisko woźniców.
Runga.
Rus: od rus ‘grubianin, gbur’.
Ruskolbe. Por. Kolbe.
Rütel: od średnio-wysoko- niemieckiego riute ‘kawałek ziemi, który uzyskany został po wykarczowaniu lasu’; od średnio-wysoko- niemieckiego riutel, rutel ‘rękojeśc u pługa’. Por. też Rüteling.
Rytling.
Rytel.
Rüteling: od rütelinc ‘sztylet’. Por. też Rütel.
Rytling.
Rydburg por. Riedeberg.
Ryman por. Rin.
Rymer por. Riemer.
Rynbaba: od średnio-wysoko- niemieckiego ringe, ring ‘lekki, łatwy, wesoły, beztroski’ + zapożyczone ze słowiańskiego średnio-wysoko- niemieckiego apelatywu babe ‘stara kobieta, baba’.
Rynbaba, Rymbaba.
Rynd por. Rind.
Rysz por. Risch.
Rytel por. Rütel.
Rytling por. Rüteling.
Rytmaj: od średnio-wysoko- niemieckiego riet ‘karczowisko’ + meier ‘gospodarz’; zatem Rietmeier, Rietkötter ‘ktoś zamieszkały na miejscu wykarczowanym’.
Rytmaj.
Rytowa: fem. por. Rid.

S

Sachse: od nazwy etnicznej Sahso ‘Sas’; od nazwy bóstwa germańskiego Tiwaz, zwanego też Sachsnot, którego bronią był krótki miecz (sahs), później ulubiona broń Sasów; od imion złożonych z pierwszym członem Sachs-. Por. Sas, Sasin.
Saks.
Saksa.
Sak: od średnio-wysoko- niemieckiego sac, -ckes ‘worek, torba; także żołądek, brzuch’ Por. Bir.
Birsak, Birszak.
Sal: od staro-wysoko-niemieckiego sal ‘sala, hala’ albo od staro-wysoko-niemieckiego salo, germańskiego salwa ‘ciemny, czarny’.
Zalmut, Salmut.
Zalmar, Salmar.
Salz: od średnio-wysoko- niemieckiego salz ‘sól’; przezwisko człowieka, który w jakiś sposób miał do czynienia z solą, np. ‘warzelnik, sprzedawca soli’; od licznych nazw miejscowych Salz, Salzo; od przezwiska Salzenbrodt ‘sól i chleb’, por. Brot.
Zalcenbrot.
Salc, Zalc, Zalcer, Zelcer, Zelcyr.
Salczyc.
Sambach: od nazwy miejscowej Sambach, pow. Őlsnitz, okręg Chemnitz; od nazwy miejscowej Sambach, dawniej Sandbach.
Sambach, Zambach.
Sand: od germańskiego santha, od gockiego sanths, od staro-wysoko-niemieckiego sand ‘prawda’. Baza rekonstruowana z drugiego członu imienia złożonego Olsand.
Olsand.
Sanne: od imienia Osanna, wariantu imienia Susanna, pod wpływem liturgicznego Hosanna.
Sanna fem., Sanne.
Sara: od staro-wysoko-niemieckiego saro, gisarawi ‘rynsztunek bojowy’.
Saramek, Salamon, Zaramek, Zaramon.
Sarworchte: od średnio-wysoko- niemieckiego sarwürthe, sarworthe ‘płatnerz’.
Zarworcht, Sarworcht, Zarwort, Sarwort.
Sauer: od średnio-wysoko- niemieckiego sür, süwer ‘kwaśny, cierpki, ostry; okrutny’. Zapisy z naglosowym z- odnoszą się do średnio-wysoko- niemieckiego zouwer ‘sukiennik’.
Sauer, Souer, Sawer, Sower, Sowir, Zauer, zouer, Zawer, Zower, Zowir.
Schachner: od średnio-wysoko- niemieckiego schache ‘parcela leśna’.
Schachner, Schechner, Szechner.
Schächte: od średnio-wysoko- niemieckiego schacht ‘szyb, sztolnia w kopalni’ albo schaht ‘polana leśna’; od dolnoniemieckiego schacht = od średnio-wysoko- niemieckiego schaft ‘trzonek lancy, włócznia’.
Szechta.
Schader: od średnio-wysoko- niemieckiego schade ‘szkodnik’.
Szader, Schader.
Schaf: od średnio-wysoko- niemieckiego schäf ‘owca’, od średnio-dolno-niemieckieg schäp ‘owca’.
Szaf, Schaff, szof, Schoff, Schap.
Schaffen: od średnio-wysoko- niemieckiego schaffen ‘postarać się, dostarczyć’.
Szafrot.
Schakel: od starofryzyjskiego skäk, średnio-dolno-niemieckiego schäk ‘grabież, rabunek, zdobycz’; od średnio-wysoko- niemieckiego sac ‘torba, worek; też brzuch, żołądek’.
S(z)akel.
Schaldorf: od nazwy miejscowej Schalldorf w Górnej Bawarii.
Szaldorf.
Scham: od staro-wysoko-niemieckeigo scama ‘wstyd’. Por. Brecht.
Szambert, Schambert.
Schamel: od średnio-wysoko- niemieckiego schamel, schemel ‘wstydliwy’, jako przezwisko człowieka skrytego, powściągliwego’. Por. też odapelatywne Zemła.
Szamełka, Szomełka, Żamełka.
Szamel, Szomła.
Schar: od staro-wysoko-niemieckeigo scara ‘hufiec, oddział’; od średnio-wysoko- niemieckiego schar ‘cięcie, żęcie, plon; oddział wojska; także pańszczyzna’.  Por. Scherer.
Szarlung.
Szarar.
Scharfenberg: od licznych nazw miejscowych Scharfenberg, np. Scharfenberg, pow. Miśnia, okręg Drezno; Scharfenberg, dziś Ostrogóra, gmina Tolkmicko, woj. elbląskie.
Szarfenberk, Scharfenberg, Szarfemberk.
Scharlei: od średnio-wysoko- niemieckiego scharleie, scharlei = scharlach = scharlät ‘materiał z czystej, mocno czerwonej wełny’.
Szarlej, Szerlej.
Szarlejowa fem.
Schart: od średnio-wysoko- niemieckiego schart ‘rozcięty, szczerbaty, okaleczony, ranny’.
Szart.
Schatz: od średnio-wysoko- niemieckiego schab, schatz ‘wyszlifowany metal szlachetny, skarb’. W odneisieniu do czloiweka: ‘osoba lubiana przez wszystkich, znana z uprzejmości i szczodrobliwości’.
Szac.
Schaum: od średnio-wysoko- niemieckiego, średnio-dolno-niemieckiego schüm, schoum ‘piana’.
Szauma.
Schauspiel: od średnio-wysoko- niemieckiego schouwespiel ‘widowisko sceniczne’.
Szauszpil, Schauspiel.
Scherer: od średnio-wysoko- niemieckiego schächaere, schaechaere ‘rozbójnik, rabuś’, por. Schachner.
Schecher, Schächer.
Scheffer: od średnio-wysoko- niemieckiego schaeffaere, schaeffler, scheffer ‘twórca, sprawca, zarządca, dozorca’ albo schaefaere, schaefer ‘ owczarz’.
Szefer, Schäffer.
Scheffler: od średnio-wysoko- niemieckiego scheffelaere, schefeler ‘bednarz’.
Scheffler.
Scheide: od średnio-wysoko- niemieckiego scheidaere, scheider, scheide ‘ten, co coś rozdziela, sędzia rozjemczy, lub ten, co wyrabia pochwy na miecze’.
Szejde.
Scheiden: od średnio-wysoko- niemieckiego scheiden ‘oddzielać, rozdzielać, dzielić’ i schiden ‘to samo’. Por. Mantel.
Scheidemantel, Scheidemantil.
Szejdemantyl.
Scheiner: od średnio-wysoko- niemieckiego schiune, schiun ‘stodoła’.
Szejner, Scheiner.
Schelb: od średnio-wysoko- niemieckiego schel, -lwes ‘człowiek zezowaty’.
Szelbowic(z).
Scheler: od średnio-wysoko- niemieckiego schal, schale, schäle ‘łuska, łupina, skórka’; od średnio-wysoko- niemieckiego schëlch ‘’zezowaty, ukośny, krzywy’.
Szeler, Scheler.
Schell: od średnio-wysoko- niemieckiego schel, -lles ‘głośny, wybuchowy, łatwo się zapalający’; przezwisko człowieka wpadającego w gniew z byle przyczyny’. Por. Selman, Scholl.
Szelman.
Scherer: od średnio-wysoko- niemieckiego schëraere, schërer ‘postrzygacz sukna, balwierz’. Por. Schar.
Szerer, Scherer.
Schermer: od średnio-wysoko- niemieckiego schirmaere, schërmaere, schërmer ‘szermierz, fechmistrz’; od średnio-dolno-niemieckiego schermer ‘fechmistrz, potem też grajek, muzykant’.
Szermer, Schermer.
Szermar, Szyrmar; Szermerowa fem., Szyrmarowa fem.
Schertel: od średnio-wysoko- niemieckiego schart ‘m. in. także roślina’.
Schertel, Szertyl, Schertil.
Schick: od średnio-wysoko- niemieckiego schicken ‘zachowywać się’; od średnio-wysoko- niemieckiego schiec ‘krzywy, w odniesieniu do kształtu; przewrotny, w odniesieniu do charakteru’.
Schikel, Szykiel.
Schildberg: od nazwy miejscowej Schildberg, pow. Kazanów, gmina Strzelin, woj. wrocławskie. Por. Szyldberg.
Szyldberg.
Schilde: od nazwy miejscowej Schilde, pow. Perleburg, okręg Schwerin.
Schildo, Schilder, Schildinne fem., Szyldo, Szylder.
Szyldow, Szyldowa fem.
Schilling: od średnio-wysoko- niemieckiego schillinc ‘szyling, moneta’, spolonizowane w okresie staropolskim ‘szeląg’.
Schilling, Szeling.
Szyling, Szelingowic.
Schimmeler: od nazwy miejscowej Schimmel, pow. Naumburg, okręg Halle lub powiat Schwarzenberg, okręg Chiemnitz.
Schimmler.
Szymler.
Schindel: od średnio-wysoko- niemieckiego schindel ‘gont’, od schindeler ‘gonciarz’. Por. Szyndel.
Schindel, Schymdel, Schindeler.
Szyndel, Szyndler, Szyndeler, Szynlar, Szyldar; Szyndlarowa fem., Szyndlarowicz.
Schinnal: od przezwiska złożonego Schinnagel. Por. Szynal.
Szynal.
Schipper: od średnio-dolno-niemieckiego schippere, schipper < schiphëre ‘właściciel i dowódca statku, później też żeglarz, marynarz’.
Schipper, Szyper.
Szyperk.
Schlager: od średnio-wysoko- niemieckiego slac, -ges ‘kawałek lasu przeznaczony do wycięcia lub prześwietlenia’; od średnio-wysoko- niemieckiego sleiger ‘woalka, chustka na głowę’.
Szlager, Schlager, Szleger.
Schlam: od średnio-wysoko- niemieckiego slam ‘muł, błoto, bagno’. Por. też Szlam.
Szlam, Schlam.
Schlange: od średnio-wysoko- niemieckiego slange masc., slange fem. ‘wąż, smok; także wąż w raju = diabeł’. Por. Śląg (odapelatywne).
Szlang.
Szlangowa fem., Szlangowic.
Schlaupitz: od nazwy miejscowej Schlaupitz, Slupisch, Schlaupitz, Slupicz, dziś Słupice, gmina Pakosławice, woj. opolskie i Słupice, gmina Łagiewniki, woj. wrocławskie.
S(z)laupic(z).
Schlegel: od średnio-wysoko- niemieckiego slegel ‘przyrząd do uderzania, pałka, drąg, młot górniczy’.
Schlegel, S(z)legil, Schlegil.
Schleituch: od średnio-wysoko- niemieckiego sleirtuoch ‘woalka, chustka na glowę’, por. S(z)lajtuch.
S(z)laituch.
Schlepen: od średnio-dolno-niemeickiego slëpen ‘wlec, ciągnąć’. Por. Kogel.
Schlepkugel, S(z)lepkugil, S(z)lepko gil, Schlepkogelinne fem.
S(z)lep kugiel, S(z)lepkogiel; S(z)lepkuglowa fem.
Schlepnel: od nazwy osobowej Slepner, od średnio-dolno-niemeickeigo czasownika slëpen ‘wlec, ciągnąć, chodzić wolno’.
Schlepnel, S(z)lepnyl.
Schlosnar por. Schlosser.
Schlosser: od średnio-wysoko- niemieckiego sloззar ‘ślusarz’, por. Ślosarz.
Szlosar, Szlosnar, Szlossar.
Schmäch: od średnio-wysoko- niemieckiego smaehe ‘mały, niepokaźny, mało warty, zły’.
S(z)mach.
S(z)machowic.
Schmalz: od średnio-wysoko- niemieckiego smalz ‘smalec, tłuszcz’. Por. S(z)malc.
Koszmalc, Kuszmalc, Kuszmalec.
S(z)malc, Schmalz, S(z)melc, Schmelz, Schmoz, Schmolc.
Schmelzer: od średnio-wysoko- niemieckiego smëlzer ‘wytapiacz’; ‘ten, kto sprzedaje tłuszcze’; od nazwy miejscowej Schmelze.
S(z)melcer(z).
Schmender: od średnio-wysoko- niemieckiego czasownika smenden ‘zbierać z mleka śmietanę’, forma przezwiskowa od smant ‘śmietena’; S(z)mender.
Schmer: od średnio-wysoko- niemieckiego smër ‘tłuszcz’.
S(z)merszenejder, Schmerschneider.
Schmerl: od średnio-wysoko- niemieckiego smërl, smërle, smarle ‘śliz, kiełb’; od średnio-wysoko- niemieckiego smerle, smerling ‘trznadel’.
S(z)merlin, Schmerlin.
S(z)merl, Schmerl.
Schmetzer: od średnio-wysoko- niemieckiego smetzer ‘gaduła’; także ‘oszczerca’.
Szmecer, Schmetzer, Schmetzerinne fem.
Szmecar, Szmecerowa fem.
Schmidefelt: od nazwy miejscowej Schmiedefeld, Schmidefelt, Smedfeld na Śląsku.
Szmitfelt, S(z)metfelt.
Schmit: od apelatywu średnio-wysoko- niemieckiego smid, -des ‘rzemieślnik wykonujący przedmioty z metalu, kowal’.
Elenschmid,Fejls(z)med., Kuszmit.
S(z)medel, S(z)medil, Szmidel, Smigiel.
Szmit, Szmid, Schmied, S(z)met, S(z)med.
Szmitek, Szmeda, S(z)meda.
Schmitte: od średnio-wysoko- niemieckiego smitte, od średnio-dolno-niemieckiego smede ‘kuźnia’.
S(z)meterer, S(z)metrer, S(z)materer, S(z)mithus, S(z)mithaus, S(z)methaus.
S(z)matyrer.
Schmolner: od nazwy miejscowej Schmollen na Śląsku.
Schmolner, Smolner.
Schnak: od średnio-wysoko- niemieckiego snake ‘komar’.
S(z)nak.
Schne(e)berg: od licznych nazw miejscowych Schneeberg na terenie całych Niemiec, na Śląsku osada pod Śnieżką.
Schneeberg, Szneberk, Schneeberg.
Schneider: od średnio-wysoko- niemieckiego snidaere, snider ‘ten, co coś odcina, krawiec’.
S(z)najder, S(z)neider, Schneider.
Schnell: od średnio-wysoko- niemieckiego snël, -lles ‘szybki, żwawy, mocny, dzielny’.
S(z)nel, S(z)nal.
Schober: od średnio-wysoko- niemieckiego schober ‘sterta, stóg’.
Schober, Szobir, Schobir.
Szobrowa fem.
Scholl: od średnio-wysoko- niemieckiego scholle ‘gleba, skiba, gruda ziemi, skiba, rola’.
Scholman, Szolman.
Szolej.
Szolewic, Szolowic, Szolwic.
Scholz por. Schultheiss.
Schön: od średnio-wysoko- niemieckiego schoene, schoen ‘piękny, wspaniały’.
Schön masc., Szen, Schöne fem., Szen, Schönpeter, Szenpeter, por. Piotr.
Szenwic, Szenowic.
Schönberg: od licznych nazw miejscowych Schönberg na całym obszarze Niemiec, a także w dzisiejszych polskich województwach północnych i zachodnich. Por. Schomberg (nazwy odmiejscowej).
Schomberg, Schonberg.
Schönborn: od licznych nazw miejscowych Schönborn na Śląsku na terenie Wschodnich Niemiec.
Szenbor, Szenbosz, szenborus; Szönborowa fem., Szonyborowa.
Schöps: od średnio-wysoko- niemieckiego shopз, schöpз ‘baran, pozyczka ze słowiańskiego skopiec.
Schöps.
Szepc, Scheps.
Schorf: od średnio-wysoko- niemieckiego schorf ,schorpf ‘strup, parch’.
Szorf.
Schotorf: od wschodniofrankońskiej nazwy miejscowej Schottroff.
Schotrof.
Schott: od średnio-dolno-niemieckiego schotte, od wczesnoniemieckiego schott ‘ wędrowny kramarz albo szkocki domokrążca’; od nazw miejscowych i nazw domostw Schott; od średnioniemieckiego schot ‘rygiel, zasuwka, zamek, drewniana ściana, urządzenie do zamykania’, od średnio-wysoko- niemieckiego schot ‘zabrudzony, brudny’, od nazwy etnicznej Scotus. Por. Sot.
Szot.
Szotow.
Schram(m): od średnio-wysoko- niemieckiego schram ‘głęboka rana na ciele, blizna’; od średnio-dolno-niemieckiego schram ‘szczelina, nacięcie’; od znaczenia topograficznego ‘szczelina skalna, parów, wąwóz’; od Schrammel, Schremmel = Schramm przezwisko człowieka ‘o widocznej bliźnie’. Por. też odapelatywne Szram.
Schram, Szram, Szramelm Schrammel, Szremel, Schremmel, Szremil, Schremmil, Szromel, Schrom(m)el.
Schrank: od średnio-wysoko- niemieckiego schranc, schranke ‘bariera, zapora, ogrodzenie, krata’. Por. też Szrank.
Szrank, Schrank.
Szranek.
Schrat: od średnio-wysoko- niemieckiego schrat, schrate ‘skrzat, diabeł leśny’.
Szretel.
Schröder: od średnio-dolno-niemieckiego schroden ‘ciąć coś za pomocą nożyczek’; ‘nazwa wykonawcy czynności’.
Schreder, Schöder ,Schreider, Szreder, Szrejder, Schröder.
Szrodar.
Schrolle: od średnio-wysoko- niemieckiego schrolle ‘bryła, gruda, rola’; przezwisko grubianina.
Schrolle.
Szrola.
Schropp: od średnio-dolno-niemieckiego schrape ‘zgrzebło’; od od średnio-wysoko- niemieckiego schorpe ‘skorpion, także żółw’.
Szrop, Schropp.
Szropa; Szropowic.
Schrot: od średnio-wysoko- niemieckiego schröt ‘cięcie rana; także coś uciętego, np. kloc’; też od polskiego szrot ‘śrut, mąka śrutowa’.
Schrot, Szrot, Schrott.
Schubert: od średnio-wysoko- niemieckiego schuowürthe ‘szewc’.
Schubart, Schubert, Schubirt, Schuwart, Schuwirt; Szubert, Schubert, Szubart, Schubart, Schubirt, Szuwart, Schuwart, Szuwirt, Schuwirt.
Schu(ch): od średnio-wysoko- niemieckiego schuoch, schuo ‘but, trzewik’. Drugi człon złożenia przezwiskowego Wendenschu ‘przezwisko nadawane szewcom’. Por. Wenden.
Wendenszu.
Schuch, Szuch.
Schudner: od średnioniemieckiego schudern, od średnio-dolno-niemieckiego schudden ‘trząść się, dygotać, potrząsać’.
Schudner, Skudner.
Schüfner: od średnio-wysoko- niemieckiego schuofe ‘naczynie do czerpania, wiadro na wodę’, od dolnoniemieckiego Schoppenhauer ‘rzemieślnik wyrabiający duże chochle dla piwowarów’.
Szufnarowa fem., Szywnarowa fem.
Schuler: od średnio-wysoko- niemieckiego schuolaere, schüller ‘uczeń, student’.
Schuler, Szuler.
Schultheiss: od średnio-wysoko- niemieckiego schutheiзe ‘ten, który zlecał wykonanie zobowiązań lub świadczeń, sołtys, wójt’; od średnio-dolno-niemieckiego schuthete, schulete, schulte ‘to samo’. Por. odapelatywne Szołtys.
Szotel.
Szolt, Scholt, Scholteis, Scholtes, Szolc, Scholz, Szult, Schult, Schultes, Schultis, Szulc, Schulz.
Schumer: od średnio-dolno-niemieckiego schumer ‘urwis, nicpoń, włóczęga’. Por. Schummer.
Szumer.
Schurgast: os nazwy miejscowej Schurgast, dziś Skorogoszcz, gmina Lewin Brzeski, woj. opolskie.
Szurgost.
Schurnagel: od złożenia przezwiskowego Schurznagel, por. Schurz, Nagel; od średnio-wysoko- niemieckiego scharnagel ‘gwóźdź służący do mocowania gontów lub desek’; od średnio-wysoko- niemieckiego schurhagel ‘deszcz z gradem’.
Szurnagel.
Schurz: od średnio-wysoko- niemieckiego schurz ‘obcięty, krótki’. Por. Szorc.
Schorz, Schurz, Szorc, Szurc.
Szorcewicz.
Schuster: od średnio-wysoko- niemieckiego schuochstaere, schuosuter ‘szewc’, por. Szust.
Schust, Schüstel, Schuster, Szust, Schuster, Szustel, Szuster.
Szustek.
Szustowic.
Schüten: od średnio-wysoko- niemieckiego schüten, schütteln ‘potrząsać głową’. Por. Kopf.
Szutenkop.
Schutter: od nazwy wodnej Schutter albo nazwy miejscowej Schuttern, Schutter k. Münster.
Szutro.
Schüttler: od nazwy miejscowej Schüttlau, dziś Żuchlów, gmina Niechlów, woj. leszczyńskie.
Szytlar.
Schutz: od średnio-wysoko- niemieckiego schuz ‘otoczenie groblą, spiętrzenie wód, ochrona, osłona’.
Schutz, Szuc.
Schutzlich: od średnio-wysoko- niemieckiego schuzlich ‘ochraniający’.
Szuclich.
Schwab: od nazwy etnicznej średnio-wysoko- niemieckiego Swäp, Swabe ‘Szwab’, por. też. Szwab .
S(z)wab, Schwab, S(z)web, S(z)wew, S(z)wob.
Schwager: od średnio-wysoko- niemieckiego swäger ‘szwagier’.
S(z)wog(i)er.
Schwalke: od średnio-dolno-niemieckiego swal(e)ke ‘jaskółka’.
Szwałek, Szwałko.
Szwałka.
Schwan: od średnio-wysoko- niemieckiego, od średnio-dolno-niemieckiego swan, swane ‘łabędź’.
Schwan, Szwan, S(z)wan.
Schwarz: od średnio-wysoko- niemieckiego schwarz ‘czarny, ciemnego koloru’.
Schwarz, Schwarzhensel, Schwarz Mathis, Schwarz Niclas, Schworzpenschkinne fem., Szwarc, Szwarcbek, Szwarcbeke, Szwarce, Szwerce, Szwarchans, Szwarchensel, Szwarcpieszko, Szwarcpieszek, Szworcpieszko, Szworcpaszkowa fem., Szworcpieszkowa fem.
S(z)warcpiesz, S(z)worcjurga; Schwarz Matysowa fem.
Schwarzburg: od nazwy miejscowej Schwarzburg, ze średnioniemieckim burg >borg.
S(z)warcbork.
Schwarzendorf: od niemieckiego tłumaczenia nazwy wsi Czarna Wieś, wówczas pod Krakowem. Por. S(z)warcyndorf (nazwy osobowe odmiejscowe).
S(z)warcendorf, S(z)warcendorfer, S(z)warcyndorf, S(z)warcyndorfer.
Schwedler: od średnioniemieckiego sweideler, swedeler ‘torba, worek skorzany, tłumok podrózny’.
S(z)wedler, Schwedler.
Schwein: od średnio-wysoko- niemieckiego swin ‘świnia (symbol lenistwa, prózności; płodności)’.
S(z)wejn, Schwein.
Schwel(l): od średnio-wysoko- niemieckiego swëlle ‘obrzęk, opuchlizna, guz’.
S(z)wel.
Schwen: od imienia duńsko-szwedzkiego Sven ‘chłopiec, pachołek’; od średnioniemieckiego swën, swëne ‘pasterz, szczególnie świniopas’.
S(z)wen.
Schwend: od nazwy miejscowej lub terenowej Schwende (od średnio-wysoko- niemieckiego swende ‘kawałek ziemi pozyskanej po wykarczowaniu lasu’).
S(z)wend.
Schwenzer: od średnio-wysoko- niemieckiego czasownika swanzen ‘wałęsać się wokoło, także poruszać się wytwornie, zgrabnie’).
S(z)wenzer, S(z)wenzner, S(z)wenzer.
Schwertel: od średnio-wysoko- niemieckiego swërtel, swërtele ‘lilia wodna, kosaciec’; swërtelin, swërtel , swert ‘miecz’.
S(z)wertel, S(z)wertyl.
Schwester: od średnio-wysoko- niemieckiego swester ‘siostra rodzona lub zakonna’.
S(z)wastergut, S(z)wistergut.
Schwid: od staro-wysoko-niemieckiego swidan ‘płonąć, palić się’; w nazwach osobowych w znaczeniu ‘błyszczeć’.
Swidgerus, Swaiboldus, Swebaldus.
S(z)weipołt; S(z)wejpołtowa fem.
Schwinde: od średnio-wysoko- niemieckiego swinde, swint ‘gwałtowny, okrutny, zły, niebezpieczny’; może także od nazwy miejscowej Schwinde.
Schwinde, S(z)winde.
Schwinge: od średnio-wysoko- niemieckiego swinge ‘narzędzie do obtłukiwania i młócenia lnu lub konopi; tłuczek do oddzielania ziarna ze zbóż’.
Schwinge, S(z)winge.
Schwitzer: od nazwy etnicznej Schwizer ‘Szwajcar’; ‘ktoś pochodzący z kantonu lub miasta Schwyz w Szwajcarii’; od Schweisser ‘spawacz’. Por. też Szwicer (nazwiska pochodzące od etników).
Schwitzer, S(z)wicer.
Seckel: od średnio-wysoko- niemieckiego seckel ‘sakiewka’.
Sekel, Zekel, Sek(i)El, Sekil, Zekiel, Zekil.
Segler: od średnio-wysoko- niemieckiego seler ‘żeglarz’; od Segler ‘ten, co wyrabia żagle’; od średnio-wysoko- niemieckiego segelaere ‘gaduła’. Por. odapelatywne Ziegel i Żeglar(z).
Zeglar, Żeglar(z).
Seidel por. Sig.
Seidenhafter: od średnio-wysoko- niemieckiego seidenhafter, seidenhefter ‘ten, który haftuje na materiałach z jeswabiu’.
Seidenhafter, Zejdenhafter.
Zejdenhefterowa fem., Zejdynhefterowa fem.
Seidlitz: od nazwy miejscowej Seidlitz, dziś Siedlice, gmina Pokój, woj. opolskie.
Seidlic, Zeidlic.
Seiler: od średnio-wysoko- niemieckiego seiler ‘powroźnik’.
Seiler, Zeiler.
Seitler:
Seitler, Zeitler.
Seldner: od średnio-wysoko- niemieckiego seldener’ posiadacz mieszkania, domu, zajazdu; podnajemca’.
Salnar, Selnar, Zalnar, Zelnar.
Seler: od średnio-wysoko- niemieckiego sil, sile, sële ‘powróz, rzemień, uprząż dla zwierząt pociągowych’.
Seller, Selert, Zeler, Zelert; zelmach.
Sellar, Zelar.
Selfar por. Selpher.
Selig: od średnio-wysoko- niemieckiego saelec, saelic ‘dobrze ułożony, szczęśliwy, błogosławiony’. Por. Herman.
Hermenzelig; Hermenzelich.
Hermenzelingowa fem.
Selmach por. Seler.
Selman: od średnio-wysoko- niemieckiego sële ‘dusza’.
Selman, Zelman; Szelman.
Selphart: od średnio-wysoko- niemieckiego sëlphart ‘egoista’.
Selpart, Zelpart.
Selphner: od średnio-wysoko- niemieckiego sëlphar, sëlpherre ‘sobiepan, człowiek samowolny’.
Selpher, Selfir, Zelfir.
Selphar, Selfar, Zelfar, Selpar, Zelpar.
Sembok por. Simböck.
Sender: od nazwy miejscowej Sende(n) w Westfalii; od imienia Alexander; od średnio-wysoko- niemieckiego sennaere, senne ‘pasterz alpejski’.
Sender, Zender.
Senner: od średnio-wysoko- niemieckiego sennaere ‘pasterz, dojarz, wytwórca serów’.
Senner, Zenner.
Setzer: od średnio-wysoko- niemieckiego setzer ‘rzeczoznawca, urzędnik ustalający wysokość podatków’.
Secer, Zecer, Zecyr, Secyr.
Sicher: od średnio-wysoko- niemieckiego sicher ‘bez strachu, bez wątpliwości, bez troski’.
Sicher, zycher, Sycher.
Sid: od starosaskiego sidu, staro-wysoko-niemieckiego situ ‘zwyczaj, obyczaj’. Por. Sind.
Sidmar.
Zydram, Żydmar.
Sieben: od średnio-wysoko- niemieckiego siben, sëben, suben, süben ‘siedem’. Baza rekonstruowana z pierwszego członu, jak i całego przezwiska: Septemhopes = Sebinwirt ‘ten, który ma wiele gości’; por. Wirt.
Sebenwirt, Zebenwert, Zebenwirt.
Zybenwirt.
Siffler: od nazwy osobowej Siffler nie znanej słownikom niemieckim.
Siffler, Zyfler.
Sig: od starosaskiego sigi, staro-wysoko-niemieckiego sigu ‘zwycięstwo’, albo germańskiego sigis ‘to samo’.
Sigismund, Sigesmund, Sismund, Sismondi, sigismundissa fem.; Siger, Sigfirt, Sigmar, Sigesmuntinne fem.; Sobold, Sibol < Sibold; sifirt; Sefirt, Sebot, Seifret, Seifrit, Zejbot, Zejfrat, Sejfret; Saifret, Saifrit, Zajfret, Sinbert, Sinwirt.
Sajc, Seitz, Sitz, Zajc, Zejc; Seidel, Seidil, Sidel, Sidelmann, Sidil, Sidilin, Sidilman.
Zyger, Zygart, zygfryt, Zygmar, Zygmint, Żygmont, Zygmunt, Żygmunt, Zygmut, Żygmut.
Zyger, Zygart, Zygfryt, Zygmar, Zygmont, Żygmont, Zygmut, Żugmut, Zygartowa fem., Zygmintow, Żygmontow, Zygmuntow, Żugmuntow, Zygmuntowa fem., Żygmuntowa fem., Zygmuntowic, Żygmuntowic, Zygmuntowna fem., Żygmuntowna fem.; Sybot, Sybota, Zybart, Zybert, Zybolt, Zybol, Zygot, Zybota, Zybracht, Zybrzyd, Zyfryt, Zywrzyd, Zegart; Zebalt, Zebelt, Zebrzyd, Zefryt, Zegra, Zewalt, Zewart, Zewrzyd; Zebrzydowic, Zewrzydowa fem.; Zejfryt; Zajfryt; Zymbiert, Zynbiert, Zynwirt, Zyngwirt; Czesołt; Cyfryt.
 Zygin, Żygin, Zygusz, Żygusz, Zyka; Sybretko, subretko, Zyc; zycowa fem.; Sydylin; Zejdel, Zejdyl, Zydel, Zydyl, Zydelmann, Zydylman, Zydelin, Zydylin.
Por. Zygmunt.
Simböck: od nazwy miejscowej Simbach w Bawarii.
Sembok, Szembok.
Sind: od germańskiego sintha ‘droga, podróż, wyprawa wojenna’; od staro-wysoko-niemieckiego sind, sinda ‘wyprawa wojenna’ lub ‘ten, kto bierze udział w takiej wyprawie’.
Sindram.
Sinnreich.
Zymbram, Zymdram, Zyndram, Zyndrych, Zynreich, Zynrych; Zymbramowa fem.
Zynda.
Skunder por. Schunder.
Smolner por. Schmolner.
Sock: od średnio-wysoko- niemieckiego soc, socke ‘skarpetka’; suc, soc ‘ssanie; czas karmienia; sok’.
Zok, Żok.
Soldan: od średnio-wysoko- niemieckiego soldän ‘sułtan’; soldän, soldner ‘żołnierz zaciężny’.  Por. Sołtan.
Soldan, Zoldan; Sołdan, Zołdan.
Soldner: od średnio-wysoko- niemieckiego soldnaere, soldner ‘żołnierz zaciężny, najemnik’.
Zoldner, Söldner.
Sollman por. Zol.
Sommerstein: od nazwy miejscowej Sommerstein w Turyngii.
Sommerstein, komers(z)ten, komers(z)tejn, zomirs(z)tajn, Zomirs(z)tejn, Zumers(z)tejn.
Zomers(z)tyn.
Sonneborn: od nazwy miejscowej Sonneborn w dawnych Prusach Wschodnich, dziś Słonecznik, gmina Morąg, woj. olsztyńskie oraz Sonneborn, pow. Gotha, okręg Erfurt.
Zonmneborn.
Son(n)tag: od średnio-wysoko- niemieckiego sunnetac, średnioniemieckiego sonnetac ‘niedziela’.
Sonntag, Zontag, Zuntag.
Sorge: od średnio-wysoko- niemieckiego sorge ‘troska, zmartwienie, strach’; też od średnio-wysoko- niemieckiego sorgaere, sorger ‘ten, kto się o coś troszczy, stara; ktoś pełen trosk, nieszczęśliwy’.
Zorga.
Zorgow.
Sot: od średnio-wysoko- niemieckiego sot ‘nierozsądny, głupi’; od średnio-wysoko- niemieckiego, średnio-dolno-niemieckiego söt, -des ‘gotująca się woda; źródlo; studnia z żurawiem; źródło solne’.
Sot.
Span: od średnio-wysoko- niemieckiego spön ‘drzazga’.
Span, S(z)pen, S(z)pon.
Spange: od średnio-wysoko- niemieckiego spange ‘zasuwka, klamra’.
S(z)pango.
Spanus: od nazwy przezwiskowej, zdaniowej utworzonej od wyrażenia spanne üз ‘wyprzęgaj’, od ausspannen ‘wyprzęgać’.
S(z)panusz.
Sparen: od średnio-wysoko- niemieckiego sparn ‘oszczędzać’.
S(z)pargałt, S(z)pergałt.
Spe(e)r: od średnio-wysoko- niemieckiego spër ‘włócznia, też miara długości i symbol władzy państwowej’.
S(z)per, Speer.
Spelle: od nazwy miejscowej Spelle(n), pow. Lingen.
S(z)pelina.
Sperhose: od złożenia przezwiskowego Sörhase ‘tropiciel’ (od średnio-wysoko- niemieckiego spürn ‘tropić zwierzynę’ + hase, has ‘zając’; od Sperbuch, Sperhalp (od średnio-wysoko- niemieckiego sperren ‘zamknąć na zasuwkę, rozciągnąć, wydłużyć’ oraz  od średnio-wysoko- niemieckiego hose ‘poczochy’.
Szperhoze, Soerhose.
Szperhozowa fem.
Sperling: od średnio-wysoko- niemieckiego sperling ‘wróbel’.
S(z)perling.
Spiegel: od średnio-wysoko- niemieckiego spiegel ‘zwierciadło, wzór’.
S(z)pejel, S(z)pigel; S(z)pigil, S(z)pejel.
Spielberg: od bardzo licznych nazw miejscowych Spelberg < Spiegelberg, Spelberg < Spegelberg. Por. S(z)pelberg.
S(z)pelberg.
Spilman: od średnio-wysoko- niemieckiego spilman ‘grajek, muzykant, podróżujący śpiewak, kuglarz’, por. S(z)pilman.
S(z)pilman.
Spinel, Spilner: od średnio-wysoko- niemieckiego spinel, spinele, sille ‘wrzeciono, coś na kształt wrzeciona’.
S(z)pinal, S(z)pilner.
S(z)pinda.
Spinzer: od nazwy osobowej Spitzer ‘ktoś mieszkający na szczycie’; ‘robotnik w winnicy, który zajmuje się przycinaniem tyczek, na których pnie się winna latorośl’.
S(z)pincer.
Spitz: od średnio-wysoko- niemieckiego Spitz, spiz ‘spiczaste zakończenie, szczyt, wierzchołek’.
S(z)pic.
Sponder: od średnio-dolno-niemieckiego spön ‘wiór, drzazga, płaska łyżka, kopystka’.
S(z)pon(n)er.
S(z)ponar, S(z)punar.
Spot: od średnio-wysoko- niemieckiego spot ‘szyderstwo, drwina, także żart, figiel’.
S(z)pot.
Szpotka; Szpotowic.
Sprenzel: od średnio-wysoko- niemieckiego sprenze, sprenzelaere, sprenzel ‘modniś, fircyk’.
S(z)prancel.
S(z)pryncel.
Sprich: od średnio-wysoko- niemieckiego sprëchen ‘mówić, wypowiadać się’; od nazwy osobowej Sprich, Sprecher (od średnio-wysoko- niemieckiego sprechaere ‘deklamator wierszy, rzecznik, gaduła’).
Sprich, S(z)prych.
Spri(e)ss: od średnio-wysoko- niemieckiego spriзe ‘wiór, drzazga’. Por. też od średnio-wysoko- niemieckiego spireзe ‘pęd roślinny; także wypływ źródła’.
S(z)prysz.
Springer: od średnio-wysoko- niemieckiego springer ‘skoczek, tancerz, kuglarz’.
S(z)pringer.
Sprinz: od średnio-wysoko- niemieckiego sprinz ‘wyrastanie’.
Szprync(z)yn.
Spubrach: może od złożonej nazwy terenowej Spurbach (od średnio-wysoko- niemieckiego spor, spür, spur ‘slad, trop’ + bach ‘strumień, potok’.
S(z)purbach.
Stagar por. Stiger.
Stake: od średnio-dolno-niemieckiego stake ‘długa żerdź, tyka’.
S(z)tak.
Stal: od średnio-wysoko- niemieckiego stahel, stäl ‘uzbrojenie ze stali’. Por. S(z)tal.
S(z)tal.
S(z)tamberg por. Steinberg.
Staner: od nazwy osobowej Stenner < Stender (od średnio-wysoko- niemieckiego stender ‘słup, pal’).
Stanar.
Stange: od średnio-wysoko- niemieckiego stange ‘drąg, tyka’.
S(z)tang.
Star 1: od średnio-wysoko- niemieckiego star ‘szpak’. Por. Klang.
S(z)tarklang.
S(z)tar.
Star 2: pochodzenie zagadkowe; może od zrekonstruowanego członu imienia złożonego Star.
Starbołtowa fem.
Starbołtowa fem. por. Star 2.
Starkittel por. Storre, Kittel.
Starklang por. Star 1, Klang.
Stäuber: od średnio-wysoko- niemieckiego stouben, stöuben ‘wzniecać kurz; w przenośni też upijać się’. Stauber uważa się też za przezwisko młynarza ‘ten, kto wznieca tumany kurzu’.
S(z)tajber.
Stäurer: od średnio-wysoko- niemieckiego stiuraere, stiurer ‘sternik; także doradca, obrońca sądowy oraz poborca podatkowy’.
Stawrar.
Stawenrot: może od średnio-dolno-niemieckiego złożenia przezwiskowego Stavenrot (od średnio-dolno-niemieckiego stave = stowe ‘pokój kąpielowy, izba’ + röt, rüt ‘sadza’.
Stawort.
Stawrar por. Stäuber.
Stebel: od średnio-wysoko- niemieckiego stebelin, stebel ‘kijek, drążek, laseczka’; od średnio-wysoko- niemieckiego stebelaere ‘urzędnik sądowy, także sługa’.
S(z)tebel.
Steben: od nazwy miejscowej Steben k. Frankenwald albo od nazwy terenowej; możliwy wywód od Steben < Stephan.
S(z)teren, S(z)tebin.
Steber: od średnio-wysoko- niemieckiego stebaere, steber, steffer ‘ten, który podpowiada formułę przysięgi’; od Stöber ‘człoweik niespokojny, podirytowany’.
S(z)teberlin.
S(z)teber.
Stech: od imienia Steccho (od germańskiego stacan, średnio-dolno-niemieckiego stake ‘słup zaostrzony na końcu, używany do budowy palisad obronnych’)
Stech.
Stecher: od średnio-dolno-niemieckiego stechaere, stecher ‘miedziorytnik, szermierz, najęty morderca; biała broń, sztylet’; przezwisko nadawane osobie kastrującej zwierzęta; ‘szermierz; kastrator’ i ‘miedzorytnik’; od nazwy miejscowej Stechow k. Rathenow, okręg Poczdam.
S(z)tacher, S(z)techer.
Steckler: od średnio-wysoko- niemieckiego steckelin, steckel ‘laseczka, kijek, trzonek do bata’.
S(z)tekler, S(z)telker.
Steger: od średnio-wysoko- niemieckiego stëc ‘’mostek, ścieżka’.
Stagerus.
S(z)togerz; S(z)togierz, S(z)tog orz; S(z)togerzowic, S(z)tog(i)erzowic.
Steiger por. Stiger.
Steil: od średnio-dolno-niemieckiego steil ‘dumny’ albo od średnio-wysoko- niemieckiego stegel, stel stromy, spadzisty’.
S(z)tajlin.
Stein: od staro-wysoko-niemieckiego stain ‘kamień, skała’.
S(z)tejm.
S(z)tynfus, S(z)tynkaler.
Steinbach: od licznych nazw miejscowych Steinbach.
S(z)tejnbach.
Steinberg: od licznych nazw miejscowych Steinberg. Por. S(z)tamberg.
S(z)tamberg, S(z)tambark, S(z)tymbark, S(z)tymberg.
Steinbrecher: od średnio-dolno-niemieckiego steinbrëcher ‘kamieniarz’.
S(z)tejnbrech, S(z)teinbrecher, S(z)tejnbracher.
S(z)tejnbrechowa fem.
Steiner: od licznych nazw miejscowych i terenowych Stein, Steine, Steinau na obszarze górnoniemieckim i śląskim; od nazwy ‘brukarza lub osoby zajmującej się stawianiem kamieni granicznych’; od średnio-dolno-niemieckiego steinaere w znaczeniu ‘handlarz kamieniami szlachetnymi’.
S(z)teiner.
Steinfus por. Stein, Fuss.
Steinkeller por. Stein, Keller.
Steinkopf: por. Stein, Kopf.
Stelzer: od średnio-dolno-niemieckiego stelzaere, stelzer ‘człowiek z drewnianą nogą, kulą’; od licznych nazw miejscowych Stelzen.
S(z)telcer.
Sztelcar, S(z)telcar.
Stellei: od imienia złożonego Steli < stellen ‘ustawiac, ustalać’.
S(z)telej.
Stempel: od średnio-dolno-niemieckiego stempel ‘przyrząd do ubijania czegoś, bijak, tłuczek do moździerza’.
S(z)tempel, S(z)tempil.
Stempel.
Stengel: od średnio-wysoko- niemieckiego stengel, stengil ‘łodyga; wędzisko, kij’; przezwisko człowieka, który ma do czynienia z przedmiotami wymienionymi lub ‘wysokiego, smukłego mężczyzny’.
S(z)tengel, Stengil.
Sterling: od średnio-wysoko- niemieckiego sterling, staerlinc ‘nazwa monety’; od średnio-wysoko- niemieckiegostërl ‘baranek’ albo sterl ‘mała miarka na zboże’.
S(z)terling.
Stermer por. Störmer.
Stern: od średnio-wysoko- niemieckiego stërne, stërre, stërn ‘gwiazda’.
S(z)ternek.
Sternberg: od licznych nazw miejscowych Sternberg, np. dziś Drzewiec, gmina Kluczbork, woj. opolskie, Osowo, gmina Chojna, woj. szczecińskie. Por. S(z)ternberg.
S(z)Sternberg.
Sterz: od średnio-wysoko- niemieckiego stërz ‘ogon, ogonek przy owocach’; przezwisko człowieka ‘niskiego wzrostu’.
S(z)terc.
Stet(t)el: zapewne nazwa osobowa od średnio-wysoko- niemieckiego stelin, stetlin, stetel ‘miasteczko, mała miejscowość’.
S(z)tetel, S(z)tetil.
Stet(t)er: od średnio-wysoko- niemieckiego steter ‘mieszkaniec miasta’ Baza rekonstruowana  z drugiego członu przezwiskowego złożonego Grobesterer, Grebestere por. Gröba.
Grebesteter, Grobesteter.
Stich: od średnio-wysoko- niemieckiego stich, stic ‘ukłucie, pchnięcie dzidą, sztyletem, również miejsce spadziste; spadziste wzgórze’. Por. Sztych. Od drugiego członu przezwiska złożonego Filstich, od Pfeilschifter ‘ten, kto osadza metalowy koniec strzały na jej drewnianej części, a więc wiąże człon drugi tego złożenia z czasownikiem sticken w znaczeniu ogólnym ‘sporządzać grity’; Por. Pfil.
Stich.
Filsztych.
Sztych, S(z)tych.
Stichemo od średnio-wysoko- niemieckiego heime ‘ziemia ojczysta, ojczyzna’. Por. Stich.
S(z)tychemo.
Stieber: od średnio-wysoko- niemieckiego steiben, stiuben wzniecać kurz, szybko biegać’; od Stieber ‘człowiek szybko się poruszający, a także robiący wokół siebie dużo wrzawy’.
Stieber.
S(z)tyb(i)er(z).
Stier: może od średnio-wysoko- niemieckiego stier ‘buhaj, byczek’.
S(z)tyrszyn; S(z)tyrszyc.
Stiger: od średnio-wysoko- niemieckiego stiger ‘ten, który chodzi pod górę, sztygar’.
Stagar, Steiger.
Sztygar, Sztygier.
Stigliz: od średnio-wysoko- niemieckiego stigeliz, stigliz ‘szczygieł’.
Sztiglic, S(z)tyglic.
Stille: od średnio-wysoko- niemieckiego stille ‘cichy, skryty, milczący’.
S(z)tille.
Stober: od średnio-wysoko- niemieckiego stöuber, stöber ‘pies myśliwski’.
Stober, Stobro.
Stobner: od nazwy miejscowej Stoben, np. Stoben k. Benz, pow. Wolgast, okręg Rostock lub Stobben, dziś Pniewo, woj. suwalskie, albo od Stobno.
S(z)toner.
Stöckel: od nazwy terenowej Stöckel = Stock (od średnio-wysoko- niemieckiego stoc ‘słup graniczny, pień’).
S(z)tokel.
Stojart: od średnio-wysoko- niemieckiego stiure ‘sternik; doradca obrońcy sądowego’. Por. Stäurer.
Stojart; Stojartowic.
Stolle: od średnio-wysoko- niemieckiego stolle ‘podpora, podstawa, słup, wierzchołek’. Por. S(z)tola.
S(z)tolle.
S(z)tola.
Stolz: od średnio-wysoko- niemieckiego stolz ‘nieokrzesany, głupi, zarozumiały, arogancki; wytworny, wspaniały, ufny’.
S(z)tolcel.
S(z)toc.
Stolzer: od średnio-wysoko- niemieckiego czasownika stolzen ‘utykać, kuleć, chromać’; od nazwy miejscowej Stolz.
S(z)tolcer.
Stopper: od średnio-dolno-niemieckiego stoppen ‘wtykać, napychać, tuczyć’; przezwisko ‘kogoś, kto lubi dużo zjeść’, w przenośni: ‘mały, gruby człowieczek’.
Stoppar, Stopar.
Storch: od średnio-wysoko- niemieckiego storch, storche, storc, storke ‘bocian’.
S(z)torchil.
S(z)torach, S(z)tork; Storchinne fem.
S(z)torchowa fem.
Störmer: od średnio-dolno-niemieckiego stormere ‘napastnik, ciemięzca, krzykacz’.
S(z)termer.
Storre: od średnio-wysoko- niemieckiego storre ‘pień, kloc’, w przenośni ‘nieokrzesany, prosty człowiek’.
S(z)tarkiel, S(z)tarkityl, S(z)torketel, S(z)turketel.
S(z)torle.
S(z)tor.
S(z)tarkitlewa fem., S(z)karkitlowa fem., S(z)korkitlewa fem., S(z)korkitlowa fem.
Stösser: od średnio-wysoko- niemieckiego stoeзer ‘robotnik, który upycha sól w kadziach’.
S(z)toser.
S(z)tosar.
Stotze: od średnio-wysoko- niemieckiego stotze ‘kloc, pień’; w przenośni ‘człowiek nieokrzesany’. Por. Kegel.
S(z)tocklegowa fem., S(z)tokk(i)eglowa fem.
Strack: od średnio-wysoko- niemieckiego strac ‘napięty, wyprężony’; ‘ten, kto trzyma się prosto; wyprężony’.
S(z)treklinowa fem.
Strang: od średnio-wysoko- niemieckiego stanc ‘powróz, postronek, lina’, w znaczeniu topograficznym ‘długi, wąski pas gruntu’; od średnio-wysoko- niemieckiego strenge, strange ‘mocny, gwałtowny, dzielny; także twardy, nieprzyjazny, przykry’.
S(z)trengel.
Strassberg: od nazwy miejscowej Straβberg k. Gernrode, pow. Quedlinburg, okręg Halle oraz Straβberg k. Plauen, gmina Plauen, okręg Chemnitz. Por. S(z)trozberg.
 S(z)trosbarg, S(z)trosberg, S(z)trozbarg, S(z)trozbark, S(z)trozberg, S(z)trozberk, S(z)truzberg.
S(z)trozbarkow, S(z)trozbergowa fem., S(z)trozberkowa fem.
Strebekatz(e): od średnio-wysoko- niemieckiego strëbekatze = katzestrëbel ‘zabawa w przeciąganie liny’.
S(z)trebekac.
Strecklinowa fem. por. Strack.
Streicher: od średnio-wysoko- niemieckiego strichen ‘m. in. wyrównywać miarę zboża za pomocą strychulca’; striche ‘przyrząd mierniczy, strychulec używany przy mierzeniu zboża’; od średniodolnoniemieckiego striken ‘to samo’, striker ‘osoba zaprzysiężona do pomiarów sukna’.
 S(z)trejcher, S(z)treiker, S(z)trejchyr, S(z)treikir.
S(z)trejcharz; S(z)trajcherowa fem.
Strengel por. Strang.
Strit, Streit: od germańskiego strida, starosaskiego strid, staro-wysoko-niemieckiego strit ‘walka’.
 S(z)trejtel.
S(z)trejt, S(z)tret.
S(z)tryt.
Strobel: od średnio-wysoko- niemieckiego Strobel ‘rozczochrany, nastroszony’; od staropolskiego czasownika postrobić ‘orzeźwić’ Por. też Strob-.
Strobel, Strobil.
Stroll: pierwotnie ‘mocno bijące źródło, wtórnie szybko działający człowiek’.
S(z)trol.
S(z)trolla.
Strossberg por. Strassberg.
Struss: od staro-wysoko-niemieckiego strujan ‘zabierać gwałtem, rabować’; od średnio-wysoko- niemieckiego strüз ‘struś’. Por. Sztrus.
S(z)trus, S(z)traus.
Strutzel: od średnio-wysoko- niemieckiego strzel ,strutzel ‘podłużny chleb z najprzedniejszej mąki; placek bożonarodzeniowy’. Por. S(z)trucel.
S(z)trucel.
S(z)truclowa fem.
Strzener: od średnio-wysoko- niemieckiego stren, strene ‘kosmyk włosów, także lnu itp.’
Strzener.
Studner: od nazwy miejscowej Stüden, Stauden.
S(z)tudner, S(z)taudner, S(z)teudner.
Stuler: od średnio-wysoko- niemieckiego stuoler ‘rzemieślnik zajmujący się wyplataniem krzeseł’; od nazwy miejscowej Stül.
 S(z)tuler.
S(z)tular.
Stümpel: od średnio-dolno-niemieckiego stumpel ‘pień, kikut, sęk’; przezwisko ‘człowieka krępego, przysadzistego, a także umysłowo ociężałego’.
S(z)tumpel, S(z)tum pil.
Süberlich: od średnio- wysoko- niemieckiego siuberlich ‘grzeczny, skromny, przyzwoity’.
Seberlich, Siberlich, Sibirlich, Soberlich, soiberlich, suberlich, Zeberlich, Zoberlich, zoibirlich, Zuberlich, Zubirlich.
Zyberlich, Zybirlich.
Suder: od średnio-dolno-niemieckiego suder ‘południowy; na południowej stronie’; od Sudermann ‘ktoś mieszkający na południowej stronie’; od średnio- wysoko- niemieckiego suter ‘szewc, krawiec’.
Czuder, Czudor, Czurman por. Czurman; Suder, Suderman.
Sudernik.
Supp: od średnio- wysoko- niemieckiego suppe, soppe ‘zupa’, też ‘gnojowka, bagno’; od nazwy terenowej ‘bagno’.
Sup(p).
Supiak.
Sur: od średnio- wysoko- niemieckiego sür, süwer por. Sauer; od średnio-dolno-niemieckiego süder por. Suder.
Surman.
Surde: od średnio- wysoko- niemieckiego apelatywu sürde ‘gorzkość, cierpkość’. Por. też Surd-.
Surde.
Süss: od średnio- wysoko- niemieckiego süeзe ‘słodki’. Por. Met.
Süssmeth, Süssmith, Zusmet; Zussmetinne fem.; Zusmit.
Zusmitow Fem., Zusmitowa fem.
Süssmet por. Süss, Met.
Swidnitz: od zgermanizowanej formy dawnej słowiańskiej nazwy miejscowej Świdnica.
S(z)widnic, S(z)widnicer, S(z)wincer, Świdnic, Świdnicer, Świncer.
Świdnicar, Świncar; Świdnicarowa fem., Świncarowa fem.
Szajnog: prawdopodobnie od hybrydy niemiecko-polskiej Schein-nog ‘ktoś o ładnych nogach’.
Szajnog, szajnok.
Szarwiestr: może od spolonizowanej nazwy osobowej Scharwechter (od średnio- wysoko- niemieckiego scharwahter, schwarwehter ‘stróż nocny’).
Szarwiestr.
Szetla: od nazwy miejscowej Schittlau, dziś Żuchłów, gmina niechłów, woj. leszczyńskie.
Szetla.
S(z)lemuder: może przezwisko od Schlee ‘mało wartościowy’ + Muder ‘zrzęda’.
S(z)lemuder.
Szorc por. Schurz.
S(z)pargałt por. Spargen.
S(z)prysz por. Spri(e)ss.
S(z)punc lik: od sponsieren, Sponzieren, spunzieren ‘zaręczyć się, ożenić się; flirtować, czulić się’.
S(z)punc lik.
S(z)togierz por. Steger.
S(z)tokkieglowa fem. por. Stotze, Kegel.
Szurwieta: od średnio- wysoko- niemieckiego schiure, schür, schiuwer ‘stodoła’ + wete ‘przegroda w stodole’.
Szurwieta, Szyrwieta.
S(z)utnal: może zlożenie przezwiskowe pochodzenia średnio-dolno-niemieckiego (schutte ‘ochrona, gródź na rzece’ + Nagel ‘gwóźdź’).
Szutnal (?).
S(z)wajngrod: od nazwy miejscowej Schweinbrunnen, Schweinebrune.
S(z)wajngrod.
S(z)wiertak: może substytucja niemiecka czes. Čtvrtek albo słowackiego štvrtok do postaci Schwertog, następnei spolonizowanej przez zmiękczenie w przed e.
S(z)wiertak, S(z)wiertog, S(z)wirtag.
Szylhan: od średnio- wysoko- niemieckiego schillen zezować’.
Szylhan, Szylham, Szylan.
Szymbark por. Schönberg.
Szyrbach: od nazwy miejscowej lub terenowe Schierbach.
Szyrbach.

T

Tader por. Diet oraz Teodor.
Tal: od średnio- wysoko- niemieckiego tal ‘dolina’. Nazwa od miejsca zamieszkania.
Tal.
Talka, Talk por. Dal.
Tamm- por. Dank.
Tammer: od nazwy miejscowej Tamm (Ludwigsburg); od nazw osobowych Tamerc(z), Temerc(z).
Tamerc(z), Tamryc(z), Temerc(z), Temryc(z).
Tanard por. Dank.
Tann: od licznych nazw miejscowych i terenowych T(h)ann (od średnio- wysoko- niemieckiego tan ‘las jodłowy’. Por. Dank.
Tan.
Tanic, Tenarowicz.
Tanneberg: od licznych nazw miejscowych Tanneberg.
Tannebark, Tanneberg.
Tannefeld: od nazwy miejscowej Tannefeld, dziś Podlesie, gmina Grodków, woj. opolskie por. Tanefelt.
Tanefelt, Tonnefelt.
Tanzer: od średnio- wysoko- niemieckiego tenzeler, tenzer, tanzer ‘tancerz’, też w znaczeniu ‘gracz’.
Tancer, Tancyr, Tencer, Tencyr.
Tancar; Tancerowa fem.
Tasche: od średnio- wysoko- niemieckiego tasche, tesche ‘torba, torebka’.
Taszlik, Taszylik, Teszlik.
Tauchen: od nazwy miejscowej Taucha, pow. Lipsk, okręg Lipsk; Taucha, pow. Hohenmölsen, okręg Halle; od Tauche, pow. Beeskoe, okr. Frankfurt.
Tauchan, Tauchen.
Tauchritz: od nazwy miejscowej Tauchritz, pow. Görlitz, okręg Drezno.
Tauchr(z)yc.
Tauer: od nazwy miejscowej Tauer, Thauer (licznych w Brandenburgii i na Śląsku).
Taur.
Tebrich por. Te(u)brich.
Tecel por. Tetz.
Tegel: od średnio- wysoko- niemieckiego tegel ‘cegła’.
Tegel.
Teich: od średnio- wysoko- niemieckiego tich ‘grobla, tama; staw rybny’; od nazwy miejscowej Teich, Teicha, Teichau.
Tajch, Tejch.
Tych.
Teichel: od nazwy miejscowej Teichel, pow. Rudolfstand, okręg Gera.
Tejchel.
Temchen: por. Diet.
Temerbasch: może od złożenia dwóch imion: Temer = Dietmar < Theudomar por. Diet.
Temerbasz.
Tempel: od licznych nazw miejscowych i terenowych, a także nazw dworów i domów Tempel (od średnio- wysoko- niemieckiego tempel, tënpel ‘świątynia) na terenie Pomorza i Brandenburgii.
Tampel, Tempel.
Tendler: od średnio- wysoko- niemieckiego tendeler ‘handlarz starzyzną’.
Tendler.
Teobald por. Diet.
Tepler por. Topler.
Teschner: od Teschner = Taschner = Taschenmacher ‘kaletnik’; od nazwy miejscowej Teschnau, dawniej Tesznów na Śląsku, dziś Ciesznów, gmina Głogówek, woj. opolskie.
Taszner, Teszner; Teschnerinne fem., Teschnerin fem.
Tasznar, Tesznar; Tesznarowa fem.
Teszer: od zniemczonej postaci przyswojonego na gruncie polskim za pośrednictwem czeskim apelatywu tesarz.
Tiszer, Tyszer, Tyszyr, Teszer.
Teszarek.
Taszar, Teszar, Tyszar.
Tetz: od członu imienia złożonego Tat- w postaci obocznej Tet-, powstałego w języku dziecinnym, np. Tetzel, Tetzman; od Tetz, od pomorskiego imienia złożonego Tetzlaff < Tesław< Techosław; na gruncie niemieckim od nazwy osobowej Tetzel, od imienia złożonego Dietrich.
Tetzel, Tecel, Tecyl, Tetzmen.
Te(u)brich: od imienia złożonego Tebrich(t) < od germańskiego Theudober(h)t; por. Diet i Brecht.
Tebrich, Teubrich.
Teufel: od średnio- wysoko- niemieckiego tiuvel, tievel, tivel ‘diabeł’.
Teuffel, Tewel, Tewil.
Themar: od nazwy miejscowej Themar, pow. Hildburghausen, okręg Suhl (Turyngia); może też pochodzić od imienia złożonego Dietmar, por. Diet.
Temarowa fem.
Tigel: od średnio- wysoko- niemieckiego tëgel, tigel ‘tygiel’.
Tigel, Tygil.
Tinz: od nazwy miejscowej Tinz na Śląsku, dziś Tyniec Mały, gmina Kobierzyce, woj. wrocławskie; por. Tync(z).
Tync(z).
Tischeberg: od nazwy geograficznej równej nazwie górskiej Tischberg.
Tischberg, Tyszberk.
Topel: od średnio- wysoko- niemieckiego topel ‘gra w kości’; od średnioniemiecko-śląskiego Töppel = Töpfer ‘garncarz’.
Topel.
Topler: od średnio- wysoko- niemieckiego topelaere ‘gracz w kości’.
Tepler.
Teplar, Toplar.
Topp: od średnio- wysoko- niemieckiego top ‘warkocz; szczyt, wierzchołek; garnek, kosz’.
Topp.
Topper: od średnio-dolno-niemieckiego Töpper = od średnio- wysoko- niemieckiego töpfer ‘garncarz’.
Teper, Tepir, Topper.
Torner: od średnio-dolno-niemieckiego torn (toren, torne), tarn ‘wieża, często też więzienie’, stąd torner ‘strażnik wieżowy albo więzienny (w wieży), odpowiednik średnio- wysoko- niemieckiego turner, türner ‘to samo’.
Tornel.
Tornar.
Tos(ch)ner: od szwabskiego apelatywu dochen = dosch od średnio- wysoko- niemieckiego doste, toste ‘wiązka, bukiet, wiązanka’ i odnosi się do nazwy domu; od nazwy miejscowej lub terenowej (od średnio- wysoko- niemieckiego döзe ‘wodospad’).
Tos(z)ner.
Tost: od nazwy miejscowej Tost, dziś Toszek, siedziba gminy w woj. katowickim, dawniej w opolskim. Por. Tost.
Tost, Toster.
Trabant por. Drabant.
Trach: od średnio- wysoko- niemieckiego trache, tracke, drache, dracke ‘smok, diabeł’.
Trach.
Trachowic.
Trag: od gockiego thragjan ‘biegać’; od staro-wysoko-niemeickiego tragan ‘nosić’.
Trajbot.
Traje.
Trager: od średnio- wysoko- niemieckiego trager, treger ‘nosiciel, przedstawiciel, poręczyciel’. Por. też odapelatywne Tragarz.
Trager, Tragir, Treger.
Trajbot por. Trag.
Traksarowa por. Dresler.
Tral por. Trolle.
Trap: od średnio- wysoko- niemieckiego trappe, trap ‘dureń, głupiec, człowiek naiwny’.
Trepel.
Trap.
Trampk: może od nazwy miejscowej Trampe, gmina Eberswalde, okręg Frankfurt n. Odrą i gmina Ueckermünde, okręg Neubrandenburg albo od licznych nazw miejscowych Tramm.
Trampke, Trampk.
Trebner: od nazwy miejscowej Treben; por. Treben, pow. Altenburg, okręg Leipzig.
Trebner.
Trejger por. Dreiger.
Trepel por. Trap.
Treptow: od nazwy miejscowej Treptow na Pomorzu, dziś Trzebiatów, gmina Trzebiatów, woj. szczecińskie, albo wieś w pow. Dymińskim. Por. Treptow.
Treptow.
Trier: od nazwy miejscowej Trier nad Mozelą.
Tryr.
Troll(e): od średnio- wysoko- niemieckiego trolle, trol ‘między innymi: tuman, głuptas’.
Tral.
Trolla, Trulla.
Tropper: od nazwy miejscowej Troppau na Morawach por. Tropar.
Tropper, Troper, Tropir, Trepper, Treper.
Tropar.
Truchsess: od średnio- wysoko- niemieckiego truhsaeзe ‘podczaszy’.
Truszec.
Trucht: od staro-wysoko-niemieckiego truht ‘drużyna wojenna, orszak’.
Truchlin.
Trunt: od staro-wysoko-niemieckiego drauwan ‘grozić, zagrażać’.
Trunt.
Truszec por. Truchsess.
Trut: od germańskiego thrudi ‘moc, siła’, od staro-wysoko-niemieckiego trüt, drüt ‘ukochany, miły’; tutaj też należą nazwy żeńskie z drugim członem – trud.
Trutwin.
Ermentrudis fem., Hermentrudis fem., Hermtrudis fem., Gertrud fem., Gertrudis fem., Girtrud fem., Girtrudis fem., Isintrud fem., Istrud fem.
Trude fem., Truda fem.
Treutel, Trucel, Trucyl, Trutel, Trutyl, Trutlin.
G(i)ertruda fem.
Trutner: od nazwy miejscowej Trutenau, później Trautenau, dziś Trutnov, por. Trutnov, Trautenau, miasto powiatowe w północnych Czechach.
Trutnar.
Tryr por. Trier.
Tun: od starosaskiego tun ‘ogrodzenie, płot; także dwór’; od imienia chrześcijańskiego Antoni.
Tunel, Tunil.
Tunkel: od średnio- wysoko- niemieckiego tunkel, dunkel ‘ciemny, ponury, smutny’.
Tunkel.
Tuto por. Diet.
Twark: przezwisko nawiązujące do średnio- wysoko- niemieckiego apelatywu twark, quarc ‘twaróg’.
Twark.
Tycz- por. Diet.
Tyd- por. Diet.
Tygil por. Tigel.
Tyl- por. Diet.
Tymenhawier: może: Thiemann hawierz, hybryda niemiecko-czesko-śląska; por. czeskie havir, dawne polskie hawierz ‘górnik’. Co do członu pierwszego zestawienia por. Diet. Może od nazwy miejscowej Tymanowa.
Tymenhawier.

U

Ubryk por. Od.
Udal: od germańskiego othal, od starosaskiego ödhil, staro-wysoko-niemieckiego uodal, uodil ‘ojcowizna, dziedzictwo po ojcu’.
Udalgir; Ulbrech < Ulbrecht, Ulbrecht, Ulmar, Ulrycht, Urlich < Ulrich.
Ulich, Ulko < Ulke, Ulman(n), Hulman(n).
Ulmanek.
Uf por. Od, Wolf.
Ulbertyn por. Adel.
Umme por. Un.
Un: od starosaskiego czasownika unnan, staro-wysoko-niemieckiego giunnan ‘życzyć komuś czegoś’; od członu imienia złożonego Hun- (od starosaskiego, staro-wysoko-niemieckiego Hüni-, Hün ‘Hun’ albo od średnio- wysoko- niemieckiego hiune ‘olbrzym’) Por. Od.
Unard, Onolfus, Unelfus (?), Unolfus.
Umme.
Unru: od średnio- wysoko- niemieckiego unrowe, unruo ‘niepokoj, zaniepokojenie’. Przezwisko wichrzyciela.
Unrow, Unru.
Uta fem., Ute, Utka por. Od.

V

Vierdunk: od średnio- wysoko- niemieckiego vierdunc, vierdinc ‘1/4 część jakiejś masy czy ciężaru; wiardunek’; przezwisko od wnoszonego świadczenia.
Firdunk, Wierdunk.
Wierdunkowic.
Viol: od średnio- wysoko- niemieckiego viol, viole ‘fiołek’.
Fijol, Fejol, Fejl.
Fieol.
Vogel: od staro-wysoko-niemieckiego fogal, od średnio- wysoko- niemieckiego vogel ‘ptak’; przezwisko osoby natchnionej, pełnej pomysłów’ lub po prostu ‘ptasznika’. Pierwszy człon złożenia przezwiskowego Fogelfeder, por. Fohlfeder < od dolnoniemieckiego Vagelveder. Por. Feder.
Fogelweder.
Fogil.
Fogielweder.
Fog(i)El, fogolusz < od staro-wysoko-niemieckiego Fogal.
Vogelingesang: od średnio- wysoko- niemieckiego vogelgesanc ‘śpiew ptaków’.
Fogelgesang, Fogelingesang, Fogilgesang, Foglingesang.
Vogler: od średnio- wysoko- niemieckiego vogeler ‘ptasznik’.
Fegler.
Feglar.
Voit: od średnio- wysoko- niemieckiego voget, vogt, voit, vout ‘doradca sadowy, adwokat, opiekun’<   od średnio- wysoko- niemieckiego, średnio-dolno-niemieckiego voget. Por. Przezwiska złożone – por. Haber, Mikołaj.
Habriwojt, Hawriwojt, Niczwojt, Niczfoit.
Vojt, Fojt.
Volk: od germańskiego fulca ‘zbrojny lud, drużyna wojenna’; od staro-wysoko-niemieckiego folc(h) ‘to samo’; od średnio- wysoko- niemieckiego volc ‘ludzie, zbrojny lud’. Por. Vogel, Wolf.
Foler, Folkmar, Folmer, Volradus, Wolmar, Wolmer; Fulkold; Fulmar, Fulmer.
Folkan; Folc(z), fol mus, Wolmus, Folmos, Folmas; Fulko, Fulmus, Felkel.
Folc(z)yc; Fulek, Fulnik.

W

Wachler: może od starowysoko-niemieckiego czasownika wahhon ‘czuwać’; przezwisko Fachler od średnio- wysoko- niemieckiego vach ‘jaz, sieć do łowienia ryb’, też ‘rybak’; od czasownika fächlen por. wachlarz.
Wachlar.
Wachsmut por. Was.
Wacker: od średnio-dolno-niemieckiego wacker ‘czuwający, także żwawy, dzielny’.
Wakier.
Wägel(e): od przedliterackiej górnoniemieckiej formy apelatywu wagener; por. Wagner; od szwabskiego wäglen ‘wstrząsać, potrząsać’. Baza rekonstruowana z drugiego członu zestawienia z imieniam chrześcijańskim Paul, por. Paweł, oraz przezwiska Wägel.
Paulweglowa fem.
Wagner: od średnio- wysoko- niemieckiego wagener; w średnio-niemieckim wainer, weiner ‘rzemieślnik zajmujący się robieniem wozów, także woźnica’ (na południu Niemiec)Na północnym wschodzie i na południowym zachodzie ‘kołodziej, stelmach’, tu i tam również ‘kowal sporządzający obręcze do kół’ lub nawet ‘rymarz robiący uprzęże’.
Wagner, Wajner, Weiner, Wojner, Wujner.
Wajnar, Wojnar; wojnarow; Wojnarowa fem.
Waisel: od członu imienia złożonego Wis (od staro saskiego wis, staro-wysoko-niemieckiego wis(i) ‘mądry, doświadczony, także wódz’.
Wajcel, Wajsel, Wajslin, Wejcel; Wajcyl, Wajsyl, Wejcyl.
Wak por. Fake.
Wakrowa fem. por. Faker.
Wal: od skróconej formy Wala < Wal(a)ha (od staro-wysoko-niemieckiego Wal(a)h ‘Walijczyk, Rzymianin; pierwotnie Celt’.
Walinus, Welke.
Wald: od gockiego, starosaskiego waldan ‘panować, rządzić’. W członie drugim –wald, -old < waldaz ‘panujący, rządzący’; od średnio- wysoko- niemieckiego apelatywu walt ‘las’; od nazw miejscowych i terenowych Wald, walda, Waldau. Por. związane z tym członem imiona chrześcijańskie: Oswald, Rejnołt, Walpurgia fem.
Waldricus; Walter; Welter; Walburgis fem., Walpurg fem., Walpurgis fem., Galterius (Gwalter).
Adolhus, Arnoldus, Arnaldus, Ascoldus, Eisolder, Ernoldus, Vasold, Folkold, Fulkold, Geroldus, Hejnold, Hernold, Honold, Hoswald, Hugold, Hunold, Isaldis fem., Kieswald (< Giswald), Markwal (< Markwald), Meinold, Menold, Mercholt, Monaldus, Natoldus (<Nanthwald), Onold, Oswald, Pessold, Pessolt; Ramswald, Unold.
Walde, Waldach; Weld; Wacel; Wocel (< Wölzel < Welzel).
Wald, Woldan, Wolman.
Waltyr; Walcerz, Walcyrz; Walcyrka fem.; Welcerz; Wielgierz, Walpurga fem.
Arnołt, Arnułt, Bagwołt, Barołt, Bartołt (Bierołt), Bertułt, B(i)ertołt, Bierwałt, Bierwołt, birołt, Browałd, Cyrałrt, Cyrhałt (< Zierolt), Czesołt (< Zesolt < Sesold < Sigiswalt), Dryczołt (<Trirtschold < Drugsold (?), Fromałt, Gac(z)ołt ,Garwoł (Gerwald), Giec(z)ołt (< Gidsolt < Gilds), G(i)erałt, G(i)erwałt, G(i)erwołt, Grzymolt, Harnołt, Herołt, Hynol, Hynold, Izalda fem., Izolda fem., Jarnołt (Jarnułt), Jaszczołt (< Ascold), Jernułt, Kusołt, Kustołt, Kusułt, Kusuł (< Gotsolt), Litołt, Lutołt (< Liutwald), Pac(z)oł, Pac(z)ołt ,Pac(z)ułt, Pec(z)ołt (<Petzold), Pras(z)ołt (< Brozolt), Puczołt ,Pusołt (< Busolt), Radołt, Ragnołt, Rajnołt, Rejnołt, Ramwołt, Ramut (<Ramułt), (Ranołt) (< Raginwalt), Ratołt, Rewgnołt (Renołt)(, Rudołt, Rumołt, Rychałt, Rychołt, Rynałt, Rynołt, Rywałt (< Richwalt), zew alt (< Sigiwalt); Arnołtow, Arnołtowa fem., Arnołtowic, Bartołtow, Biertołdowic, Biertołtowa fem., Cerhałtowic, Harnołtowa fem., Itwaldow, Izoldowa fem., Jarnołtowa fem., Jarnołtow, Jaszczołtow, Lutołtowic, Oswaldow, Pac(z)ołtowa fem., Pac(z)ołtowic, Regnołtow, Rejnołtow, Rycholtowa fem.
Waldak, Waldek, Waldko, Waltek, Waltko; Waldowic, Waltkowa fem., Waltkowic; Weldowa fem.
Pac(z)ołta; Ratołtek, Renołtek.
Waldebor: może od nazwy osobowej Waldeber, od bardzo popularnej w średniowiecznej Kolonii nazwy osobowej Waldeverus < Waldebert; od nazwy miejscowej z słowiańskim członem imienia złożonego –bor z berg, z Waldenberg (od średnio- wysoko- niemieckiego walt ‘las’ + borch ‘góra’).
Waldebor.
Waldorf: od nazwy miejscowej Waldorf, dziś Borek, gmina Nowa Ruda, woj. wałbrzyskie; Chpstka, gmina Piecko, woj. olsztyńskie; Przerośl, gmina Przerośl, woj. suwalskie; dawniej też Waldorf, pow. grudziądzki. Por. Waldorf (nazwa odmiejscowa) (4 miejscowości o tej nazwie na terenie Niemiec Wschodnich).
Waldorf.
Waldow: od licznych nazw miejscowych na Pomorzu i w Brandenburgii. W Polsce dziś Wałdowo, gmina Pruszcz i gmina Sępólno Krajeńskie, woj. bydgoskie, w Niemczech Wschodnich, Waldow, gmina Lubben, okręg Cottbus.
Wałdow.
Walker: od średnio- wysoko- niemieckiego, od średnio-dolno-niemieckiego walker ‘folusznik, blicharz’.
Welcherin fem.
Walkier, Welkier, Welkiar; Welcharowa fem., Welkierowa fem., Welkiarowa fem.
Walpurg: od nazwy osobowej męskiej Walpurg utworzonej od nazwy osobowej żeńskiej Walpurga, por. Wald; od licznych nazw miejscowych Waldburg.
Walpurg.
Walwan: od staro-wysoko-niemieckiego imienia złożonego Wulfwan.
Walwan.
Wan: od germańskiego wano, starosaskiego, staro-wysoko-niemieckiego wän ‘nadzieja, oczekiwanie’; może też od starosaskiego wän fem. ‘blask’, wänam ‘pełen blasku’; od germańskiego przymiotnika wana ‘przyzwyczajony, przywykły’ lub od germańskiego czasownika wanjan, starosaskiego wenjan, staro-wysoko-niemieckiego gi-wennan ‘przyzwyczaić kogoś do czegoś’.
Wanbrat (< Wanbert), Wanat, Wenat.
Wenke, Wenko.
Wanrych.
Wen(i)ek, Weńko.
War: od starosaskiego, staro-wysoko-niemieckiego wär ‘prawda’.
Warmundus, Warmut.
Warm(el)mul: od złożenia przezwiskowego Warmermul (od średnio-wysoko-niemieckiego warm ‘ciepły’ + mul ‘muł’.
Walermul, war mul, Warmelmul.
Warmulew, Warmulowa fem., Warmulewa fem.
Warn: od staro-wysoko-niemieckiego warön ‘strzec się’.
Warner, Wernar, Wernard, Werner, Wernhard.
Wecel, Wessel; Gwerlinus.
Wiernierz, Wielnierz, Wiernarz; Wiernierzewa fem., Wiermirz.
Warnasz, Warnek, Warnko; Wiernczko, Wiernek, Wiernko, Wierniec, Wierniesza, Wiernino, wiernisz, Wierno, Wiernusz, masc., fem.; Wiernic, Wierniszowa fem.; Weirnkowa fem., Wiernkowic, Wiernuszowa fem.; Wierek, Wierko, Wierka, Wierkacz, Wierusz por. też Wierusz, Wiernierz (nazwy pochodzenia chrześcijańskiego), Wierzek, Wierzko, Wierzno, Wirzek, Wirzk; Wirzkowic.
 Wart: od starosaskiego ward, staro-wysoko-niemieckiego wart ‘stróż, strażnik’.
Dankwar, Dankwart, Garwart, Gewalt = Gerwart, Gerwart, G(i)er wart, Girwart.
Ewart < Ehewart, Ewert, Jewart.
Wartenberg: od nazwy miejscowej Gross Wartenberg na Śląsku, dziś Syców, w województwie kaliskim; por. Wartemberg (nazwy odmiejscowe).
Wartemberg, Wartenberg, Wartynberg.
Was: od staro-wysoko-niemieckiego (h)was, (h)wass ‘ostry’.
Wachsmunt.
Wasold por. Fas.
Wasser: od średnio- wysoko- niemieckiego waззer ‘woda’. Baza rekonstruowana z pierwszego członu niemieckiego przezwiska złożonego Wasserbrot. Może jest to niemiecka kalka naszej ‘bulko wodnej’. Por. Brot.
Wasserbrot.
Weck: od średnio- wysoko- niemieckiego wecke ‘podłużne pieczywo, weka’. Nazwa osobowa Weck jest przezwiskiem piekarza; od takich imion złożonych jak Wacheri (od starosaskiego wakön ‘czuwać’), od takich nazw osobowych jak Weck, Wecke, Wecken. Por. też rodzime odapelatywne Wiek.
Weckinne fem., Wieknowa fem.
Wiek.
Wederkar: od średnio-dolno-niemieckiego wedderkër, wedderkär ‘powrót’; od zdrobniałej średnio-wysoko-niemieckiej nazwy osobowej Wederke (weder, wedder ‘baran’.
 Wederka.
-Weg(e)l- por. Wägele.
Weger: od średnio- wysoko- niemieckiego waeger ‘zarządzający wagą miejską’; od średnio-dolno-niemieckiego weger ‘to samo’.
Weger.
Weidenau: od nazwy miejscowej Weidenau na Śląsku Czeskim, od nazwy miejscowej Vidnava. Por. Weidner.
Wejdan.
Wejdnow.
Weidner: od średnio- wysoko- niemieckiego weidenaere ‘ten, co karmi zwierzęta, myśliwy’; od wide ‘pastwisko’; Weidner ‘ktoś, kto mieszka przy pastwisku’; ‘ktoś, kto mieszka w miejscowości Weidenau’. Por. Weidenau.
Weidner, Wejdner.
Wejdnar, Wejdnow (= Wejdnar).
Weingart: od licznych nazw miejscowych Weingart, Weingarten na terenie Niemiec wschodnich Weingarten, powiat Gotha, okręg Erfurt.
Wejngart, Wingart.
Wingartowa fem.
Weiss: od średnio- wysoko- niemieckiego wiз ‘biały, błyszczący’; od średnio-dolno-niemieckiego wit ‘biały’.
Co do znaczenia członu pierwszego złożenia przezwiskowego Kugelwit, por. Gugel. Co do znaczenia członu pierwszego złożenia przezwiskowego Weissber oraz pozostałych złożeń, w których drugi człon jest pełnym lub skróconym imieniem chrześcijańskim, por. Ber, Jan, Kasper, też Jung (Der Junge Weisse).
Weissber, Wajshans, Weishannes(z), Wejshanzel, Wejshenzel, Weikaspar.
Kugelwit, Der Jung Weisse.
Wajs, Wejs.
Wajsannusz, Wejsannusz; Wajshanuszowa fem.
Weissbecker: od średnio- wysoko- niemieckiego weiзbecke ‘piekarz wypiekający chleb przenny’.
Wejsbekier.
Weit: od średnio-dolno-niemieckiego weite ‘pszenica’ rekonstruowana z pierwszego członu przezwiska złozonego Weitmeller. Por. Mel.
Wejtmellar.
Wejg por. Wig.
Wejnkiel por. Win.
Welcharowa fem. por. Walker.
Weldowa fem., por. Wald.
Welke por. Wal.
Wem: od nazwy miejscowej Wehm k. Osnabrück; od drugiego czlonu złożenia Kirch-wehm ‘uposażenie kościoła’, gdzie – wem < wedem < od średnio- wysoko- niemieckiego wideme, widem ‘posag, uposażenie kościelne’.
Wem.
Wemk (?).
Wendeler: od średnio-dolno-niemieckiego wendeler ‘wędrowiec, pielgrzym’.
Wendeler; Wendelicus.
Wenden: od średnio- wysoko- niemieckiego wenden ‘dotknąć czegoś, odwracać; także wykonywać, przyrządzać’; od nazwy osobowej Wendeschuh ‘przezwisko nadawane szewcom’. Por. Schuch.
Wendenszu, Wendenschuh.
Wen(i)ek por. Wan.
Went: od średnio-dolno-niemieckiej nazwy etnicznej Went ‘Slowianin’; znaczenie wtórne: ‘obcy, osadnik z zewnątrz’.
Wentek.
Wer: od południowo—germańskiego wëra ‘prawdziwy’ < verus.
Wirhard.
Werber: od średnio- wysoko- niemieckiego wërbaere ‘ktoś, kto prowadzi jakieś interesy, kto się o coś stara’; od nazwy miejscowej Werben, pochodzenia słowiańskiego < dolnołużyckiego Wjerbno < wjerba ‘wierzba’.
Werber.
Werbar.
Werd: od starosaskiego wërth ‘godny, wartościowy’ lub od starosaskiego wërd ‘gospodarz domu’.
Werd, Wercel, Wercyl.
Werk: od średnio- wysoko- niemieckiego wërker ‘robotnik, rzemieślnik’.
Warkusz.
Wertel: od średnio- wysoko- niemieckiego wartel, wertel (=warter, werter) ‘strażnik, dozorca’. Por. odapelatywne Wiertel.
Wiertel.
Weschner (?) może od średnio- wysoko- niemieckiego waschen, weschen ‘myś, płukać, czyścić’; od średnio- wysoko- niemieckiego wase ‘trawnik, pastwisko, ściernisko’.
Weszner.
Wessel: od nazwy miejscowej Wessel, pow. Bautzen, okręg Dresden. Nazwa pochodzenia łużyckiego od wesel, wesele. Por. Warn.
Wessel.
Westfal: od starosaskiej nazwy etnicznej Westfalah > Westfala > Westfal ‘Westfalczyk’.
Westfal, Westwal, Wastwal.
Wet(t)er: od drugiego członu złożenia przezwiskowego Kis(e)wetter (od średnio- wysoko- niemieckiego wëter, wëtter ‘pogoda’. Por. Kiesen.
Kiseweter, Kiswetir, Kicwater.
Kiswartowa fem., Kicwartowa fem.
Wezental por. Wisental.
Wid- por. Wit.
Wideler por. Wi(e)deler.
Widman: od średnio- wysoko- niemieckiego wideme, widem, widen ‘posag, uposażenie kościelne’, skąd Widman ‘wieśniak gospodarujący na dobrach kościelnych’. Por. Wid, Wit.
Widman.
Wi(e)deler (?) może od górnoniemieckiego derywatu utworzonego za pomocą formantu –eler, od nazwy miejscowej Wiedau, Wieda.
Wideler.
Wiek por. Weck.
Wiekiel (?) por. Fi(e)ck.
Wiel: od staronordyckiego vëla ‘sztucznie tworzyć’, anglosaskiego viljan ‘ łączyć, poślubiać, może też sztucznie tworzyć’.
Wilant, Wiland, Wielant.
Wilantowic.
Wielgierz por. Wald.
Wierdunk por. Vierdunk.
Wiertel por. Wertel.
Wierzynek por. Wirsig.
Wig: od germańskiego pnia czasownika wig, wih ‘walczyć’.
Wigard, Wikard, Wikhard, wiker, wicher; Wajgel; Wibert, Winand, Winant, Winard, Winand, Wiprach (< Wigbrecht); Wejkot (< Wicgot), Wejnand, Wejnant, Wejnat.
Adwigis fem., Albeg (< Albwig), Alwig, Artwig, Detwig, Edwigis fem., Edwis fem., Elwig, Gerwig, Halwig, Hedwig fem., Hedwigis fem., Hedwis fem. (< Hedwigis), Helbig, Helbigis fem., Helwig, Helwigis fem., Hertwig, Hildewigis fem., Lodwich, lodwig, Ludewig, Ludowig, Ludwich, Kudwig; Artwik, Erwik, Gancwik, Gerwik, Girwik, Hartwik, Harwik, Hertwik, Lodewicus, Lodowicus, lodwik, Lodewicus, Ludowicus, Ludwik.
Wigel, Wiglo, Wigil; Wik, Wikel, Wikiel, Wiko; Wegil (< Weigel), Weje, Wejgel, Wejgiel, Wejgil; Wejk; Weinkel < Wineke; Wienand < Wignand.
Wigand, Wigant, Wejgand.
Adwiga fem., Edwiga fem., Hadwiga fem., Hedwiga fem., Hedwiżka fem., Jadwiga fem., Jedwiga fem., Jedwiżka, Łodwich, Łodwig, Łodwiga fem., Łodwik; Hedwiżyn, Jadwidzyn, Jadwiżczyn, Jadwiżyc, Jadwiżyn, Jedwiżyn.
Wiglosz, Wilusz, Wilusz (= Wilusz); Wiklech, Wieloch, wiklosz, Wiksza; Wiklowa fem.
Wigenty; Wigantow, Wigantowa fem.
Wil: od starosaskiego willo, staro-wysoko-niemieckiego will(i)o ‘woda’.
Guilelmus, Guilermus, Guilhelmus, Wilam, Wilaham, Wilberta fem., Wilbrand, wilburg, Wilburgis fem., Wihalm, Wilham, Wilhelm, Welhelm, Willehelm, Wilhem, Wihelm, Willelm, Willem, Wilerm, Wilherm, Wilrich, Wilamonissa fem., Wilhelminne fem.
Wilich, Wilim, Wilin, Wilkin, Willuno.
Wilamowa, Wilamowa fem., Wilamowic(z), Wilemowa fem., Wilhelmowic.
Wilamek, Wilasz, Wilaszek, Wilaszko, Wilaszyn, Wilik, Wilisz, Wilmek, Widuch, Wilusz, Wiluszek, Wiluszko; Wilinow, Wilkszyc, wiliszyna fem.
Wild, Wilde: od średnio- wysoko- niemieckiego wilt, wilde ‘dziki, dziko rosnący, nie zamieszkały’.
Wild, Wilde, Wildo.
Wilda: od nazwy miejscowej Wildau, pow. Königs Wusterhausen, okręg Poczdam; pow. Luckau, okręg Cottbus; osiedle w powiecie Eberswalde, okręg Frankfurt.
Wilda.
Wildzina fem.
Wildener: od średnio- wysoko- niemieckiego wildenaere ‘myśliwy, handlarz dziczyzną’; od nazwy miejscowej Wildenau, pow. Auerbach, okręg Chemnitz; powiat Herzberg, okręg Cottbus; pow. Schwarzenberg, okręg Chemnitz.
Wildener.
Win: od staro-wysoko-niemieckiego, starosaskiego wini ‘przyjaciel’. Por. Wan.
Baldewin, Baldwin, Balduwinus, Baldwin, Berwin, Dalwin, derwinus, Detwin, Elpinus, Elbnicus, Elben, Ewerwin, Erwin, Folkwin, Folkwin, Garinus, Gerwin, Geskwin (?), Gotwin, Goc(s)win, Goswin, Herwin, Hiltwin, Keswin, Lewin, Lutwin, Ortwin, Rachwin, Trutwin.
Win, wino.
Winrych; Wejnrych, Wejndrych; Wenrych (= Winrych).
Gołdyn < Goldwin, Gośćwin, Gostwin, Rychwin, Rykwin, Ryfin (< Richwin), Rywin.
Winek, Winko, Wink; Winkowa fem., Wejnkiel.
Wind: od germańskiego Winipa, Winida ‘nazwa plemienia Wendów, przeniesiona później na Słowian’; od średnio-dolnoniemeickiego Went ‘Słowianin, także obcy przybysz’, od nowoniemieckiego Wende ‘Łużyczanin’.
Winde.
Wende.
Winda; Windzin.
Winkler: od nazwy miejscowej terenowej Winkel (od średnio- wysoko- niemieckiego winkel ‘kąt, obszar leżący gdzieś na uboczu’); od średnio-dolno-niemieckiego winkler ‘drobny sprzedawca mający swój kram na uboczu’; od średnio- wysoko- niemieckiego win ‘wino’ + klär ‘jasny, czysty’.
Winkler.
Winklar, Wejnklar.
Winter: od średnio- wysoko- niemieckiego winter, winder ‘zima’. Por. Wind.
Winter.
Wintrowa fem.
Wippler: od średnioniemieckiego wippel, średnio- wysoko- niemieckiego wipfel ‘wierzchołek drzewa’; wipfeler ‘drzewo z obciętym wierzchołkiem’; też ‘ktoś, kto obcina wierzchołki drzew’.
Wippler.
Wiplar.
Wirhard por. Wer.
Wiroch: od średnio- wysoko- niemieckiego vihrouch, virouch ‘kadzidło’.
Wiroch.
Wiroszek, Wiroszko.
Wirsig: od średnio- wysoko- niemieckiego wirs, würs ‘gorszy’.
Wirsing, Wersing, Wirsung.
Wierzynek, Wierzynk.
Wirt: od średnio- wysoko- niemieckiego wirt ‘gospodarz, małżonek; także właściciel gospody’. Por. Sieben.
Sebenwirt, Zebenwert, Zebenwirt.
Wert, Wirt.
Zybenwirt.
Wisbarg: od nazwy terenowej Wiзbarg, Weiβerg (od średnio- wysoko- niemieckiego –barch, -barg ‘góra’).
Wis(z)barg, Wis(z)bark.
Wisenburg: od nazwy miejscowej Wiesenburg.
Wezanbork, Wezanberg, Wezenberg, Wezemborg, Wezembork, Wezemburg, Wezenborg, Wezynborg, Wisemberg, Wisembork, Wisenbork, Wisynbork.
Wisental: od nazwy miejscowej Wisental, od średnio- wysoko- niemieckiego wise ‘łąka’. por. Wisenburg.
Wezental.
Wezyntal.
Wismal: może od średnio- wysoko- niemieckiego wismat ‘skoszona łąka’.
Wismal (?).
Wistel por. Fistel.
Wister por. Fister.
Wisthuf por. Wüsthoff.
Wit: od starosaskiego widu, staro-wysoko-niemieckiego witu ‘drzewo, las’; od staro-wysoko-niemieckiego with, wid(i) ‘powróz, plecionka; pierścień’; od staro saskiego witan ‘wiedzieć, znać’; od starosaskiego wid, staro-wysoko-niemieckiego wit ‘daleki’; od starosaskiego hwit ‘biały’.
Witker, Witram.
Wido, Gwido, Wittich; Wicelle fem., Wicilo.
Widowic.
Wojnar por. Wagner.
Wolf: od germańskiego wolfa > wolfa ‘wilk’; od staro-wysoko-niemieckiego wolf ‘to samo’; nazwa odobowa Wolf pochodzi najprawdopodobniej od średnio- wysoko- niemieckiego apelatywu Wolf ‘wilk’.
Wulfgang; Wolfart, Wolfgang, Wolfhart, Wolker, Wolfger, Wolfram; Wolker; Wolcher, Wolker = Wolfker, Wolwin < Wolfwin, Wulkank < Wulfgang.
Adulf, Arnulf, Prokulf, radulf, Rodulf, Rudulf; Adolf, ainolfus, Arnolf, bertolfus, Handolf, Hermenwolf, Ludolf, Lutolf, Odolf, Onolfus, Orttolf, Petrolf, radolf, Rejcholf, Rudolf, Rudolf, Unelfus, Unolfus; Kadolfowicz, Kaldofowicz; Raulus, Raulinus.
Wilfing.
Wolf.
Wolbram, Wolfram; Wolframow.
Rycholf, Rytolf; Peterwolfowa fem., Raulko, Raweł, Rawoł, Rawuł.
Wulfowa fem., Wolfek, Wolfic, Wolfko, Wolfowa fem., Wolfowic(z).
Wolgemut: od średnio- wysoko- niemieckiego wolgemuot ‘dobrze usposobiony’, a więc ‘czlowiek o dobrym charakterze’.
Wolgemut.
Wolman por. Wald.
Wolner: od średnio- wysoko- niemieckiego wollener, wollner ‘robotnik, który czyści wełnę’; od średnio- wysoko- niemieckiego wullener, wulner ‘to samo’.
Wolner, Wolnerz, Wulner.
Wolnar, Wolnar(z).
Woltam: (?) może od Waltand. Por. Waltan < Waltand pod członem imienia złożonego Vald. Waldant najprawdopodobniej z Walland. Por. Wald.
Woltam (?).
Woltamowic, Wolwanowic.
Worwang: może od średnio-dolno-niemieckiego vorvank ‘przywilej przy podziale majątku’.
Worwangowa fem.
Wunder: od średnio- wysoko- niemieckiego wunderaere ‘ktoś, kto zajmuje się niezwykłymi i dziwnymi rzeczami, także ktoś, kto przynosi nowiny’; od średnio- wysoko- niemieckiego wunder ‘wscibstwo, ciekawośc’; może od imiesłowu (ge)wundert (od średnio- wysoko- niemieckiego wundern ‘wprawić kogoś w zdziwienie, dziwić się, być ciekawym wiedzy’.
Wundert.
Wurfe: od średnio- wysoko- niemieckiego wafel ‘kostka, przedmiot w kształcie kostki’; też ‘ktoś, kto produkuje kości do gry; gracz w kości’.
Wurfe.
Wurst: od średnio- wysoko- niemieckiego wurst ‘kiełbasa, przenośnie także penis’. Por. Kurz.
Kurcwors(z)t, Korcwors(z)t; Kurcworst, Korcworst.
Wors(z), Wurs(z)t.
Wurz: od średnio- wysoko- niemieckiego wurz, wurze ‘roślina, ziele’; nazwa odobowa Wurz ‘zbieracz ziół lub aptekarz’.
Wurcewa fem.
Wüstenhube: od nazwy terenowej Wüstehube. Przeniesiona na człowieka oznacza ‘kogoś, kto był właścicielem miejsca niezabudowanego’.
Wustenhube.
Wüsthoff: od nazwy terenowej Wüsthof, zapisywanej także przez Wysthoff ‘miejsce, gdzie był niegdyś dwór, folwark, zagroda’.
Wisthuf.

Z

Zabel: Nazwę osobową Zabel uważa się za imię słowiańskie, wiążąc je z nazwą osobową Sobol, pochodzącą od imienia Sobiesław. Wywodzi się ją też z apelatywu średnio- wysoko- niemieckiego zobel, średnio-niemieckiego zobel ‘sobol’.
Cabel.
Zan: od średnio- wysoko- niemieckiego zant, zan ‘ząb’. Por. Can (nazwy odmiejscowe) i Zans(s).
Can.
Zana: od nazwy miejscowej Zahna, pow. Wittenberg, okręg Halle.
Cana.
Zanow: od nazwy miejscowej Zanow k. Koszalina, dziś miasto Sianów, woj. koszalińskie, por. Zanow (nazwy odmiejscowe).
Zanow.
Zans(z): od zniemczonej nazwy miejscowej Sącz.
Cans(z), Cans(z)ebel, Cans(z)er, Cans(z)yr, Zonscher.
 Cans(z)ar, Cens(z)ar.
Zappe: od średnio-niemieckiego zappe, od średnio- wysoko- niemieckiego zapfe ‘warzenie, sprzedaż piwa, wina; wyszynk’; przezwisko dla szynkarza.
Czappe.
Zedlitz: od zniemczonej nazwy miejscowej Zedlitz (osiem nazw o tym brzmieniu na Śląsku); dziś Pasieczna, Siedlice, Sedlze, Sedlez, Czedelicz. Por. Cedlic (nazwy odmiejscowe).
Cedlic, Celic.
Zegenberg: od nazwy miejscowej Zeginberg, Zegenberg, dziś Cymbark, gmina Wąbrzeźno, woj. toruńskie.
Cymbark.
Zein: od średnio- wysoko- niemieckiego apelatywu zein ‘gałązka, rózga, pręt, przenośnie penis’; od zeine ‘pleciony kosz’.
Cyn, Cejn.
Zemmark: nazwa osobowa powstała z wyrażenia przyimkowego zem mark(e)t, a to zkolei od średnio- wysoko- niemieckiego przyimka ze, rodzajnika dëme i rzeczownika market, markt ‘rynek’.
Cammark, Canmark, Cemmark, Cenmark.
Cemmarek.
Zener: od średnio- wysoko- niemieckiego zëhener (zëner) ‘pan, któremu należna była dziesięcina’; od średnio- wysoko- niemieckiego zehendanaere, zehendaere, zehender ‘człowiek obowiązany do płacenia dziesięciny, zbierający dziesięcinę’ lub ‘członek korporacji (głównie w zarządzie miasta) złożonej z dziesięciu osób’.
Cener.
Cenar; Cenarowic(z).
Zenker: od nazwy miejscowej Sanok, miasta w woj. krośnieńskim, a więc Sanoker ‘osoba pochodząca z Sanoka’; por. Sanoc(s)ki (nazwy odmiejscowe). Też od średnio- wysoko- niemieckiego czasownika zanken, zenken ‘ganić, wymyślać’, skąd Zanker, Zänker ‘kłotnik’.
Cenker, Cenkir; Cankel, Cankil.
Cankar, Cenkar.
Zeringer: od nazwy miejscowej Zeringen, pow. Deidenhofen-Ost (Lotaryngia). Od tej nazwy miejscowej derywat utworzony za pomoca przyrostka –er wskazującego na pochodzenie.
Cerynger.
Zerrenberg: od nazwy miejscowej Zerrenberg w Brandenburgii. Nazwa ta jest zniemczonym odpowiednikiem słowiańskiej z pochodzenia nazwy miejscowej Sernow; może też od apelatywu sarna.
C(z)eremberg.
Ziboll(e): od średnio- wysoko- niemieckiego zwibolle, zibolle ‘cebula’. Przezwisko nadawane hodowcy cebul.
Cybol.
Ziechner: od średnio- wysoko- niemieckiego ziechener ‘ktoś, kto wyrabia poszewki na poduszki’.
Ceuchner.
Ceuchnar, Cychnar; Cychnarowa fem.
Ziegel: od średnio- wysoko- niemieckiego ziegel ‘cegła’. O tego derywat ziegeler, ziegler ‘wypalacz cegieł’, por. Ziechner.
Cegil, Cegler,
Cygil, Cyglar, Cygler, Cyglir; Cyglarowa fem.
Ziegelbach: od nazwy miejscowej Ziegelbach; derywat wsteczny od apelatywu ziegelbacher, ziegelbecker ‘wypalacz cegieł’. Por. Ziegel.
Cegilbach.
Zier: od średnio- wysoko- niemieckiego ziere, zier ‘kosztowny, wspaniały, piękny’. Zier(h)old ‘lubujący się w przepychu’, por. Holt.
Cerhałt, Cyrałt, Cyrfus; Cerhałtowic.
Zi(e)rler: od nazwy osobowej Zi(e)ler, od średnio- wysoko- niemieckiego zirlen ‘nie traktować pracy serio, stale próznować’.
Cerler.
Cyrlar, Cyrler; Cyrlic.
Zimerman: od średnio- wysoko- niemieckiego zimberman, zimmerman, zimerman ‘cieśla’.
Cemerman.
Cymerman; Cymermanowi fem.
Zindel: od średnio- wysoko- niemieckiego apelatywu zindal, zindel, zëndal ‘tafta’; ‘ten, kto handluje tym materiałem’; Zind(e)ler ‘ten, kto wyrabia taftę lub handluje nią’.
Cyndal, Cyndel; Cyndeler.
Zinel: od członu imienia złożonego Sin- (od staro-wysoko-niemieckiego sëne ‘stary’ albo ‘trwały’; od średnio- wysoko- niemieckiego zinel, zinnel ‘wiązka, powiązany len’.
Cynel.
Ziner: od średnio- wysoko- niemieckiego ziner ‘wytapiacz cyny’.
Cyner, Cynar.
Zippel: od średnio- niemieckiego zippel, średnio- wysoko- niemieckiego zipfel ‘róg, cypel’. Por. odapelatywne Cypla.
Cepelinne fem., Czepelinne fem., Czepilinne fem.
Czeplowa fem., Czeplewa fem.
Zips: od nazwy osobowej pochodzącej od zniemczonej formy nazwy geograficznej Zips ‘Spisz’. Por. Cyps (nazwy pochodzące od etników).
Cepser, Cepsyr.
Cyps, Cypsar, Cesar, Cypser, Cypsyr.
Zittau: od nazwy miejscowej Zittau, miasto w okręgu drezdeńskim.
Zet, Cet, Zitt, Zytt, Cyt, Zitta, Cyta, Zittau, Cytow.
Jorgicetowa fem., Jurgicetowa fem.
Zok: od średnio- wysoko- niemieckiego zoc, gen. zoges; zog w wielu znaczeniach, między innymi ‘bójka, bijatyka’.
Cok.
Cokowic.
Zol: od średnio- wysoko- niemieckiego zol w wielu znaczeniach, między innymi ‘pień drzewa’, ‘cal’, ‘cło, myto; urząd celny’; od staro-wysoko-niemieckiego zol ‘cło, myto’; w wysoko-niemieckim Zol od Theud, por. Diet; widzi się również możliwość genezy z słowiańskiego członu imion złożonych Suli- lub od apelatywu zolnaere, zolner ‘urzędnik komory celnej’.
Col, zolman lub Sollman.
Zolner: od średnio- wysoko- niemieckiego zolnaere, zolner ‘celnik; urzędnik komory celnej’. Por. polskie przyswojone knedel < od średnio- wysoko- niemieckiego knödel ‘zalążnia; kluska’.
Colner, Cölner, celner.
Colnik.
Züge: od drugiego członu przezwiska Granzüger. Nazwa ta jest odmianką gramatyczną przezwiska odzawodowego Granzieher ‘robotnik zajmujący się naciąganiem nici na krosnach albo produkcją sieci’. Też od średnio- wysoko- niemieckiego zuc, zug, züge ‘ciągnięcie’.
Grancygar.
Zugel: od średnio- wysoko- niemieckiego zügel ‘cugle, lejce, wodze; rzemień, powróz, także coś  wyhodowanego’; też ‘potomstwo; późno urodzony syn’ lub szwabskie ‘czop, szpunt; szyszka’.
Cugel, Zügel.
Zwald: od wyrażenia przyimkowego ze walde ‘w, przy lesie’ (od średnio- wysoko- niemieckiego ze, zuo ‘w, do’.
Zwald.
Zwickel: od średnio- wysoko- niemieckiego zwickel ‘klin’, w szczególności ‘kawałek gruntu w formie klina’.
Cwikel, Cwikil.
Zwikrąg: hybryda niemiecko-polska. W pierwszej części średnio- wysoko- niemiecki zwi w znaczeniu ‘podwójny’.
Cwikran, Cwikrąg, Cwikrążek.
Zwil: od średnio- wysoko- niemieckiego zwi ‘gałąź’ oraz zdrobnienie zwiel.
Cwil.
Zwilauf: od średnio- wysoko- niemieckiego zwilouf, zwilouft ‘sprzeczka, waśń, niezgoda’.
Cwilauf (?), Cwilau.
Zwirner: od średnio- wysoko- niemieckiego zwirnen ‘skręcać podwójnei nić’. Wykonawca takiej czynności zwał się Zwirnmacher, Zwirnmann, Zwirner.
Cwerner, Cwirner, Cwirnir.
Cwerner, Cwyrnar, Cwirnar, Cwynar.